37-mm tanksavar topu M1930 (1-K)

37-mm Tanksavar Topu Model 1930 (1-K), SSCB tarafından geliştirilen, 1930 'lu yıllarda üretilen ve II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu tarafından kullanılan 37 mm kalibrelik hafif tanksavar sınıfında bir toptu. Bu top Büyük Vatanseverlik Savaşının ilk zamanlarında tanksavar silahı olarak kullanıldı.

37-mm tanksavar topu M1930 (1-K)
Çeşidi	Tanksavar
Uyruğu	SSCB
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Üretildiği tarih	1931-1932
Üretim adedi	509
Özellikler
Ağırlık	2100 kg
Uzunluk	1,665 mm / 45 kalibre
uzunluğu	1,567 mm / 42 kalibre
Yükseklik	-8° ile 25° arası
Namlu Çapı	37 mm
Yükseklik	-8° ile 25° arası
Atış hızı	10 – 15 mermi/dk
Azami menzil	8500 m

Tanımı

1-K Sovyet tanksavar topunu geliştiren Alman firması Rheinmetalldi. Bu top aslında Alman yapımı PaK 35/36 ile benzer özellikler taşıyordu. Her iki silah aynı mühimmatı kullanıyor ve aynı basit özellikleri taşıyordu. Ancak PaK 35/36 biraz daha gelişmişti. 1-K ayrılabilir taşıma ayakları ve ahşap tekerlekleri vardı.(PaK 35/36 ise süspansiyonu ve yeni lastikleri). Topun kuyruğu yatay ve hidrolik geri tepme sistemi bulunmaktaydı.

Geliştirilmesi ve üretimi

SSCB tanksavar silahlarının üretimine 1920'li yılların sonlarında başladı. Ancak bu tür çalışmalar Sovyet mühendislerin bu konudaki zayıf tecrübelerinden ötürü başarısızlıkla sonuçlandı. Sonuçta SSCB nin sahip olduğu tophanelerin modernize edilmesi gerekiyordu.

Almanya bu konuda yardım etmeyi kabul etti. İlk tanksavar topu olan 37 mm'lik top model 18 – I. Dünya Savaşı sona ermeden geliştirildi. Ama Versailles Barış Antlaşması Almanya nın tanksavar topu üretimini yasaklıyordu. Buna rağmen Rheinmetall firması gizli olarak tanksavar topu geliştirmeye devam etti ve 1926 yılında yeni 37 mm top model 26 tanksavar silahını üretti.

1929 yılında Rheinmetall sahte bir firma üzerinden SSCB ile anlaşmaya vardı. Sovyet Hükûmeti Sovnarkom 8 Ağustos 1930 yılında Almanya ile anlaşmaya gitti. Almanlar bu gizli anlaşmayı 28 Ağustos tarihinde kabul etti. Almanlar 6 değişik topçu sisteminin geliştirilmesinde Sovyetlere yardım etme sözü verdi.

• 37-mm tanksavar topu
• 76-mm uçaksavar topu
• 152-mm havan
• 152-mm obüs
• 20-mm uçaksavar otomatik top
• 37-mm uçaksavar otomatik top

1,125 milyon USD karşılığında Rheinmetall bu toplara ait yarı mamul parça ve çizimleri SSCB devletine sağladı. Bu silahların hepsi günün koşullarında çok gelişmişti. İleride bu silahların birçoğunun benzeri Alman Ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanıldı. Her ne kadar Sovyetler bu silahları kendilerine adapte etmiş iseler de Almanların yardımı olmadan büyük adetlerde üretmeye yetecek endüstrileri yoktu.

Rheinmetall tarafından Sovyetlere verilen 12 adet 37 mm tanksavar topu aslında PaK 35/36 topunun ilk üretilen modelleriydi. Ki bu top Wehrmacht tarafından 1942 yılına kadar en çok kullanılan tanksavar silahı oldu. SSCB bu topa 37-mm tanksavar topu model 1930 (1-K) adını verdi. (Rusça 37-мм противотанковая пушка образца 1930 года (1-К)).

Üretimi

Top Plant no. 8 fabrikasında (adı daha sonra Kalinin oldu), üretildi. İndeks adı 1-K buradan gelmektedir. Üretiminin yavaş olmasının en önemli sebebi bazı aşamalarda el işçiliğinden yararlanılmasıydı. 1931 yılında fabrika 255 adet top üretti. Ancak hiçbiri kaliteden geçemedi. 1932 yılında üretilen 404 adet top kabul edildi. (1933 yılından 105 adet daha). Ancak üretim kendisinden daha güçlü 45-mm tanksavar topu M1932 (19-K) modelinin geliştirilmesi ile son buldu.

1-K modelinin 37-mm tank topu B-3 (5-K) tasarımı, BT-2 hafif tankında ana silahı oldu.

Görev tarihi

1-K modeli Kızıl Ordu (RKKA) tarafından kullanılan ilk tanksavar topu olmuştur. Eğitim ve tanksavar birliklerinde etkin olarak kullanıldı. 1 Ocak 1936 tarihinde RKKA elinde 506 adet top bulunuyordu. 422 adedi kullanıma hazır, 53 adedi tamirde, 28 adedi eğitimde ve 3 tanesi ise bozuk bir şekilde bulunuyordu. RKKA ne zaman 45 mmlik daha güçlü toplara sahip oldu 1-K ler eğitim kamplarına ve depolara gönderildi. 1-K Haziran 1941 tarihinde hâlâ ordu servisinde bulunuyordu. Birçok silah Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kaybedildi.

Özet

Bu ilk Sovyet tanksavar topunun başarılı olduğunu söylemek yalan olur. Aslında kendisi ilerisi için çok değerli tecrübeler kazandırdı. Ayrıca ileride kullanılacak Sovyet 45-mm lik tanksavar top serisinin atası sayılır.

Hafif ve küçük olmasından ötürü mürettebatı tarafından kolaylıkla hareket ettirilebilirdi. En büyük eksikliği süspansiyonu yoktu, mermileri zayıftı (küçük kalibreli olduğundan) ve üretim kalitesi çok düşüktü. RKKA tanksavar tümenleri için daha geniş kalibreli topa ihtiyaç duyuyordu. Bu sebepten 1-K modeli çok çabuk şekilde 45-mm lik modelle yer değiştirdi.

1941 yılında top sadece hafif zırhlı araçlara karşı etkiliydi. Gelişmiş tankların zırhını ancak 300 metrenin altından ve yan yüzündeki zırhtan geçebiliyordu. PaK 35/36 ile karşılaştırıldığında daha az etkili olmasının en önemli sebebi kalitesiz mühimmatıydı. 1-K eğer Alman yapımı mühimmat kullansaydı Sovyet yapımı 45 mm lik topların zırh geçebilme özelliğine sahip olabilirdi. 45 mm lik toplarda ileri kalitesiz mühimmat sorunu yaşadı.

Mühimmatı

Kullanılan mühimmat
Türü	Modeli	Ağırlığı, kg	Patlayıcı ağırlığı, g	Namlu çıkış hızı, m/s	Menzili, m
Zırh delici mühimmat
APHE	M-160	0,66	9	820	5,600
Yüksek patlayıcılı ve parçacıklı mühimmat
Parçacıklı	O-160	0,645	22	825	5,750
Metal kutu atışları
Metal kutu atışı	Sch-160	0,928	30 mermi
Metal kutu atışı	Sch-160	0,950	50 mermi

 

Armour penetration table
Zırh delici B-160
Mesafe, m	Çarpma açısı 60°, mm	Çarpma açısı 90°, mm
300	?	30
500	20 ?	25 ?
800	?	20 ?
Bu bilgiler Sovyet yöntemleri ilie elde edilmiştir. (zırh geçebilme özellikleri 75% eşdeğerdir). Aynı tür mühimmat ile kıyaslanamaz.

Kaynakça

• Shirokorad A. B. - Encyclopedia of the Soviet Artillery - Mn. Harvest, 2000 (Широкорад А. Б. - Энциклопедия отечественной артиллерии. — Мн.: Харвест, 2000., ISBN 985-433-703-0)
• Shirokorad A. B. - Teutonic Sword and Russian Armor. Military Collaboration Between Russia and Germany. - M. Veche, 2003 (Широкорад А. Б. - Тевтонский меч и русская броня. Русско-германское военное сотрудничество. - М.: Вече, 2003., ISBN 5-9533-0025-5)
• Ivanov A. - Artillery of the USSR in Second World War - SPb Neva, 2003 (Иванов А. Артиллерия СССР во Второй Мировой войне. — СПб., Издательский дом Нева, 2003., ISBN 5-7654-2731-6)