Vikipedi

Astana

Kazakistan'ın başkenti
Atsana ile karıştırılmamalıdır.

Astana (Kazakça: Астана), daha önce Akmola, Akmolinsk, Tselinograd ve Nur-Sultan olarak da adlandırıldı, Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Nüfusun ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla, 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş ve başkent Almatı'dan buraya taşınmıştır. Astana, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte "doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri" statüsüne sahiptir. Nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.[3]

Astana
Астана
Doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri
Yukarıdan aşağıya doğru: Han Şatır, Hazret Sultan Camii, İşim Nehri
Astana bayrağı
Bayrak
Kazakistan üzerinde Astana
Astana
Astana
Astana'nın Kazakistan'daki konumu
Ülke Kazakistan
Kuruluş1830 (Akmola olarak)
İdare
 • AkimZhenis Kasımbek
Yüzölçümü
 • Doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri810.2 km²
Rakım347 m
Nüfus
 (2017)
 • Doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri1.029,556
 • Yoğunluk1300/km²
 • Metropol
1,200,000
Zaman dilimiUTC+05.00 (ALMT)
Alan kodu+7 7172[1]
ISO 3166 koduAST[2]
Plaka kodu01, Z

Astana, Kazakistan'ın başkenti olduktan sonra büyük bir değişim gösterdi. Modern Astana planlı bir başkent olup ana planı Japon mimar Kishō Kurokawa tarafından tasarlandı.[5] Kazakistan hükûmetinin merkezi olan Astana, Parlamento Binası, Yüksek Mahkeme, Ak Orda Sarayı ve çok sayıda devlet dairesi ve ajansının yanı sıra birçok fütüristik bina, otel ve gökdelene ev sahipliği yapmaktadır.[6][7][8] Astana ayrıca kapsamlı sağlık, spor ve eğitim sistemine sahiptir.

Kökenbilimi

değiştir

Astana, Kazakça'da "başkent" anlamına gelmektedir.

Astana, 19. yüzyılda Çarlık Rusyası döneminde Akmolı ("beyaz mezar") ve Akmolinsk adları ile bilinmekteydi.[9] 1961 yılında Sovyetler Birliği döneminde Bakir Topraklar Projesi sırasında Tselinograd adını aldı.[9] 1991 yılında Kazakistan'ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Akmola olarak değiştirildi.[9] 1998'de şehrin ülkenin yeni başkenti olmasıyla Astana olarak değiştirildi.[10]

2019'da ise 28 yıl devlet başkanlığı yapan Nursultan Nazarbayev'in görevden çekilmesini takiben kendisinin onuruna şehrin adı Nur-Sultan olarak değiştirildi.[11] Eylül 2022 tarihinde Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başkentin adının tekrar Astana olarak değiştirilmesini onayladı.[12]

Tarihçe

değiştir

Rus İmparatorluğu dönemi

değiştir
 
Akmolinsk Kalesi

Akmolı yerleşimi, 1830 yılında İşim Nehri kıyısında, Fyodor Şubin liderliğindeki Sibirya Kazakları'na bağlı bir birlik tarafından bir okrug olarak kurulmuştur.[9][13] Adını bölgede bulunan bir yerden aldığı tahmin edilmektedir. 1832'de yerleşim kasaba statüsüne sahip oldu ve Akmolinsk adını aldı.[9] Kasabanın oldukça avantajlı konumu, 1863'te, Rus İmparatorluğu'nun Coğrafi ve İstatistiki Sözlüğü'nden bir özet olarak belirtilmiştir. Bu coğrafi merkezin doğuda Kargalı'ya, güneydeki Aktav kalesine ve batıda Atbasar'dan Kökşetav'a bağlanan yol ve hatların nasıl olduğunu açıklamaktadır. 1838'de, Kenesarı Han'ın yönettiği büyük ulusal kurtuluş hareketi sırasında Akmolinsk Kalesi yakıldı.[14] Hareketinin bastırılmasından sonra kale yeniden inşa edildi. 16 Temmuz 1863'te Akmolinsk resmi olarak bir uyezd kasabası ilan edildi.[15] Rus kapitalist pazarının hızlı gelişimi sırasında, Sarıarka bölgeleri yönetim tarafından ekonomik amaçlarla aktif bir şekilde kullanıldı. Kazak bozkırlarını yöneten yönetmelik taslağını hazırlamak için imparatorluk hükûmeti 1865'te Bozkır Komisyonu oluşturdu.[16] 21 Ekim 1868'de, Çar II. Aleksandr, Turgay, Ural, Akmolinsk ve Semipalatinsk oblastlarının yönetilmesine ilişkin bir yönetmelik taslağı imzaladı.[16] 1869'da Akmolinsk yeni kurulan Akmolinsk Oblastı'nın merkezi oldu. Varlığının ilk 30 yılında nüfusu 2 bini geçmezken sonraki 30 yıl içinde nüfusu üç kat arttı. 1893'te Akmolinsk, 6,428 nüfuslu, 3 kilise, 5 okul ve 3 fabrikadan oluşan bir uyezddi.

Sovyetler Birliği dönemi

değiştir

1917-1919 yılları arasında Rus İç Savaşı sırasında Akmolinsk Bolşevikler ve muhalifleri arasında bir çatışma merkeziydi.[17]

II. Dünya Savaşı sırasında Akmolinsk, Rusya SFSC, Ukrayna SSC ve Beyaz Rusya SSC'den tahliye edilmiş tesislerden mühendislik araç ve gereçlerinin Kazakistan SSC'ye taşınması için bir yol görevi gördü. Savaş gereksinimlerine cevap vermek için yerel endüstriler görevlendirildi ve ülkenin gerekli tüm malzemelerle savaşı ve ev cephelerini sağlamasına yardımcı oldu. Savaş sonrası yıllarda Akmolinsk, SSCB'nin savaş sonucu harap olan batısındaki ekonomik canlanmanın işaretine dönüştü. Ayrıca birçok Alman, Josef Stalin'in yönetimi altında buraya yerleştirildi.[18]

1950'lerde Kazak SSC'nin kuzey oblastları, bölgeyi Sovyetler Birliği'nin ikinci tahıl üreticisi haline getirmek amacıyla Nikita Kruşçev tarafından yönetilen Bakir Topraklar Projesi'nin bir bölgesi haline geldi.[19] Aralık 1960 tarihinde SBKP Merkez Komitesi Kazak SSC'nin kuzeyindeki beş oblastı kapsayan Tselinni Krayı'nı kurma kararı aldı.[20] Akmolinsk Oblastı ise ayrı bir idari varlık olarak varlığını sürdürdü.[20] Rayonları yeni kray yönetimine doğrudan bağlıydı ve Akmolinsk yeni Bakir Topraklar ekonomik bölgesinin yönetim merkezi ve krayın idari merkezi oldu.[20] 20 Mart 1961 tarihinde Kruşçev'in önerisiyle Bakir Topraklar Projesi'ndeki rolüne uygun olarak Kazakistan SSC Yüksek Sovyeti Akmolinsk kentinin adını Tselinograd olarak değiştirdi.[21] 24 Nisan tarihinde de Akmolinsk Oblastı Tselinograd Oblastı adını aldı.[21] 1960'larda Tselinograd tamamen dönüştü. 1963'te, ilk üç yeni yüksek katlı konut bölgesinde çalışma başladı.[20] Buna ek olarak, şehir Bakir Topraklar Sarayı, Gençlik Sarayı, Sovyetler Evi, yeni bir havalimanı ve çeşitli spor salonları da dahil olmak üzere bir dizi yeni anıtsal binaya kavuştu.[20] 1971'de Tselinni Krayı lağvedildi ve Tselinograd oblastın idari merkezi haline geldi.

Günümüz

değiştir

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ve Kazakistan'ın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından şehir asıl adının değiştirilmiş bir hali olan Akmola olarak değiştirildi.[9] 6 Temmuz 1994 tarihinde Kazakistan Yüksek Konseyi ülkenin başkentini Almatı'dan Astana'ya taşıma kararı aldı.[22] Kazakistan'ın başkenti 10 Aralık 1997'de Akmola'ya taşındıktan sonra şehir 6 Mayıs 1998 tarihinde Astana adını aldı.[23] 10 Haziran 1998'de Astana uluslararası alanda bir başkent olarak tanıtıldı.[24] 16 Temmuz 1999'da Astana, UNESCO tarafından "Barış Şehri" unvanı aldı.[22]

19 Mart 2019 tarihinde Kazakistan'ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in görevini bırakmasından sonra yerine anayasa gereği Senato Başkanı Kasım Cömert Tokayev geçti. Tokayev yemin töreninde başkent Astana ismini Nur-Sultan olarak değiştirilmesi teklifini verdi. Kazakistan parlamentosu teklifi kabul ederek başkentin ismini değiştirdi.[25] 23 Mart 2019 günü Kazakistan başkentinin adı Nur-Sultan olarak değiştirildi. Eylül 2022 tarihinde Kazakistan cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başkentin adının tekrar Astana olarak değiştirilmesini onayladı.[12]

Coğrafya

değiştir
 
Astana'nın uydu görüntüsü

Astana, Kazakistan'ın ortasında İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. 51° 10' kuzey enlemi ve 71° 26' doğu boylamındadır. Şehrin yüzölçümü 722.0 km²'lik bir alanı kapsamaktadır. Astana'nın deniz seviyesinden 347 m yükseklikte bulunmaktadır. Astana, İşim Nehri'nden dolayı Kazakistan'ın kuzeyi ile son derece ince yerleşmiş başkent arasındaki geçiş bölgesinde geniş bir bozkır manzarasında yer almaktadır.

İklim

değiştir

Astana, Ulan Batur'un ardından dünyanın ikinci en soğuk başkentidir.[26] Şehir, sıcak yazları ve uzun, çok soğuk, kuru kışları ile nemli bir karasal iklime (Köppen iklim sınıflandırması Dfb) sahiptir. Yıllık ortalama sıcaklık +3.5 °C'dir. Yaz sıcaklıkları ara sıra +35 °C'ye yükselirken, kış sıcaklıkları ise −30 ila −35 °C'ye kadar düşmektedir. Ocak ayında ortalama sıcaklık −14.2 °C olup en soğuk aydır ve en düşük sıcaklık rekoru Ocak 1893'te −51,6 °C olarak kaydedilmiştir.[27] Temmuz ayında ortalama sıcaklık +20.7 C olup en sıcak aydır.

İşim Nehri genel olarak Kasım ayının ikinci haftasından Nisan ayı başına kadar donmaktadır. Astana, sık sık yüksek rüzgârları nedeniyle Kazaklar arasında bir üne sahiptir ve bunun etkileri özellikle kentin hızlı gelişen ancak nispeten açığa çıkan sol yakasında güçlü bir şekilde hissedilmektedir.


  Astana iklimi  
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 3,4 4,8 22,1 29,7 35,7 40,1 41,6 38,7 36,2 26,7 18,5 4,5 41,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) −9,9 −9,2 −2,5 10,9 20,2 25,8 26,8 25,2 18,8 10,0 −1,4 −8 8,9
Ortalama sıcaklık (°C) −14,2 −14,1 −7,1 5,2 13,9 19,5 20,8 18,8 12,3 4,6 −5,4 −12,1 3,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −18,3 −18,5 −11,5 0,2 7,9 13,2 15,0 12,8 6,6 0,2 −8,9 −16,1 −1,5
En düşük sıcaklık (°C) −51,6 −48,9 −38 −27,7 −10,8 −1,5 2,3 −2,2 −8,2 −25,3 −39,2 −43,5 −51,6
Ortalama yağış (mm) 16 15 18 21 35 37 50 29 22 27 28 22 320
Kaynak: Pogoda.ru.net[27]


İdari bölümler

değiştir
 
Astana'nın ilçeleri

Astana idari olarak dört ilçeye (аудан awdan) ayrılmaktadır. İlk olarak Almatı (Алматы) ve Sarıarka (Сарыарқа) ilçeleri 6 Mayıs 1998 tarihinde cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kuruldular. Kentin sol yakası olarak da bilinen Yesil ilçesi (Есіл) 5 Ağustos 2008 tarihinde kuruldu. 16 Mart 2018 tarihinde dördüncü ilçe olan Baykonur ilçesi (Байқоңыр) ise Sarıarka ve Almatı ilçelerinden alınan topraklarla kuruldu.[28]

İlçe Yüzölçümü (km²) Nüfus (2018)[29]
Almatı 154.71 244,352
Baykonur 181.29 211,100
Sarıarka 67.75 171,371
Yesil 393.58 197,435

Ekonomi

değiştir

Astana'nın ekonomisi ticaret, sanayi, ulaşım, haberleşme ve inşaat sektörüne dayanmaktadır. Kentin sanayi üretimi, temel olarak inşaat malzemeleri, gıda ve makine mühendisliğine dayalıdır.

Astana, Samruk-Kazına, Kazakistan Demiryolları, KazMunayGaz, KazTransOil, Kazatomprom, KEGOC, Kazpost ve Kazakhtelecom gibi devlet şirketlerinin merkezine ev sahipliği yapmaktadır.

Astana'nın başkent olması kentin ekonomik gelişimine güçlü bir destek vermiştir. Şehrin yüksek ekonomik büyüme oranı çok sayıda yatırımcı çekmiştir. Başkent olmasından itibaren 16 yıl içinde yatırım hacmi yaklaşık 30 kat arttı, gayrisafi bölgesel hasıla 90 kat arttı[30] ve sanayi üretimi 11 kat arttı. Şehrin gayri safi bölgesel hasılası, ülkenin GSYİH'inin yaklaşık %8.5'ini oluşturmaktadır.[31]

Ekim 2016'da Akıllı Toplum Forumu tarafından yayınlanan rapora göre, Astana dünyanın en iyi 21 akıllı topluluğunun listesinde yer almaktadır. Aynı zamanda Expo 2017'ye ev sahipliği yapmıştır.

Demografi

değiştir

Astana'nın nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556 olup 2002 verilerine (493,100[32]) göre iki katından fazlasına çıkmıştır. 2014 yılı itibarı ile nüfusun %65.2'sini Kazaklar, %23.8'ini Ruslar, %2.9'unu Ukraynalılar, %1.7'sini Tatarlar, %1.5'ini Almanlar ve %4.9'unu diğer etnik gruplar oluşturmaktadır.

Astana'nın Kazakistan'ın başkenti olmasından bu yana, şehir, ülkenin diğer bölgelerinden ve Özbekistan ve Kırgızistan gibi komşu ülkelerden gelen göçmen işçiler ve Astana'da kariyer yapmak isteyen genç profesyoneller için bir çekim merkezi haline geldi. Bu durum şehrin demografik özelliklerini değiştirdi ve eskiden Slav çoğunluğa sahip olan şehre daha fazla Kazak yerleşti. 1989'da %17 olan Kazak nüfusu günümüzde %60'a yükselmiştir.[33]

İslam kentteki yaygın din olup Hristiyanlık (çoğunlukla Rus Ortodoksluk, Katoliklik ve Protestanlık), Yahudilik ve Budizm de mensup olunan diğer dinlerdir.[34]

Astana metropolitan alanı, Akmola Eyaleti'ne bağlı komşu Arşalı, Şortandı, Tselinograd ve kısmen de Akkol ilçelerini kapsamaktadır ve yaklaşık 1.2 milyon nüfusu barındırmaktadır.[35]

Mimarlık

değiştir
 
Nurzhol Bulvarı ve Ak Orda Başkanlık Sarayı

Nisan 1998'de Kazakistan hükûmeti, mimarlar ve şehir plancılarının yeni başkent için bir tasarım yarışmasına katılmalarını istedi. Japon mimar Kishō Kurokawa'nın çalışması 6 Ekim 1998'de Birincilik Ödülü'ne layık görüldü.[36] Kurokawa'nın önerisi, 1960'lardan bu yana makine prensibinden yaşına kadar yaşamın ilkesine kadar Paradigma değişimini savunmuştur.[36] Yaptığı çalışma, yaşam çağı ilkesinin en önemli iki kavramı olan Metabolizma ve Simbiyoz'un somutlaşmış halidir.[36] Kurokawa'nın önerisi mevcut şehri korumak ve yeniden inşa etmeyi ve İşim Nehri'nin güney ve doğu taraflarında yeni bir şehir oluşturmayı ve Tarih ve Geleceğin Simbiyozu'nu sağlamayı amaçlamıştır.[36]

Astana'yı doğu-batı yönünde kateden demiryolu hattının kuzeyi, endüstriyel ve yoksul bir yerleşim bölgeleridir. Demiryolu hattı ile İşim Nehri arasında, yoğun bina faaliyetinin meydana geldiği şehir merkezi bulunmaktadır. Batı ve doğuda parklar ve yüksek yapılı yerleşim alanları ile İşim Nehri'nin güneyinde yeni yönetim alanı bulunmaktadır. Burada bir diplomatik bölge inşası ve çeşitli farklı hükûmet binaları da dahil olmak üzere birçok büyük bina projesi devam etmektedir ve 2030'a kadar bu bölgelerin tamamlanması beklenmektedir. Astana'nın mevcut baş plancısı Vladimir Laptev, Avrasya tarzında bir Berlin inşa etmek istediklerini ve Canberra gibi salt bir idari başkenti amaçlamadıklarını belirtti.

 
 
Şehir merkezinden görünüm

Eğitim

değiştir
 
Kazak Ulusal Sanat Üniversitesi

Astana birçok üniversite ve liseye ev sahipliği yapmaktadır. 2013/2014 eğitim-öğretim yılından itibaren Astana, 14 yükseköğrenim kurumunda, önceki yıla göre %10 artışla toplam 53,561 öğrenciye sahiptir.[37] L.N.Gumilyov Avrasya Ulusal Üniversitesi, 16,558 öğrenci ve 1,678 öğretim üyesi ile Astana'nın en büyük üniversitesidir.[38] Astana'nın en eski üniversitesi, 1957 yılında kurulan S. Seifullin Kazak Tarım Teknik Üniversitesi'dir.[39] Nazarbayev Üniversitesi, 2010 yılında dünyanın en iyi üniversitelerinden bazılarıyla ortaklaşa kurulmuş bağımsız bir araştırma üniversitesidir.[40] Kazak Ekonomi, Finans ve Uluslararası Ticaret Üniversitesi, Astana'da bir ekonomik kurumdur.[41] Kazak Beşeri ve Hukuk Enstitüsü, 1994 yılında Adalet Bakanlığı'nın girişimiyle kurulan bir hukuk üniversitesidir.[42] Astana Tıp Üniversitesi, Astana'da Nazarbayev Üniversitesi Tıp Okulu'nun açılışına kadar tek tıp fakültesiydi.[43] Kazak Ulusal Sanat Üniversitesi, şehrin önde gelen müzik okulu olup sanat alanında yüksek vasıflı profesyonel uzmanlarla Astana'ya hizmet vermektedir.[44]

Astana'da 71 devlet okulu ve 12 özel okul olmak üzere 83 okulda 103,000 öğrenci kayıtlıdır.[45][46] 1999 yılında kurulan Miras Uluslararası Okulu, Astana'da kurulan ilk özel lise oldu.[47] Haileybury Astana, Birleşik Krallık'ta bağımsız bir okul olan Haileybury ve Imperial Service College'in bir kolu olarak 2011 yılında kuruldu. Astana Kazak-Türk Liseleri, Uluslararası KATEV Vakfı tarafından yönetilmektedir. Astana'da, üstün yetenekli erkek ve kızlar için Kazak-Türk Yüksek Yatılı Okulları ve Nurorda Uluslararası Okulu bulunmaktadır.[48] Astana, Fizik ve Matematik Fakültesi ve Uluslararası Bakalorya dünya okulu dahil olmak üzere iki Nazarbayev Entelektüel Okulu'na (NIS) ev sahipliği yapıyor.[49] Astana QSI Uluslararası Okulu, öğrencilerine Amerikan müfredatı sağlayan uluslararası bir okuldur.[50]

Spor

değiştir
 
Astana Arena

Astana'da çeşitli spor takımları bulunmaktadır. Kentin en büyük futbol takımı Kazakistan Premiyer Ligi'nde oynayan Astana'dır. 2009 yılında kurulan Astana dört lig şampiyonluğu, üç Kazakistan Kupası ve iki Kazakistan Süper Kupası kazandı.[51] Ana maçlarını aynı zamanda FK Bayterek ve Kazakistan millî futbol takımının da oynadığı Astana Arena'da oynamaktadır. FK Bayterek, gençlik futbolunu geliştirmek için 2012 yılında kuruldu ve Kazakistan 1. ligi'nde oynamaktadır.[52] Astana Belediye Futbol Ligi'nden FK Astana-1964, maçlarını Kajimukan Munaytpasov Stadyumu'nda oynamaktadır. Kulübün en başarılı yılları, 3 lig şampiyonluğu kazandıkları 2000'li yıllardı.

 
Barys Arena

Astana çeşitli profesyonel buz hokeyi takımlarına ev sahipliği yapmaktadır. Barys Astana, 2008 yılında Kontinental Hokey Ligi'nin kurucu üyesidir ve maçlarını Barys Arena'da oynamaktadır.[53] Nomad Astana ve HK Astana ise Kazakistan Hokey Şampiyonası'nda oynamaktadırlar. Genç Hokey Ligi'nin Snezhnye Barsy, Barys Astana'nın genç takımıdır.[54] Astana her yıl Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kupası buz hokeyi turnuvasına ev sahipliği yapmaktadır.[55]

2007'de kurulan Astana Pro Team, UCI Dünya Turu'na katılmaktadır.[56] Takım, son yılların en başarılı bisiklet takımlarından biridir ve birkaç grand tour kazanmıştır. BK Astana, VTB Birleşik Ligi ve Kazakistan Basketbol Ligi'nde oynamakta ve kentin tek profesyonel basketbol takımıdır.[57] Kazakistan'ın en başarılı basketbol takımı olup üç Kazakistan Basketbol Ligi ve dört Kazakistan Basketbol Kupası şampiyonluğu kazandı.[57] Maçlarını, aynı zamanda pist bisikleti yarışlarının düzenlendiği Sarıarka Veledromu'nda oynamaktadır.[57] Sarıarka Veledromu aynı zamanda 2011 Pist Bisikleti Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmıştır.[58] Astana Başkanlık Kulübü, 2012 yılında kentteki ana spor takımlarının idari edilmesi amacıyla kuruldu[59] ve Samruk-Kazına tarafından desteklenmektedir.[60] 2011 Asya Kış Oyunları'nın bir kısmı Astana'da düzenlenmiştir. Alau Buz Sarayı, hosted the 2015 Dünya Sprint Sürat Pateni Şampiyonası'na ev sahipliği yaptı.[61] Cumhurbaşkanlığı Kupası tenis turnuvası her yıl Devlet Ulusal Tenis Merkezi'nde düzenlenmektedir.[62]

Sanat

değiştir

Astana'da bulunan Astana Opera, başkentte inşa edilmiş ikinci opera evidir ve 2013 yılında açılmıştır. Ayrıca dünyanın en büyük opera evi olarak kabul edilmekte.[63]

Ulaşım

değiştir
 
Astana'da bisiklet paylaşım sistemi
 
Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı

Astana'daki şehiriçi toplu taşıma otobüs ve dolmuşlar ile sağlanmaktadır. Günde 720.000'den fazla kişi toplu taşıma araçlarını kullanmaktadır.[64] Toplu taşımacılık sektöründe çalışan 3000'in üzerinde çalışanı ile 1000'den fazla araç tarafından 40'ın üzerinde otobüs hattı hizmet vermektedir.[65] Tıpkı otobüslerde olduğu gibi, dolmuşlarında önceden belirlenmiş hatları vardır ve paylaşımlı olarak çalışırlar. Toplamda dokuz dolmuş hattı bulunmaktadır. 2011 yılında Astana belediyesi, kentte "Astana'nın yeni ulaşım sistemi" olarak bilinen bir dizi değişiklik ve program uygulamak için bir şirket kurdu.[66] Bu programların bir parçası olarak, Astana'da metrobüs hatlarının işletmeye başlaması bekleniyor.[67] Kentte aynı zamanda hafif bir metro hattı yapılması planlanmaktadır.[68] Astana'da ayrıca hava taksi hizmeti[69] ve bisiklet paylaşım sistemine sahiptir.

Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı, şehir merkezinin 17 kilometre güneydoğusunda yer almaktadır ve kentin iç ve dış sivil hava trafiğinin ana kapısıdır.[70] 2014 yılı itibarı ile 2,960,181 yolcu ile Kazakistan'ın ikinci en işlek havalimanıdır.[71] Havalimanı, ülke içinde ve uluslararası olarak düzenli yolcu seferleri yapan 13 havayoluna ev sahipliği yapmaktadır.[72] Air Astana, havalimanındaki ikinci büyük havayolu şirketidir.[73] 2017 yılında yolcu trafiğindeki %50'lik bir artış, yaklaşık 40.000 m²'lik bir alana sahip yeni bir terminalin inşasını teşvik etmiştir.[74][75]

Astana, ülkenin merkezinde yer alması nedeniyle karayolu ve Demiryolu ağları için bir ulaşım merkezi görevi görmektedir.[76] Astana-1 Garı şehrin ana tren istasyonu olup her gün yaklaşık 7 bin kişiye hizmet vermektedir. Yeni bir tren istasyonu olan Nurlu Yol, Expo 2017 etkinliği sırasında 12,000 yolcu kapasitesi ile inşa edildi. Almatı'ya Tulpar Talgo adında günlük bir ekspres tren hizmeti düzenlenmektedir.[77] Kısa vadeli planlar arasında sanayi bölgesinde yeni bir tren istasyonunun inşası ve CHPP-3'ün çevresinde yük trenleri için yeni bir terminal inşa edilmesi bulunmaktadır.[78]

M-36 Çelyabinsk-Almatı ve A-343 Astana-Kızılyar karayolları şehirden geçmektedir. Astana'nın stratejik coğrafi konumu, şehrin bölgedeki komşu istasyonlarda oluşan kargolar için bir nakliye ve yeniden yükleme merkezi olarak hizmet vermesini sağlamaktadır.

Kardeş şehirler

değiştir

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Kazakhstan Country Codes". CountryCallingCodes.com. 17 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  2. ^ "ISO Subentity Codes for Kazakhstan". GeoNames.org. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  3. ^ a b "Об изменении численности населения Республики Казахстан с начала 2017 года до 1 декабря 2017 года" (Rusça). 4 Ocak 2018. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  4. ^ "Postal Code for Astana, Kazakhstan". Postal Codes Database. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  5. ^ "Astana, Kazakhstan: the space station in the steppes". The Guardian. 8 Ağustos 2010. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  6. ^ Steven Lee Myers (13 Ekim 2006). "Kazakhstan's Futuristic Capital, Complete With Pyramid". The New York Times. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  7. ^ "Astana, the futuristic frontier of architecture". The Guardian. 8 Ağustos 2010. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  8. ^ Daisy Carrington (13 Temmuz 2012). "Astana: The world's weirdest capital city". CNN. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  9. ^ a b c d e f Pospelov, Evgeni (1993). Имена городов: вчера и сегодня (1917–1992). Топонимический словарь (Rusça). Русские словари. s. 24-25. [ölü/kırık bağlantı]
  10. ^ "The history of Astana". Akimat of Astana. 19 Ocak 2013. 22 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  11. ^ "Parliament approved renaming of Astana as Nursultan" (İngilizce). inform.kz. 20 Mart 2019. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2019. 
  12. ^ a b "Kazakistan'ın başkentinin ismi yeniden Astana oluyor". TRT Haber. 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2022. 
  13. ^ ""От центра окружного приказа до столицы Казахстана" (краткий исторический обзор истории столицы)" (Rusça). Archive and Documentation Department of Astana. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  14. ^ "Revolt of 1837—1847 under the leadership of khan Kenesary". e-history.kz. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  15. ^ "History of Astana". e-history.kz. 29 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  16. ^ a b "The social and economic relations in Kazakhstan in the second half of the XIX century". e-history.kz. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  17. ^ "Kazakhstan during the civil war". e-history.kz. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  18. ^ S. Kurmanova. "Deportation of Volga Germans to Kazakhstan: Causes and Consequences" (PDF). e-history.kz. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  19. ^ Ian MacWilliam (20 Nisan 1994). "In Virgin Lands, a Dream Ends". The Moscow Times. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  20. ^ a b c d e Kozlov, Denis; Gilburd, Eleonory (2013). The Thaw: Soviet Society and Culture during the 1950s and 1960s. University of Toronto Press. ISBN 9781442644601. 
  21. ^ a b Kruşçev, Sergey (2010). Никита Хрущев. Реформатор (Rusça). Время. ISBN 9785969105331. 
  22. ^ a b "Astana – the capital of the Republic of Kazakhstan". e-history.kz. 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  23. ^ "Timeline: Kazakhstan". BBC News. 31 Ocak 2012. 19 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  24. ^ "Astana – the capital of the Republic of Kazakhstan". Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. 
  26. ^ Brian White (9 Ocak 2013). "Ulaanbaatar is the Coldest Capital". The Mongolist. 4 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  27. ^ a b "Климат Астаны" (Rusça). Pogoda. 22 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  28. ^ "Об установлении границ районов города Астаны — столицы Республики Казахстан. Постановление Правительства Республики Казахстан от 16 марта 2018 года № 131. (Rusça)". 28 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  29. ^ ["Об изменении численности населения города Астаны на 1 марта 2018 года (Rusça)". 5 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.  Об изменении численности населения города Астаны на 1 марта 2018 года (Rusça)]
  30. ^ "Astana celebrates 16th anniversary as Kazakhstan's capital". Tengrinews.kz. 9 Temmuz 2014. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  31. ^ "Poverty in Kazakhstan: Causes and Cures" (PDF). UNDP Kazakhstan. 3 March 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 April 2018. 
  32. ^ "Население Астаны". www.demoscope.ru (Rusça). 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 
  33. ^ "Kazakhstan's Capital Holds a Lavish Anniversary Celebration". EurasiaNet.org. 8 Temmuz 2007. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  34. ^ "Religion in Astana - Astana". www.astana-hotels.net. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  35. ^ Жулмухаметова, Жадра (31 Ekim 2017). "Чиновники работают над тем, чтобы уместить в Астане два миллиона человек" (Rusça). 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  36. ^ a b c d Whyte, Andy (2000). Kisho Kurokawa, Architect and Associates: Selected and Current Works. Images Publishing. s. 216. ISBN 9781864700190. 
  37. ^ "The number of university students in Astana increased by more than 10%". Akimat of Astana. 3 Mart 2014. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  38. ^ "В новом учебном году в ЕНУ им. Л.Н. Гумилева будут обучаться 16 558 человек" (Rusça). Info-Tses. 31 Ağustos 2014. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  39. ^ "History of the university". S.Seifullin Kazakh Agro Technical University. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  40. ^ "History & Strategy". Nazarbayev University. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  41. ^ "Kazakh University of Economics, Finance and International Trade (KazUEFIT)". EURASHE.eu. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  42. ^ "History of KAZGUU". Kazakh Humanities and Law Institute. 11 October 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 April 2018. 
  43. ^ "About the University". Astana Medical University. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  44. ^ "About us". Kazakh National University of Arts. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  45. ^ "5 new schools open doors in Astana today". Kazinform. 1 Eylül 2014. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  46. ^ "13,000 to start school this year in Astana". Kazinform. 4 Ağustos 2014. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  47. ^ "General information about school". Miras International School. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  48. ^ "About Us". 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020. 
  49. ^ "Intellectual schools". Nazarbayev Intellectual Schools. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  50. ^ "QSI International School of Astana". Quality Schools International (QSI). 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  51. ^ "Достижения" (Rusça). Astana FC. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  52. ^ "ФК "Байтерек" - новый клуб из столицы" (Rusça). Total.kz. 30 Mart 2012. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  53. ^ "Barys Astana". Kontinental Hockey League. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  54. ^ "Snezhnye Barsy". Junior Hockey League. 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  55. ^ Paul Bartlett (8 Ağustos 2010). "Ice Comes Early for Astana Hockey Fans". Eurasianet.org. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  56. ^ "UCI WorldTeams". Union Cycliste Internationale (UCI). 19 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  57. ^ a b c "History". BC Astana. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  58. ^ "Preview: 2011 UCI Track World Cup Round 1". BritishCycling.org.uk. 27 Ekim 2011. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  59. ^ Ilyas Omarov (4 Temmuz 2013). "Astana Presidential Sports Club Launched". The Astana Times. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  60. ^ Paul Osborne (9 Nisan 2014). "Astana Presidential Sports Club outlines vision to boost Kazakhstan's image". insidethegames.biz. 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  61. ^ Dmitry Lee (3 Mart 2015). "Alau Ice Palace Hosts World Sprint Skating Championship, Kazakh Skaters Fail to Reach Podium". The Astana Times. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  62. ^ Nazymgul Kumyspaeva. "International President's Cup tennis tournament kicked off in Astana". KazPravda.kz. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019. 
  64. ^ Ainur Kuramyssova (17 Aralık 2014). "36 Buses Added to Astana's Most Popular Routes". The Astana Times. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  65. ^ "Astana Public Transportation". world66.com. 12 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  66. ^ Yusup Khassiev (17 Ekim 2012). "Astana: an advancing city in the modern age". International Association of Public Transport. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  67. ^ "350 French buses working on natural gas are to be delivered in Astana in 2014". Akimat of Astana. 27 Aralık 2013. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  68. ^ "Astana rejects Light Rail Transport system in favor of rapid bus network". The Times of Central Asia. 29 Kasım 2013. 2 April 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 April 2018. 
  69. ^ Dmitry Lee (20 Ocak 2015). "Astana-based Company Launches Kazakhstan's First Air Taxi Service". The Astana Times. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  70. ^ "Международный аэропорт Астаны" (Rusça). Aeroport.kz. 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  71. ^ "Passenger traffic". Astana International Airport. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  72. ^ "General information". Astana International Airport. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  73. ^ "No People's IPO for Air Astana in near future: Samruk Kazyna". Tengrinews.kz. 31 Temmuz 2014. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  74. ^ "Passenger traffic in Astana airport to increase to 5 million passengers a year by 2017". Akimat of Astana. 26 Şubat 2013. 16 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  75. ^ "New Passenger Terminal will be created after the Capitals Airport Reconstruction". Akimat of Astana. 6 Kasım 2014. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  76. ^ ""Astana" station". Kazakhstan Temir Zholy. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  77. ^ "Kazakh-Spanish trains to become more comfortable". Tengrinews.kz. 28 Ocak 2015. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  78. ^ "Astana will construct new railroad station for EXPO-2017". Tengrinews.kz. 17 Şubat 2013. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 
  79. ^ "Astana city". OrexCa. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  80. ^ "Partner Cities". Gdańsk Official Website. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  81. ^ "Saint Petersburg to welcome Days of Astana Culture". Kazinform. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  82. ^ "Tbilisi Sister Cities". Tbilisi Municipal Portal. 24 July 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 April 2018. 
  83. ^ "Riga's Twin Cities". Municipal Portal of Riga. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  84. ^ "Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması". Ankara Büyükşehir Belediyesi. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  85. ^ "Miasta partnerskie Warszawy" (Lehçe). City of Warsaw. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  86. ^ Bangkok Metropolitan Administration (11 Haziran 2004). "Agreement on establishment of bilateral relations between the Akimat of Astana City of the Republic of Kazakhstan and the City of Bangkok of Kingdom Thailand" (PDF). 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  87. ^ Rafik Valiev (18 Eylül 2014). "10 лет исполнится побратимству городов Астаны и Казани" (Rusça). VechAstana.kz. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  88. ^ "About Manila: Sister Cities". City of Manila. 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  89. ^ "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. 10 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 April 2018. 
  90. ^ "Sister Cities". Beijing Government. 13 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  91. ^ Ilia Lobster (9 Eylül 2009). "Astana-Hanoi: horizons of cooperation". KazPravda.kz. 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  92. ^ "Ufa and Astana Signed Agreement on Friendship and Cooperation". Ufa City Municipality. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  93. ^ "Бишкек и Астана — города-побратимы" (Rusça). 12 Eylül 2011. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  94. ^ "Astana and Finnish Oulu become twin-cities". Tengrinews.kz. 19 Nisan 2013. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  95. ^ "Astana and Nice established twin relations". Akimat of Astana. 5 Temmuz 2014. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  96. ^ "Declaration of intent signed by Akim of Astana and Mayor of Croatias capital". Akimat of Astana. 4 Temmuz 2014. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Astana ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Astana&oldid=34217508" sayfasından alınmıştır