Akdes Nimet Kurat

Akdes Nimet Kurat (22 Nisan 1903,[1] Kazan - 8 Eylül 1971, İstanbul), Tatar asıllı Türk tarihçi, akademisyen.

Akdes Nimet Kurat
Doğum22 Nisan 1903
Kazan, Rus İmparatorluğu
Ölüm8 Eylül 1971 (68 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriSahrayıcedid Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
Etnik kökenTatar
MeslekTarihçi
Akdes Nimet Kurat'ın Sahrayıcedid Mezarlığı'ndaki mezarı
Akdes Nimet Kurat'ın Sahrayıcedid Mezarlığı'ndaki mezar taşı

22 Nisan 1903'te, Kazan'ın Novoşeşminskiy Rayonu'na bağlı Berkete köyünde,[2] Tâhir Şahmurad ile Şâkire İrfan'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.[3] 1920'de Bügülme Lisesi'nden mezun oldu ve eğitimine devam etmek için önce Leningrad ve arkasından Moskova'ya gittiyse de yüksek öğrenimini buralarda tamamlamadı.[2] 1922'de, eğitimini sürdürmek için Almanya'yi planlasa da, Letonya üzerinden Polonya'ya giderken pasaportsuz olduğu için tutuklandı ve burada altı ay kadar hapis yattı.[2] Hapisten çıkmasının ardından Varşova yakınlarındaki bir çiftlikte yaklaşık bir buçuk yıl çalıştı, bu esnada Lehçe öğrendi.[2] Polonya'daki Türkiye elçiliğinden aldığı pasaportla 1924 kasımında İstanbul'a geldi.[2]

İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesinde tarih ve felsefe eğitimi aldı.[3] 1925 ağustosunda Mehmet Fuat Köprülü tarafından Türkiyat Enstitüsüne asistan olarak alındı.[3] Mayıs 1928'de tarih bölümünden mezun olmasının ardından Almanya'daki Breslau ve Hamburg üniversitelerinde Doğu Avrupa, Bizans tarihi, ekonomi ve felsefe alanlarında eğitim gördü.[3] 1933 yılında İstanbul'a dönmesiyle birlikte orta zamanlar tarihi doçent adaylığına getirildi.[3] 1935'te Kurat soyadını aldı.[2] 1937 yılında İsveç'e giderek Uppsala Üniversitesi'nde ders verdi ve aynı zamanda başkent Stockholm'deki İsveç Devlet Arşivi'nde araştırmalarda bulundu.[3] Burada geçirdiği bir yıllık süreçte ve sonrasında Berlin, Viyana, Londra, Paris gibi merkezlerdeki arşiv ve kütüphanelerde yaptığı araştırmalarda Prut Seferi ve Barışı adlı eseri için doküman topladı.[3]

1938'de Türkiye'ye dönmesinin ardından Kurat; Denizli Lisesi, Gazi Terbiye Enstitüsü gibi eğitim kurumlarında tarih öğretmenliği yaptı.[3] 1941 eylülünde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kapsamında açılan Rus Dili ve Edebiyatı Bölümüne doçent olarak atandı, 1944'te ise profesörlüğe yükseltildi.[3] Ertesi yıl Orta Çağ Tarihi profesörlüğüne getirilen Kurat; 1954-1955 yıllarında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.[3]

28 Ağustos 1971'de, Ankara'dan İstanbul'a giderken içinde bulunduğu otobüsün kaza geçirmesi sonucu ağır yaralandı, 8 Eylül günü ise İstanbul'da öldü.[3]

Eserleri

değiştir
  • Die türkische prosographie bei Leonikas Chalcocondilas (Hamburg, 1933)
  • Çaka Bey: İzmir ve Civarındaki Adaların ilk Türk Beyi (M.S. 1081 - 1096) (İstanbul, 1936, 1945, 1966)
  • Peçenek Tarihi (İstanbul 1937)
  • Kazan Hanlığını Kuran Uluğ Muhammed Hanın Yarlığı (İstanbul, 1937)
  • Topkapı Sarayı Müzesi Arşivindeki Altınordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına Ait Yarlık ve Bitikleri İstanbul 1940 İsveç Kralı Kari XII m Hayatı ve Faaliyeti (İstanbul, 1940)
  • İsveç Kral Karl XII m Türkiye'de Kalışı ve Bu Sıralarda Osmanlı İmparatorluğu (İstanbul, 1943)
  • Rusya Tarihi. Başlangıcından 1911'ye Kadar (Ankara, 1948, 1999)
  • Prut Seferi ve Barışı, I-II (Ankara, 1951, 1953)
  • Türk-İngiliz Münasebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi (1553-1610) (Ankara, 1953)
  • The Despatches of Sir Robert Sutton. Ambassador in Constantinople 1710-1714 (Londra, 1953)
  • Türk Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1800-1959) (Ankara, 1959)
  • Başkan Lyndon B. Jonson ve Amerika Birleşik Devletleri Cumhurbaşkanlığı (Ankara, 1964)
  • Türkiye ve İdil Boyu. 1569 Astrahan Seferi, Ten-İdil Kanalı ve XVI-XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri (Ankara, 1966)
  • Türkiye ve Rusya: XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşma Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919) (Ankara, 1970)
  • IV-XVII1. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri (Ankara, 1972)

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Kazan Türklerinden Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat"; Baştav, Şerif; sf. 119
  2. ^ a b c d e f "Hocam Profesör Doktor Akdes Nimet Kurat"; Kopraman, Kâzın Yaşar; sf. 425
  3. ^ a b c d e f g h i j k Şakiroğlu, Mahmut (2002). "Akdes Nimet Kurat". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. XXVI. cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 430-431. 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013. 

Dış bağlantılar

değiştir