Abdürrahman Arif
Hacı Abdürrahman Muhammed Arif el-Cumayli (Arapça: عبد الرحمن محمد عارف الجميلي, romanize: Abdürrahman Arif; 14 Nisan 1916 - 24 Ağustos 2007), 16 Nisan 1966'dan 17 Temmuz 1968'e kadar görevde kalmış Irak'ın üçüncü cumhurbaşkanıdır.
| Abdürrahman Arif | |
|---|---|
| |
| 3. Irak Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 16 Nisan 1966 - 17 Temmuz 1968 | |
| Başbakan | Abdurrahman el-Bazzaz Naci Talib Kendisi Tahir Yahya |
| Yerine geldiği | Abdüsselam Arif |
| Yerine gelen | Ahmed Hasan el-Bekir |
| Irak Başbakanı | |
| Görev süresi 10 Mayıs 1967 - 10 Temmuz 1967 | |
| Cumhurbaşkanı | Kendisi |
| Yerine geldiği | Naci Talib |
| Yerine gelen | Tahir Yahya |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 14 Nisan 1916 Bağdat, Bağdat Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Ağustos 2007 (91 yaşında) Amman, Ürdün |
| Partisi | Arap Sosyalist Birliği |
| Evlilik(ler) | Fayka Abdül-Magid Faris Alani |
| Çocuk(lar) | 5 |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Irak
|
| Rütbesi | Korgeneral |
| Birimi | Irak Kara Kuvvetleri |
| Çatışma/savaşları | 14 Temmuz Devrimi Altı Gün Savaşı |
Biyografi
değiştir
Arif, kariyerli bir askerdi ve 1958'de monarşiyi deviren askeri darbeyi destekledi. Kardeşi Abdüsselam Arif'i 1963'te iktidara getiren darbeye de destek verdi. Kardeşi darbeyi takiben onu ordunun başına atadı ve genç Arif Nisan 1966'da bir uçak kazasında öldüğünde, Başbakan Abdurrahman el-Bazzaz ("Batı odaklı bir avukat" ve 1958 devriminden beri Irak hükûmetinin başına geçen ilk sivildi[1]) cumhurbaşkanı vekili oldu; üç gün sonra, el-Bazzaz cumhurbaşkanı seçildi, ardından el-Bazzaz cumhurbaşkanlığını hemen Abdürrahman Arif'e bıraktı. Irak ordusunun Abdüsselam'ın yerine zayıf ve manipüle edilmesi daha kolay kardeşinin geçmesi gerektiğini düşündüğü için güç transferinin gerçekleştiği tahmin ediliyor. Arif, Irak Devrimci Komuta Konseyi tarafından cumhurbaşkanı olarak atandı. Kardeşinin politikalarını sürdürdü, ancak daha milliyetçi bir profil izledi.[kaynak belirtilmeli]
Kardeşi Abdüsselam gibi, Mısır'ın pan-Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın açık bir destekçisiydi. Bir diğer Nasır yanlısı Hava Kuvvetleri Komutanı Arif Abdurrezak, Arif'e darbe girişiminde bulundu ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı Sovyet MiG-17 jetleri ile hafifçe bombaladı, ancak darbe başarısız oldu ve Rezak, tutuklandı. Bu, Arif hükûmetine yönelik ikinci başarısız darbe girişimiydi. Cumhurbaşkanı Arif televizyona çıkarak bu vesileyle Abdurrezak'ın kesinlikle cezalandırılacağını açıkladı ancak daha sonra onu bir af ile serbest bıraktı.
Cumhurbaşkanlığının genel olarak gevşek ve kararsız olduğuna inanılıyordu. Ancak, rüşvet almadığına dair tarihsel ipuçları var. 1967'de kendisini gelir vergisinden muaf tutmak için çıkardığı akıl almaz yasa, muhtemelen başka türlü servet elde edemeyeceğinin bir göstergesidir. Arif'in iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra Irak ordusu, Birinci Irak-Kürt Savaşı'nda Mustafa Barzani liderliğindeki Kürt isyancılara karşı büyük bir saldırı başlattı ve Barzani'nin 3500 kişilik Peşmerge'sine karşı 40.000 Irak askerini karşı karşıya getirdi. İran ve İsrail desteği, 11 Mayıs'ta İSK subayı Zuri Sagy tarafından tasarlanan bir savaş planının 1400 - 2000 Irak askerinin öldürülmesi ve yüzlercesinin daha ele geçirilmesiyle sonuçlanan Handren Dağı Muharebesi'nde kesin bir Kürt zaferine katkıda bulundu. Rejim aşırılık yanlıları fiyaskoyla itibarsızlaştırıldı ve 29 Haziran'da Bazzaz, Irak Kürdistanı'nda "idari ademi merkeziyetçilik" ve "Kürtlerin parlamentoda temsil edilmesini" içeren bir barış için On İki Noktalı Plan'ı açıkladı. Temmuz ayı boyunca Bazzaz, "büyük bir rehabilitasyon programını onaylayarak, ekonomik ablukayı kaldırarak, yüzlerce Kürt mahkumu serbest bırakarak, Arap aşiretlerini eski Kürt topraklarından çıkararak ve bir genel af yasası çıkararak" anlaşmayı uygulamaya başladı, ancak ordu içindeki muhalefet 6 Ağustos'ta General Naci Talib lehine Bazzaz'ı görevden almak için Arif'i zorladı.[2] Ne olursa olsun, Lyndon B. Johnson yönetimindeki Amerikalı yetkililer, Irak'ın Bazzaz yönetimindeki sivil yönetime kısa bir süre geri dönmesini ve Arif'in 30 Haziran'da Rezak'ın ikinci darbe girişimini engellemesini memnuniyetle karşıladı.[3] Arif, daha önce ABD büyükelçisi Robert Strong ile bir dostluk kurmuş ve Nisan 1966 ile Ocak 1967 arasında ABD'ye bir dizi dostane jest yapmış olduğundan, Irak'ta "birkaç ılımlı güçten biri" olarak kabul edildi.[4] Arif'in talebi üzerine Başkan Johnson, 25 Ocak 1967'de Washington D.C.'de beş Iraklı general ve Irak büyükelçisi Nasir Hani ile bir araya gelerek "iki hükümet arasında daha yakın bir ilişki kurma arzusunu" yineledi.[5] Johnson'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Walt Rostow'a göre, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi, Arif'i Washington'da resmi bir ziyarette karşılamayı bile düşündü, ancak bu öneri sonunda Arif'in hükûmetinin istikrarı konusundaki endişeler nedeniyle reddedildi.[5] Altı Gün Savaşı'nın patlak vermesinden önce, Irak Dışişleri Bakanı Adnan Paçaçı, 1 Haziran'da artan Orta Doğu krizini görüşmek üzere ABD'nin BM Büyükelçisi Arthur Goldberg, Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Eugene V. Rostow, Dışişleri Bakanı Dean Rusk ve Başkan Johnson'ın kendisi de dahil olmak üzere bir dizi Amerikalı yetkiliyle bir araya geldi.[6] Pahalı Arap yenilgisinin yarattığı siyasi atmosfer, Irak'ın 7 Haziran'da ABD ile ilişkilerini kesmesine ve nihayetinde Arif'in görece ılımlı hükûmetinin çökmesine sebep oldu.[7]
17 Temmuz 1968'de Arif uyurken, kendi yardımcıları ve Baas Partisi üyeleri Ahmed Hasan el-Bekir, kansız bir darbeyle onu devirdi. Arif ve kardeşinin 1963'te Kasım'a karşı yapılan darbede yaptıkları gibi koalisyon radyo istasyonunu ve savunma bakanlığını ele geçirdikten sonra zafer ilan etti. Savunma bakanı Hardan et-Tikriti, Arif'i arayıp artık cumhurbaşkanı olmadığını bildirdiğinde bu başarı sağlandı. Arif Türkiye'ye sürgüne gönderildi.
Saddam Hüseyin'in iktidara geldiği 1979'da Arif, Irak'a döndü ve sonrasında büyük ölçüde kamuoyunun ve siyasi ilgi odağının dışında kaldı. Hac için bir kez ülkeyi terk etmesine izin verildi. Arif, Hüseyin'in ABD liderliğindeki işgali tarafından iktidardan uzaklaştırılmasının ardından Irak'tan kalıcı olarak ayrıldı ve 2004'ten itibaren Ürdün'ün Amman kentinde yaşadı. 24 Ağustos 2007'de Amman'da öldü.[8] Fayka Abdül-Magid Faris Alani ile evliydi.
Alıntılar
değiştir- "İsrail'in varlığı, düzeltmemiz gereken bir hatadır. 1948'den beri bizimle olan İsrail'in rezaletini silmek için bu bizim fırsatımızdır. Hedefimiz net - İsrail'i haritadan silmek". Radyo konuşması, 1 Haziran 1967[9]
- Irak'ın her yerinde ve komşu Arap ülkelerinde istikrar ve güvenliğin sağlanacağını umuyorum. Umarım Irak'ta geçmişi unutarak ve geleceğe bakarak ulusal birlik gerçekleşecektir."[10]
Kaynakça
değiştir- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. s. 94. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 96-98. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 97-98. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 98-99. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ a b Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. s. 99. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 36, 100. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ Bryan R. (2015). Sold Out? US Foreign Policy, Iraq, the Kurds, and the Cold War. Palgrave Macmillan. ss. 101-103, 111. ISBN 978-1-137-48711-7.
- ^ "Iraq ex-president dies in Jordan" 26 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 26 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Middle East Online, 24 August 2007, at age 91.
- ^ Scott-Baumann, Michael (May 2007) [1998]. "The Causes of the Six-Day War of 1967". Conflict in the Middle East: Israel and the Arabs. Hodder 20th Century History. London, United Kingdom: Hodder Education. s. 25. ISBN 978-0-340-92934-6. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2008.
- ^ "Abdel-Rahman Aref, 91, Former Iraqi President, Is Dead". The New York Times. 25 Ağustos 2007. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
Dış bağlantılar
değiştir- Eski Irak Cumhurbaşkanı 91 yaşındaki Abdürrahman Arif öldü 5 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.