Çizgi romanın bronz çağı
Çizgi romanın bronz çağı, Amerikan çizgi romancılığında 1970'lerin ilk yıllarından ile 1980'lerin ortalarına kadar sürdüğü kabul edilen döneme verilen resmi olmayan isimdir.
Bronz Çağ, Gümüş Çağ'da ilk örnekleri görülen pek çok öğeyi barındırsa da daha renkli seriler ve kahramanlar ile öne çıkmıştır. Ancak Comics Code 'un değişmesi ile karanlık temalar da tekrar anlatılmaya başlamış ve uyuşturucu kullanımı gibi gerçek hayatta görülen sorunların ilk işlendiği çağ olmuştur.
Bronz çağ'ın başlamasına yol açan olaylar
değiştirBronz Çağ'ı başlatan tek bir olay yoktur. Ancak 1970'lerin ilk yıllarındaki çeşitli olaylar birlikte gözden geçirildiğinde, çizgi roman'ın önceki onyıldan farklı bir konuma geldiği görülebilir.
Bu olaylardan bir tanesi Stan Lee ile en yaratıcı ortaklıklardan birini kuran Jack Kirby'nin Marvel Comics'ten 1970 yılında ayrılmasıdır. Marvel'dan ayrılan Kirby DC Comics'e geçerek "The Fourth World" isimli serilere 1970 Aralığında Jimmy Olsen #134 ile başlamıştır. Ayrıca yine 1970 yılında pek çok Superman serisinin editörü Mort Weisinger emekli olmuş ve görevi Julius Schwartz'a devretmiştir. Schwartz, kendi döneminde Weisinger dönemindeki pek çok öğeyi değiştirmiştir. Örneğin Kriptonit'i süreklilikten çıkartmıştır, Superman ise neredeyse sınırsız güçlere sahiptir.
Spider-Man'in uzun süreden beri sevgilisi olan Gwen Stacy'nin 1973'teki Amazin Spider-Man #121-122 'de Green Goblin tarafından öldürülmesi ise pek çoklarınca bir Brozn Çağ olayıdır. Ancak bu olayın öncesindeki yıllarda da süperkahraman çizgi romanlarında gitgide daha karanlık bir ton kendini göstermektedir.
1971 yılında Marvel Comics'in Şef Editörü Stan Lee, Amerika Birleşik Devletleri'nin Sağlık, Eğitim ve Sosyal Güvenlik konularında ilgili bakanlıkları ile irtibata geçerek uyuşturucu bağımlılığı konusunda bir çizgi roman yapmak istediğini söylemiştir. Lee'nin bu talebi kabul edilmiş ve üç bölümden ibaret olan bir Spider-Man hikâyesi, Amazing Spider-Man #96-98, 'de çizilecek olan uyuşturucu kullanımının tehlikelerini ve kötülüğünü anlatan hikâye yazmıştır. Çizgi romanlardaki uyuşturucu kullanımına dair hikâyeler veya anlatımlar, içeriğine bakılmaksızın CCA tarafından kabul edilmemektedir. Dolayısı ile CCA Lee 'nin bu hikâyesini onaylamayı reddetmesine rağmen, Lee hikâyeyi yayınlamıştır.
Hikâyenin aldığı olumlu görüşler, yıl içinde ilerleyen zamanlarda CCA'nın kurallarını olumsuz yaklaşımlar yapılabileceği takdirde uyuşturucu kullanımına onay verileceği yönünde değiştirmesine vesile olmuştur. Takip eden yıllarda, DC Comics Green Lantern/Green Arrow #85-86 'da Green Arrow'un yardımcısı Speedy'nin eroin bağlımlısı olduğunun anlaşılmasının anlatıldığı hikâye ile, kendi grubu içerisinde konuyu işlemeye başlamıştır.
Korku temalı çizgi roman sayısındaki artma, Comics Code'un 1971 yılındaki revizyonunda vampirler, kötü ruhlar ve kurtadamlar'a dair kuralları esnetmesi ile başlamış ve Swamp Thing, Ghost Rider ve Tomb of Dracula gibi seriler yayınlanmaya başlamıştır.
Çağ içi gelişmeler
değiştirSosyal yansımalar
değiştirSpider-Man 'de işlenen uyuşturucu problemi, gelecek zamanlarda çok gözde olacak olan gerçek hayattaki sorunların çizgi romanlara yansıtılması temasına öncü olmuştur. Yukarıda bahsedilen Green Lantern/Green Arrow serilerinde sadece uyuşturucu değil, ırkçılığa dair önyargılar ve sosyal adaletsizlik konuları da işlenmiştir. X-Men çizgi romanlarında ise, mutantların gerçek dünyadaki azınlıklar gibi değişik, farklı ve hatta aykırı konumda olmaları bu serilerin toplumun pek çok kesiminde popüler olmasını sağlamıştır. Diğer çok bilinen örnekler de Lois Lane 'in "I Am Curious: Black", hikâyesinde (isim bir pornografik filmden esinlenmiştir) zenci oluşu, Steve Gerber 'in Howard the Duck gibi toplumsal hiciv içeren hikâyeleri ve Omega the Unknown serileri olarak sayılabilir.
Eskisi kadar olmasa da, bu temayı işleyen hikâyeler günümüzde de zaman zaman ele alınmaktadır.
Diğer süperkahramanlar
değiştirDönem içinde en belirgin gelişmelerden biri zenci ve diğer etnik kökenli süperkahramanların yükselişidir. 1970'lerden önce beyaz olmayan sadece birkaç süperkahraman varken, 1970'lerin ilk yıllarından itibaren Luke Cage (kendi çizgi romanı olan ilk zenci süperkahramandır), Storm, Blade, Shang-Chi, Misty Knight, Bronze Tiger, Black Lightning, Sunfire, Karma ve Warpaththere gibi pek çok beyaz olmayan kahraman yaratılmıştır. Bunlardan bir Amerikan yerlisi olan Thunderbird, X-Men # 95 'deki ölümünden bu yana, çizgi roman dünyasında nadir olarak hala ölü kalmıştır.
Bu karakterlerden pek çoğu, o günlerde medyalarda popüler olan karakterlere dayanır. Luke Cage, Misty Knight ve Shang-Chi gibi karakterler 1970'lerdedeki Kung-Fu filmlerinden esinlenilerek Marvel tarafından yaratılmıştır. Luke Cage, "Sweet Christmas!" söylemi ile tepki toplamıştır; ancak Storm, John Stewart (Green Lantern) ve Cyborg ise herhangi olumsuz yorum almadıkları gibi, tam tersine popülerlikleri artmış ve hikâyelerde de daha önemli roller almışlardır. Örneğin, 1980'ler ile Storm X-Men'in, Cyborg ise The Teen Titans 'ın lideri konumuna yükselmiştir. Benzer şekilde John Stewart da Hal Jordan'ın yerine geçerek uzayda dünya sektöründeki Green Lantern olmuştur.
X-Men'in dirilişi ve Teen Titans
değiştirX-Men Stan Lee ve Jack Kirby tarafından 1963'te yaratılmıştı. Ancak Lee/Kirby 'nin diğer ürünlerinin ulaştığı popülariteye ulaşamade ve 1969 yılında Marvel yeni maceralarının yazılmasınını durdurarak sadece yeniden basımlara devam etti. 1975 yılında ise Len Wein ve Dave Cockrum, Giant-Size X-Men #1 serisi ile "tamamen yeni tamamen değişik" fikri ile yenilenmiş versiyona başladı (Chris Claremont 'da co-plotter unvanı ile katkı sağlıyordu). Claremont Modern Çağ'a kadar görevine yazar olarak devam etti ve X-Men serilerine Fabian Nicieza ve Scott Lobdell gibi yazarların katılımından sonra görevi bıraktı.
X-Men 'in bu revizyonunun başarısının en büyük göstergelerinden biri de DC Comics 'in X-Men tarzına cevaben Marv Wolfman ve George Perez ile çıkarttığı The New Teen Titans serisidir. Bu seri de yenilenmiş X-Men gibi başarılı olmuştur. Wolfman 'in Perez ile olan işbirliği on altı yıl sürece devam etti ve bu süre zarfında Perez de çizim tekniği ile okurlar arasında büyük bir hayran kitlesine ulaştı. Bronz Çağ'daki Titans serisine dayanan bir çizgifilm de 2003 yılında başlatıldı ve üç yıl boyunca sürdü.
Diğer çizgi romanlar
değiştirBu dönemde, biraz da Comics Code reziyonu nedeni ile pek çok süper olmayan kahramanlar popüler oldu. En bilineni ise Conan 'dır. Savage Sword of Conan serisi daha sonra magazin olarak devam etti ve Comics Code 'un kapsamından çıktı. Diğerlerinin içinde ise Tomb of Dracula, Master of Kung-Fu, the Star Wars çizgi romanları, Howard the Duck, Swamp Thing ve Jonah Hex sayılabilir. Doctor Strange ve Beast ise sonradan korku temasına yönelmiştir.
Bronz çağ'ın sonu
değiştirBronz Çağ'ın sona erip ermediği bugün hâlâ tartışılan bir konudur, hâlâ bitmediği konusunda argümanlar vardır. Bittiğini savunan kişiler içinde de tıpkı diğer çağlarda olduğu gibi kesin bir tarih veya özel bir çizgi roman sayısı yoktur.
En çok kabul gören tarih aralığı ise 1985-1986'dır. Gümüş Çağ'da da olduğu gibi, Bronz Çağ'ın sonu da birbirlerine yakın tarihlerde olan birden fazla olaya dayandırılır.
DC Comics, çağı kendi tarihindeki en büyük olay ile kapatır; Crisis on Infinite Earths serisi ile markanın kuruluşundan bu yana, yaklaşık 50 yıldır süregelen sürekliliğine son verilir; bu büyük revizyonun asıl amacı Marvel'in karşısına daha ciddi bir rakip olarak durabilmektir. DC Comics bu zaman aralığında birbirinden değerli iki seri de yayınlar; Watchmen (Alan Moore ve David Gibbons) ve Batman: The Dark Knight Returns (Frank Miller) amerikan çizgi romanının tanımını ve tarihini değiştirerek "sert ve maceracı" olarak tanımlanan tarzın yeniden keşfedilmesine önayak olur.
Marvel Comics tarafında ise, çağın sonunda Secret Wars II, New Universe ve X-Men'in yeniden canlandırılması vardır.
Bronz çağ sanatçıları
değiştirTüm liste aşağıdaki ile sınırlı değildir. Bu özet liste, dönemde önde gelen sanatçıların bir özetidir.
Yazarlar
- Chris Claremont (Iron Fist, Uncanny X-Men)
- Gerry Conway (Amazing Spider-Man)
- Steve Engelhart (Captain America, Detective Comics)
- Mark Evanier (Blackhawk (çizgi roman)|Blackhawk, DNAgents, Crossfire (Eclipse comics)|Crossfire)
- Steve Gerber (Howard the Duck)
- Doug Moench (Shang-Chi: Master of Kung Fu)
- David Michelinie (Iron Man)
- Alan Moore (Swamp Thing)
- Dennis O'Neil (Batman, Green Lantern/Green Arrow)
- Jim Shooter (Avengers (çizgi roman)|Avengers)
- Jim Starlin (Captain Marvel (Marvel Comics)|Captain Marvel, Adam Warlock)
- Roy Thomas (Conan the Barbarian, All Star Squadron)
- Len Wein (Swamp Thing, Giant Size X-Men)
- Marv Wolfman (Tomb of Dracula, New Teen Titans)
Sanatçılar
- Neal Adams (Detective Comics, Green Lantern/Green Arrow)
- John Buscema (Fantastic Four, Conan the Barbarian)
- John Byrne (Alpha Flight, Fantastic Four, Uncanny X-Men)
- Dave Cockrum (Uncanny X-Men)
- Gene Colan (Tomb of Dracula, Howard the Duck, Daredevil)
- Mike Kaluta (The Shadow)
- Jack Kirby (Captain America, The Demon, Mister Miracle, New Gods)
- Frank Miller (çizgi roman)|Frank Miller (Daredevil)
- George Perez (New Teen Titans)
- Marshall Rogers (Detective Comics)
- John Romita, Sr. (Amazing Spider-Man)
- Walt Simonson (The Mighty Thor)
- Barry Windsor-Smith (Conan the Barbarian)
- Mike Zeck (Captain America, Punisher)
Bronz Çağ'ın önemli çizgi romanları / sayıları
değiştirDC Comics
| İsim | Sayı | Yayıncı | Açıklama |
|---|---|---|---|
| All-Star Western | 10 | DC Comics | Jonah Hex 'in ilk görünüşü |
| Crisis on Infinite Earths | 7 | DC Comics | Supergirl 'ün ölümü. |
| Crisis on Infinite Earths | 8 | DC Comics | Flash (Barry Allen) 'in ölümü |
| Detective Comics | 395 | DC Comics | Neal Adams çizimi. |
| Green Lantern/Green Arrow | 76 | DC Comics | Sosyal konular işlenir. |
| New Gods | 1 | DC Comics | Jack Kirby, Fourth World'ü yaratır. |
| New Teen Titans | 1 | DC Comics | DC'nin X-Men E karşılık çıkarttığı seriler. |
| Wonder Woman | 178 | DC Comics | Wonder Woman güçlerini kaybeder ve görünüşünü değiştirir. |
Marvel Comics
| İsim | Sayı | Yayıncı | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Amazing Spider-Man | 121 | Marvel | Gwen Stacy 'nin ölümü. |
| Amazing Spider-Man | 122 | Marvel | Green Goblin 'in ölümü. |
| Amazing Spider-Man | 129 | Marvel | Punisher 'ın ilk görünüşü. |
| Amazing Spider-Man | 149 | Marvel | Spider-Man 'in klonunun ilk görünüşü. |
| Captain Marvel | 34 | Marvel | Nitro 'nun ilk görünüşü. |
| Conan the Barbarian | 1 | Marvel | Marvel Universe 'de Conan 'ın ilk görünüşü. |
| Daredevil | 158 | Marvel | Frank Miller 'ın ilk Daredevil çizimi. |
| Daredevil | 168 | Marvel | Elektra 'nın ilk görünüşü. |
| Daredevil | 181 | Marvel | Elektra 'nın ölümü. |
| Defenders | 1 | Marvel | 190 'ler için yeni süper takım. |
| Fantastic Four | 232 | Marvel | John Byrne 'ın FF için ilk yazarlık ve çizerliği. |
| Giant-Size X-Men | 1 | Marvel | Yeni X-Men'in ilk görünüşü. |
| Incredible Hulk | 181 | Marvel | Wolverine 'in ilk görünüşü. |
| Iron Fist | 14 | Marvel | Sabretooth'un ilk görünüşü. |
| Star Wars | 1 | Marvel | 1970'lerin son döneminin en popüler serilerinden biri. |
| Tomb of Dracula | 1 | Marvel | Marvel 'in ilk korku teması denemesi. |
| Wolverine (Limited Series) | 1 | Marvel | Wolverine'in ilk solo denemesi. |
| X-Men | 94 | Marvel | Yeni X-Men'in ikinci görünüşü. |
| X-Men | 101 | Marvel | Phoenix'in ilk görünüşü. |
| X-Men | 135 | Marvel | Dark Phoenix destanı. |
| X-Men | 141 | Marvel | Days of Future Past serisi. |
Bronz çağ'ın zaman çizgisi
değiştir1969-1979
- 1969: Robin, üniversiteye gitmek için Batman'in yanından ayrılır.
- 1970: Marvel Conan The Barbarian serisine başlar.
- 1970: DC Comics, Jack Kirby's Fourth World serilerine "Jimmy Olsen",le başlar ve "The New Gods", "The Forever People" ve "Mister Miracle" ile devam eder.
- 1971: Comics Code revize edilir.
- 1971: DC Comics, House of Secrets serisinde "Swamp Thing" karakterini tanıtır.
- 1971: Clark Kent WGBS-TV 'de televizyon röportajcısı olur.
- 1972: Marvel Tomb of Dracula serisine başlar.
- 1972: Luke Cage ilk zenci süperkahraman olarak Hero for Hire #1 'da görünür.
- 1973: Gwen Stacy, Amazing Spider-Man #121 'de ölür.
- 1973: Howard the Duck 'ın çizgi roman dünyasında ilk görünüşü. Süperkahraman olmayan bu karakter, kendi türü içinde en popüler karakterlerden biri olur.
- 1974: Wolverine 'in Incredible Hulk #181 'de ilk görünüşü.
- 1975: Len Wein and Dave Cockrum 'un yeni X-Men 'i.
- 1978: Roy Thomas 'in talebi izerine, Marvel Star Wars serilerine başlar ve çağın en çok satan serilerinden biri olur.
- 1978: DC Comics, yarıdan daha fazla serisini iptal eder.
- 1979: DC ilk çizgi roman mini-seri 'si olan "The World of Krypton" 'ı yayınlar.
1980-1985
- 1980: DC Comics in' "The New Teen Titans" serisinin ilk sayısı. Gelecekte tüm DC Comics evreninin revizyonu fikrini doğurur.
- 1982: Marvel "Contest of Champions" serisi ile ilk "cross-over" denesini yapar, Marvel'in tüm büyük kahramanları bir araya gelir.
- 1982: "G.I. Joe" serileri Marvel'dan çıkar; 1980 'li yılların en başarılı serilerinden biri olur.
- 1984: Marvel 12 sayılık "Secret Wars" mini-serisini çıkartır.
- 1985: DC, elli yılllık sürekliliğini bozarak "Crisis on Infinite Earths" serisini çıkartır.
- 1985: "Crisis on Infinite Earths" sonrasında, DC The Flash, Superman ve Wonder Woman serilerini iptal eder.