16 Büyük Türk Devleti

16 Büyük Türk Devleti, Türk milliyetçiliği kavramıdır. Kavram, 1969'da haritacı Akîp Özbek^[1] tarafından ortaya atılmış^[2] ve 1980'lerde Kenan Evren yönetiminde yaygınlaşmıştır. Kendisinden önce Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki 16 yıldızın, Anadolu Selçuklularından sonra Türklerin Anadolu'da kökleşmesini sağlayan 16 beyliğe atıf yaptığı savunuluyordu.^[3]^[4]

Liste

16 Büyük Türk Devleti şunlardır:

Devlet	Kurucu	Hüküm yılları	Hüküm Sürdüğü Toplam Yıl
Büyük Hun İmparatorluğu	Teoman	MÖ 220- MS 216	436
Batı Hun İmparatorluğu	Panu	MS 48-MS 216	168
Avrupa Hun İmparatorluğu	Balamir	375-469	94
Ak Hun İmparatorluğu	Aksuvar	440-710	270
Göktürk Kağanlığı	Bumin Kağan	552-745	193
Avar Kağanlığı	I. Bayan	565-835	270
Hazar Kağanlığı	Böri Şad	651-983	332
Uygur Kağanlığı	Kutluk Bilge Kül Kağan	744-847	103
Karahanlı Devleti	Bilge Kül Kadir Han	840-1212	372
Gazne Devleti	Alp Tigin	962-1183	221
Büyük Selçuklu İmparatorluğu	Tuğrul Bey	1040-1157	117
Harezmşahlar Devleti	Kutbeddin Muhammed	1097-1231	134
Altın Orda Devleti	Batu Han	1236-1502	266
Timur İmparatorluğu	Emir Timur	1368-1501	133
Babür İmparatorluğu	Babür Şah	1526-1858	332
Osmanlı İmparatorluğu	Osman Gazi	1299-1922	623

Türkçü-Turancı yazar ve düşünür Nihal Atsız, bu 16 devletin kiminin Türklüğünün muallakta kaldığını, Akkoyunlular gibi kimi Türk devletlerinin ise dışarıda bırakıldığını ve bunun için de oluşturulan listenin eksik ve Türk tarihiyle uyumsuz olduğunu ifade etmiştir.^[5]

TRT, 1969 yılında bir takvim ve PTT, 1984 yılında, 16 Türk Devletini konu alan özel pul serisi bastırmıştır. Bu takvimde ve pullarda, devletlerin bayrakları ve önderlerinin portreleri bulunmaktaydı.^[6] 1985'te ise Akîp Özbek'in ilk kez dile getirmiş olduğu 16 devlet, 1936'da tasarlanan Cumhurbaşkanlığı forsunun açıklaması olarak tasarlanmıştır.^[7]

Birçok kamu binası ve parkta Cumhuriyet'in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün yanına 16 Büyük Türk Devleti'nin önderlerinin büstü veya heykelleri de vardır.^[8]

2000 yılında Türk Telekom, bu konu üzerine bir akıllı kart dizisi satışa çıkardı.

2015'te dönemin cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Filistin lideri Mahmud Abbas'ı Külliye'de ağırlarken 16 devletin savaşçısı olarak giydirilmiş kişiler dikkat çekmiştir. Kostümlerin dönemleriyle olan uyumsuzluğu da eleştiri konusu olmuştur. Kostümler içinde, en çok ilgi çeken ise sosyal medyada ‘Duşakabinoğulları’ adı takılan bornoz benzeri kostüm oldu.^[9]

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
^ H. Feridun Demokan, Contemporary Turkey: Geography, History, Economy, Art, Tourism, Demokan, 1978, p. 4. Necdet Evliyagil, Sami Güner, Basın-Yayın Genel Müdürlüğü, Ajans-Türk, Türkiye: Cumhuriyetin 50. Yıl Kitabı, Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii, 1973.
^ X. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1994, p. 2947. (Türkçe))
^ "22-gürbüz d. tüfekçi.pdf". Google Docs. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
^ On line history newspaper ((Türkçe)) 21 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nihal Atsız (Türkçe)
^ Ivan Sache, Presentation of the Sixteen Great Turkish Empires and their alleged flags 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Flags of the World, 4 July 2004; c.f. jpeg of the 1984 stamp series 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The flags were designed by Özbek in 1969. They are mostly imaginary, with the exception of the 1844 Ottoman flag, and arguably the wolf's head and the bow-and-arrow used as emblems for the Göktürk and the Seljuk states, respectively. Ekrem Buğra Ekinci, 16 TÜRK DEVLETİ Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız neyi ifade ediyor? 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2 February 2015.
^ Central Eurasian Studies Review, Vol. 3, Central Eurasian Studies Society, 2004, p. 23
^ Keçiören 39°58′41″K 32°52′3″D / 39.97806°K 32.86750°D / 39.97806; 32.86750. Etimesgut Belediyesi kent meydanı için hazırlanan 16 Türk Büyüğü heykelleri. 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Niğde’nin simgesi Türk Büyükleri heykelleri kaldırılıyor mu? 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk devlet büyükleri Mamak'ta 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk Büyükleri Anıtları Yenilendi (Nevşehir) 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Pınarbaşı Turkishness Monument" (Pınarbaşı Türklük Anıtı, opened in 2000).
^ "Duşakabinoğulları 3 ay sürmüş!". 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.

[2] H. Feridun Demokan, Contemporary Turkey: Geography, History, Economy, Art, Tourism, Demokan, 1978, p. 4. Necdet Evliyagil, Sami Güner, Basın-Yayın Genel Müdürlüğü, Ajans-Türk, Türkiye: Cumhuriyetin 50. Yıl Kitabı, Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii, 1973.

[3] X. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1994, p. 2947. (Türkçe))

[4] "22-gürbüz d. tüfekçi.pdf". Google Docs. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.

[5] On line history newspaper ((Türkçe)) 21 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nihal Atsız (Türkçe)

[flags2-6] Ivan Sache, Presentation of the Sixteen Great Turkish Empires and their alleged flags 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Flags of the World, 4 July 2004; c.f. jpeg of the 1984 stamp series 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The flags were designed by Özbek in 1969. They are mostly imaginary, with the exception of the 1844 Ottoman flag, and arguably the wolf's head and the bow-and-arrow used as emblems for the Göktürk and the Seljuk states, respectively. Ekrem Buğra Ekinci, 16 TÜRK DEVLETİ Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız neyi ifade ediyor? 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2 February 2015.

[CESR2-7] Central Eurasian Studies Review, Vol. 3, Central Eurasian Studies Society, 2004, p. 23

[statues2-8] Keçiören 39°58′41″K 32°52′3″D / 39.97806°K 32.86750°D / 39.97806; 32.86750. Etimesgut Belediyesi kent meydanı için hazırlanan 16 Türk Büyüğü heykelleri. 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Niğde’nin simgesi Türk Büyükleri heykelleri kaldırılıyor mu? 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk devlet büyükleri Mamak'ta 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk Büyükleri Anıtları Yenilendi (Nevşehir) 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Pınarbaşı Turkishness Monument" (Pınarbaşı Türklük Anıtı, opened in 2000).

[9] "Duşakabinoğulları 3 ay sürmüş!". 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]