Ağustos Ayaklanması

Ağustos Ayaklanması, (Gürcüceაგვისტოს აჯანყება, agvistos adjanq’eba) 28 Ağustos ve 5 Eylül 1924 tarihleri arasında Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde gerçekleşen Sovyetler Birliği karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanma başarısız olmuş ve Sovyet Hükûmeti ülkeye egemen olmuştur.

Ağustos Ayaklanması
Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali

Kakutsa Çolokaşvili komutasındaki "Zafer Yemini" (შეფიცულები:Ahtapot) olarak bilinen Gürcistanlı isyancılar
Tarih28 Ağustos – 5 Eylül 1924
Bölge
Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar

Sovyetler Birliği Sovyetler Birliği

Gürcistan Bağımsız Gürcistan Komitesi
diğer Gürcü gerilla grupları
Komutanlar ve liderler
Josef Stalin
Grigol Orconikidze
Semyon Pugaçov
Solomon Mogilevski
Levan Gogoberidze
Lavrenti Beriya
Şalva Tsereteli
Spiridon Çavçavadze
Kakutsa Çolokaşvili
Iason Cavahişvili
Miheil Cavahişvili
Kote Andronikaşvili
Mikheil Laşkaraşvili
Svimon Tsereteli
Eko Tsereteli
Sergo Matitaişvili
Avtandil Uruşadze
Nikoloz Ketskhoveli
Evgen Gvaladze
Kayıplar
bilinmiyor, düşük kayıp tahmin edilir. Savaşta 3.000[1]-3.500 ölü
7.000-10.000 ölü[2][3]

Arka plan

değiştir
 
Bağımsız Gürcistan Komitesi Başkanı, Prens Kote Andronikaşvili.[4]
 
Ayaklanma sırasında gerillaların lideri olan Albay Kakutsa Çolokaşvili.[5]

Kızıl Ordu, 25 Şubat 1921'de Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in denetimini eline aldı. Ardından bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi ve Menşevik hükûmeti sürgüne gönderildi.

Gürcistan'ın Sovyet bölgelerinin büyük bir bölümünü 13 Ekim 1921'de imzalanan Kars Antlaşması sonucunda Türkiye'ye, bir kısım topraklarını da Rusya SFSC, Ermenistan SSC ve Azerbaycan SSC'ne bırakmaya zorlanmalarının üzerine, Sovyetleştirme politikaları ve çeşitli şikâyetlere konu olan icraatlar, yeni rejime karşı yaygın bir muhalefet başlatmıştı.

Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını elde etmeyi amaçlayan ayaklanma, (Menşevik) Gürcistan Sosyal Demokrat Partisi'nin başkanlığında bir anti-Sovyet siyasi örgütler bloğu olan Bağımsız Gürcistan Komitesi tarafından yönetildi. 1921 başlarında Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti aleyhindeki askerî seferi sırasında Sovyet Rusya Kızıl Ordusunun Gürcistan'da kurduğu Bolşevik rejime karşı üç yıllık bir mücadelenin doruk noktasını temsil ediyordu.[6]

Sonuçlanması

değiştir
 
Sovyet Çeka örgütünün liderlerinden Lavrentiy Pavloviç Beriya isyanın bastırılmasında önemli rol oynadı.
 
Sovyet iktidarının "düşmanlarına" karşı mücadele ederken hayatlarını kaybettiği yazılan Komsomol üyeleri için 1924"te Sohum'da yapılan anıt.

Gürcü Bolşeviklerinin emri altındaki Kızıl Ordu ve Çeka birlikleri Josef Stalin ve Grigol Orconikidze ayaklanmayı bastırdılar ve düzenledikleri kitlesel baskınlarda binlerce Gürcistan vatandaşını öldürd]ler. Ağustos ayaklanması, ilk dönem Sovyet hükûmetine karşı gerçekleştirilen en büyük ayaklanmalardan biri oldu ve başarısızlıkla sonuçlanması, Gürcistan'da Sovyet yönetiminin kesin bir egemenliğini göstermiş oldu.[7]

Muhalefet tarafında savaşta 3.000 ilâ 3.500 kişinin öldüğü, toplam ölü sayısının ise idamlarla birlikte 7.000 ilâ 10.000 arasında olduğu tahmin ediliyor.[1] Yaklaşık 20.000 kişi Sibirya ve Orta Asya çöllerine gönderildi.[2][3] Komünizmin Kara Kitabı'nda (Harvard Üniversitesi Yayınları, 1999) yazılan en son hesaplara göre, 29 Ağustos'tan 5 Eylül'e kadar 12.578 kişi öldürüldü.[8]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Cohen, s. 77
  2. ^ a b Lang, s. 243.
  3. ^ a b Pethybridge, s. 256
  4. ^ Knight, s. 30.
  5. ^ Méloua, Mirian. "Géorgie et France : Kakoutsa Tcholokhachvili (1888-1930), héros national" (Fransızca). 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018. 
  6. ^ Méloua, Mirian. "First Republic" (Fransızca). 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018. 
  7. ^ Ciliga, Anton (1938). Au pays du mensonge déconcertant (Fransızca). 
  8. ^ Stéphane Courtois; Nicolas Werth; Jean Louis Panné; Andrzej Packowski; Karel Bartosek; Jean-Louis Margolin, (Ed.) (4 Temmuz 2000). Komünizmin Kara Kitabı. Doğan Kitap. s. 1030. ISBN 9756770333. 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018. 

Ayrıca bakınız

değiştir

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir