Ümmî
Ümmî, kelime anlamı itibarıyla ümm Arapçada anne, ümmî ise anneden doğduğu gibi, tahsil ve eğitim almamış anlamında kullanılır.
Dinî literatürde
değiştirİslam peygamberi Muhammed'in, okuryazar olmadığını belirtmek için kullanılan ifadedir. Bu anlamda ifade bir eksiklik ifadesinden üstünlük ifadesine dönüşür. Okuma-yazma ve eğitim sıradan insanlar için ilerleme, ufkunu açma, yeni bilgiler edinme aracı iken, bilgi ve ilhamını Allah'tan alan bir peygamberde zihni kirleten bir işlev üstlenir; Diyanet İşleri Başkanlığı kelimeye "kitâbî bilgilerle zihni doldurulmamış, doğal hâli üzerine kalmış, okuyup yazarak tahsil görmemiş kimseye denilmektedir." anlamını vermiştir.[1]
Kur'an ve bazı hadislerde Muhammed için kullanılan "ümmî" kelimesi geleneksel olarak okuma-yazma bilmeyen şeklinde anlaşılır.[1] Bu görüşte Ankebût-48,[2] A'raf -158,[3] ve Cuma-2[4] gibi ayetler Muhammed'in okuma yazma bilmediği şeklinde yorumlanır. Vahiy meleği Cebrail'in ilk vahyi getirip "oku" dediğinde, Muhammed’in "Ben okuyan biri değilim." dediğini anlatan hadisler,[5] Muhammed'in yetiştiği toplumda okuma yazma oranı ve tahsil görme imkânının düşük oluşu bu görüşü destekleyen diğer argümanlardır.
Kur’ân’da : "(Ey Muhammed!) Sen bundan önce bir kitap okumuyordun, elinle de onu yazmıyordun, öyle olsaydı, (Allah'ın sözünü boşa çıkarmaya çalışan) iptalciler şüphelenirlerdi." (Ankebût Suresi: 48)[1] ifadeleri bulunur.
Bazı değerlendirmelere göre, İslami literatürde kullanılan ümmî kelimesi okuma yazma bilmeyen değil, mevcut dinlerin kutsal kitaplarını okumamış anlamında kullanılan bir ifadedir.[6]
Edebiyatta
değiştirTürk edebiyatında da, özellikle 16. yüzyılda divan edebiyatında yer bulmuştur/kullanılmıştır. Birçok ümmî şairden bahsetmek mümkündür. Riyâzî, Enverî, Latifî sadece bazılarıdır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Dini Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2010. ISBN 9789751936837. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. T.C.Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Kavramlar Sözlüğü
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 19 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankebut Suresi:48
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 4 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., A'raf Suresi:158
- ^ Karşılaştırmalı Kuran Mealleri 16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cuma Suresi:158
- ^ Buhârî, Bed'u'l-vahy, 3
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.