Antares
Antares (α Scorpii, α Sco, Alpha Scorpii), Akrep Takımyıldızı'nda yer alan ikili yıldızdır. Samanyolu'nda yer alan parlak yıldızların en kırmızı renkli olanlarından Antares, eskiden Mars'la karıştırılmıştır. Kırmızı dev yıldızın adı da bu karışıklığı yansıtır: "Ant-Ares", "Anti-Mars" yani "Mars karşıtı" demektir. Helence bir sözcük olan Ares, Latince adı Mars olan savaş tanrısının bir diğer adıdır. Büyüklüğü (parlaklık, kadir) birinci dereceden (genelde 0,96) olan Antares, gökyüzünün en parlak 15. yıldızıdır; ancak ışıması yarı-düzenli olduğundan parlaklığı yıl içinde az da olsa değişir.
 3 yardımcı teleskop ve AMBER cihazı ile interferometriye dayalı yeniden oluşturulmuş Antares görüntüsü. | |
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Akrep |
| Sağ açıklık (α) | 16sa 29d 24,45970s[1] |
| Dik açıklık (δ) | -26° 25′ 55,2094″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | +0,9~1,8, ortalama: +1,09[1] |
| Sınıflandırma | |
| Evrimsel aşama | Kırmızı üstdev |
| Tayfsal sınıf | A: M1.5Iab-Ib[2] |
| U−B renk ölçeği | 1,34[4] |
| B−V renk ölçeği | 1,83[4] |
| Değişen yıldız tipi | Lc[5] |
| Tayfsal sınıf | B: B2.5V[3] |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | -3,4[1] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: -10,16[1] mys/y Dec.: -23,21[1] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 5,40 ± 1,68[1] mys |
| Uzaklık | 600 Iy (185 pc) |
| Mutlak büyüklük (V) | -5,28[6] |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | A: 11 - 14,3[7] B: 7,2[8] M☉ |
| Yarıçap (r) | A: 680[7]–800[9] B: 5,2[8] R☉ |
| Aydınlatma gücü | A: 75.900[10] B: 2.754[8] L⊙ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | A: −0,1 - −0,2[7] B: 3,9[8] cgs |
| Sıcaklık | A: 3.660 ± 120[7] B: 18.500[11] K |
| Dönüş hızı () | A: 20[4] B: 250[8] km/s |
| Yaş | A: 15 ± 5[7] |
| Katalog belirtmeleri | |
Özellikler
değiştir
Dünya'dan 604 ışık yılı uzakta olduğu göz önüne alındığında, son derece parlak bir yıldız olduğu da kolayca anlaşılır. Gerçekten de Antares, Güneş'ten 10.000 kat daha parlaktır. Ancak Antares soğuk bir yıldızdır. Yaydığı ışığın büyük kısmı kızılötesi olan Antares'in yüzey sıcaklığı yaklaşık 3.600 Kelvin derecedir. Yaydığı bu gözle görülemeyen kızılötesi ışınım da hesaba katıldığında, Antares'in Güneş'ten yaklaşık 60.000 kat daha parlak olduğu, yani 60.000 kat daha fazla ışıdığı söylenebilir.
Düşük sıcaklığı ve yüksek parlaklığı, Antares'in bir dev yıldız olduğunu göstermektedir. Antares'in parlaklığı ve sıcaklığı göz önüne alınarak, çapının yaklaşık 3 astronomik birim (AU) olduğu hesaplanmıştır. (Bir astronomik birim Güneş'in merkeziyle Dünya'nın merkezi arasındaki uzaklık olan 149,6 milyon km.'dir.)
Öte yandan Antares o kadar büyüktür ki, yıldızın yuvarlağı (diski), gökbilimciler tarafından kolayca görülebilmiş ve çapı 3.8 astronomik birim olarak ölçülmüştür. Bu değer ise, Jüpiter'in yörünge çapının yaklaşık dörtte üçüdür; bir başka deyişle, Antares Güneş'in yerine konulacak olursa, yıldızın yuvarlağının kenarı Dünya'yı da içine almak üzere, Jüpiter'in yörünge çapının yaklaşık 3/4'üne kadar gelir.
Antares'in parlaklığı ve sıcaklığı, çapının yaklaşık 3 astronomik birim olduğunu göstermekle birlikte, yuvarlağının görünen çapının 3.9 astronomik birim olması, yıldızın bizden uzaklığı, sıcaklığı ve kütle yitirdiği yüzeyin kesin yerinin belirlenememesinden ötürüdür. Çünkü Antares, bir gaz bulutuyla örtülüdür ve kızgın rüzgarlarla (bkz. Güneş rüzgarı) yavaş yavaş buharlaşarak, olağanüstü bir parlaklıkla ışımaktadır.
Antares'in kızgın rüzgarları içinde görülen eşi ise, ondan yalnızca 3 açı saniye uzaklıkta ve 5,5 büyüklüğünde bir yıldızdır. Gerçekte iki yıldız arasındaki uzaklık 550 astronomik birimdir. Bu iki yıldızın birbirleri çevresindeki dolanımı yaklaşık 2.500 yılda tamamlanır.
Antares'in kütlesinin Güneş'in kütlesinin 15 ile 18 katı arasında olduğu hesaplanmıştır. Yıldızın gökbilim ölçülerine göre fazla zamanının kalmadığı ve demir bir çekirdek oluşturabilecek kadar büyük bir kütlesi olduğu da göz önüne alındığında, sonunda patlayarak parlak bir süpernovaya dönüşeceği söylenebilir. Bu olayın yaklaşık bir milyon yıl içinde gerçekleşeceği sanılmaktadır. Bu, patlamanın her an olabileceği anlamına gelmektedir.
Antares'in eşi olan yıldızın kütlesi ise Güneş'in kütlesinin 7-8 katı kadardır. Bu kütle, süpernovaya dönüşme sınırının hemen altındadır ve demir bir çekirdek oluşturmaya elvermediğinden, yıldız sonunda büyük bir olasılıkla yoğun kütleli bir beyaz cüceye dönüşecektir.
Dış bağlantılar
değiştir- A comparison of the size of Antares to other celestial objects 13 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Exploring the Full Stellar Population of the upper Scorpius OB Association
- WikiSky'da Antares: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hidrojen α, X-Ray, Astrofoto, Gök Haritası
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "SIMBAD Astronomical Database". * alf Sco -- Double or multiple star. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2006.
- ^ Keenan, Philip C; McNeil, Raymond C (1989). "The Perkins catalog of revised MK types for the cooler stars". Astrophysical Journal Supplement Series. Cilt 71. s. 245. Bibcode:1989ApJS...71..245K. doi:10.1086/191373.
- ^ Baade, R.; Reimers, D. (Ekim 2007). "Multi-component absorption lines in the HST spectra of α Scorpii B". Astronomy and Astrophysics. 474 (1). ss. 229-237. Bibcode:2007A&A...474..229B. doi:10.1051/0004-6361:20077308.
- ^ a b c Hoffleit, D.; Warren, W. H. (1995). "VizieR Online Data Catalog: Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". VizieR On-line Data Catalog: V/50. Originally Published in: 1964BS....C......0H. Cilt 5050. Bibcode:1995yCat.5050....0H. Vizier database entry 25 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Erişim tarihi 7 Eylül 2012
- ^ Kiss, L. L.; Szabo, G. M.; Bedding, T. R. (2006). "Variability in red supergiant stars: pulsations, long secondary periods and convection noise". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 372 (4). ss. 1721-1734. arXiv:astro-ph/0608438 $2. Bibcode:2006MNRAS.372.1721K. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10973.x. ISSN 0035-8711.
- ^ Buick, Tony (2010). "Classification of the Stars". The Rainbow Sky. Patrick Moore's Practical Astronomy Series. ss. 43-71. doi:10.1007/978-1-4419-1053-0_4. ISBN 978-1-4419-1052-3. ISSN 1431-9756.
- ^ a b c d e Ohnaka, K; Hofmann, K.-H; Schertl, D; Weigelt, G; Baffa, C; Chelli, A; Petrov, R; Robbe-Dubois, S (2013). "High spectral resolution imaging of the dynamical atmosphere of the red supergiant Antares in the CO ilk overtone lines with VLTI/AMBER". Astronomy & Astrophysics. Cilt 555. ss. A24. arXiv:1304.4800 $2. Bibcode:2013A&A...555A..24O. doi:10.1051/0004-6361/201321063.
- ^ a b c d e Kudritzki, R. P.; Reimers, D. (1978). "On the absolute scale of mass-loss in red giants. II. Circumstellar absorption lines in the spectrum of alpha Sco B and mass-loss of alpha Sco A". Astronomy and Astrophysics. Cilt 70. s. 227. Bibcode:1978A&A....70..227K.
- ^ "Antares: Betelgeuse's Neglected Twin". 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
- ^ Mark J. Pecaut; Eric E. Mamajek; Eric J. Bubar (Şubat 2012). "A Revised Age for Upper Scorpius and the Star Formation History among the F-type Members of the Scorpius-Centaurus OB Association". Astrophysical Journal. 746 (2). s. 154. arXiv:1112.1695 $2. Bibcode:2012ApJ...746..154P. doi:10.1088/0004-637X/746/2/154.
- ^ Schröder, K.-P.; Cuntz, M. (Nisan 2007). "A critical test of empirical mass loss formulas applied to individual giants and supergiants". Astronomy and Astrophysics. 465 (2). ss. 593-601. arXiv:astro-ph/0702172 $2. Bibcode:2007A&A...465..593S. doi:10.1051/0004-6361:20066633.