Alışveriş merkezi

Alışveriş merkezi (AVM), büyük ve orta büyüklükteki kentlerde çeşitli ürünlerin ve yaygın markaların satışı için genelde bir firma bünyesinde bazen de kooperatif olarak faaliyet gösteren büyük satış mağazası, çarşı kompleksi. Modern anlamda alışveriş merkezleri, şehirlerin hızla büyümesi ve kent merkezlerinin alışveriş için uzak kalması nedeniyle ortaya çıkmıştır.

Westfield Garden State Plaza, Paramus, New Jersey.

Toronto Eaton Centre, Toronto, Ontario, Canada.

Mağaza, büyüklüğüne göre reyonlardan oluşabileceği gibi bir mağazalar topluluğu şeklinde de olabilir. Küçük alışveriş merkezi'nden boyut ve işlevsellikleri ile farklıdır. Alışveriş merkezleri mimari açıdan önemli yapılardı ve varlıklı müşterilerin hava koşullarından korunan alanlarda satın almalarını sağladı.^[1]

Tarihi

Halka açık alışveriş alanlarının en eski örneklerinden biri, alışveriş pazarlarının bulunduğu antik Roma'dan geliyor. En eski halk alışveriş merkezlerinden biri, Roma'daki Trajan Pazarı idi.^[2] Trajan Pazarı muhtemelen Şamlı Apollodorus tarafından MS 100-110 civarında inşa edilmiştir ve dünyanın en eski alışveriş merkezi olduğu düşünülmektedir. İstanbul şehrindeki Kapalıçarşı 15. yüzyılda inşa edilmiş olup halen 58'den fazla caddesi ve 4.000 mağazasıyla dünyanın en büyük kapalı alışveriş merkezlerinden biridir.^[3]^[4] Suriye'nin Şam kentinde 19. yüzyıldan kalma Hamidiye Çarşısı gibi çok sayıda diğer kapalı çarşı da günümüzün alışveriş merkezinin öncüsü olarak düşünülebilir. Büyük ölçüde kapalı olan İsfahan Kapalıçarşısı 10. yüzyıldan kalmadır. 10 kilometre uzunluğundaki Tahran Kapalı Çarşı'nın da uzun bir tarihi var. Dünyanın en eski sürekli çalışan alışveriş merkezi Chester Rows sayılır.

1785 yılında açılan St.Petersburg'daki Gostiny Dvor merkezi, modern inşa edilen ilk alışveriş merkezi tipi alışveriş komplekslerinden biri olarak kabul edilebilir. Paris'teki Marché des Enfants Rouges 1628'de açıldı ve bugün hala çalışıyor. İngiltere'nin Oxford kentindeki Oxford Pazarı 1774 yılında açıldı ve bugün de faaliyetlerini sürdürüyor. Passage des Panoramas 1798'de Paris'te açıldı. Londra'daki Burlington Arcade, 1819'da açıldı. Providence, Rhode Island'daki Westminster Arcade, 1828'de Amerika Birleşik Devletleri'nde perakende konseptini tanıttı ve ülkenin en eski "alışveriş merkezi"dir. İtalya'nın Milano kentindeki Galleria Vittorio Emanuele II merkezi, 1870'leri takip etti. Viktorya mimarisi tarzında Cleveland Arcade, Sidney kentinde Queen Victoria Building ve 1890'da Moskova'da açılan GUM dahil olmak üzere 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında eğlence ve alışveriş merkezleri oluşturdu.

Özellikler

En büyük alışveriş merkezi 1986'dan bu yana faaliyette olan ve dünya'nın en büyük alışveriş merkezi olarak Guinness Rekorlar Kitabı'na giren Kanada Edmonton, Alberta'daki West Edmonton Mall idi. Şu an toplam alan bakımından dünyanın en büyük alışveriş merkezi, Dubai'de (Birleşik Arap Emirlikleri) Burc Halife gökdelenin yanında bulunan Dubai Mall'dır Türkiye'nin İstanbul şehrinde yer alan Forum İstanbul Avm Türkiye'nin en büyük alışveriş merkezidir.

Son yıllarda insanlarda gelişen alışveriş kültürü farklılık göstererek sokak mağazalarından şehir alışveriş merkezlerine ilgi artmıştır. Alışveriş merkezleri insanlara alışverişin yanı sıra eğlence, sinema, etkinlik ve çeşitlilik gibi imkânlar da sunduğu için insanların odak noktası hâline gelmiştir. Ve büyük bir hızla tüm Dünya'da yeni AVM'ler açılmaktadır.

Modern bir alışveriş merkezi büyük bir alışveriş ve eğlence kompleksi olabilir. Mağazalara ek olarak giyim mağazası, alışveriş merkezi kiosku, food court, kahvehane, restoran, kafe, bar, kumarhane, sinema salonu, bowling salonu da dahil olmak üzere çok katlı bir binadir. Kural olarak, kompleks yürüyen merdivenler, asansörler ile, alıcıların kişisel taşınması için park etme yeri ile donatılmıştır.^[5] AVM'ler metro istasyonları ve toplu taşıma duraklarının yakınında veya şehrin yerleşim bölgelerinde bulunur. Böyle bir alışveriş ve eğlence kompleksi, büyük ekonomik ve kültürel katkı sağlar ve modern kitle kültürünün yoğunlaşmasına bir örnek olabilir.