Yedikule Zindanları

Yedikule Zindanları (veya gözlem kalesi görünümünde olduğundan Yedikule Hisarı), İstanbul'un ve Türkiye'nin en eski açık hava müzelerinden birisidir.

Yedikule Zindanları

Yedikule Zindanları
Genel bilgiler
Tür	Kale
Konum	İstanbul
Koordinatlar	40°59′35″K 28°55′24″D
Tamamlanma	390
Yenileme	1458

Zindanın kuruluşu ve Altın Kapı

Yapının iç avlusu, ortada bir minare ve çeşme kalıntısı, karşıda Altın Kapı

Yedikule, aslında adı gibi bir zindan oluşturmak amacı ile değil, Roma'dan misafir gelen kralları ve yabancı sarayların mensuplarını ihtişamlı bir şekilde karşılamak için yapıldı. Türk Tarih Kurumu'nun yaptığı araştırmalara ve elde edilen tarihi verilere göre, başlıkta belirtilen Altın Kapı'yı bir zafer takı olarak dönemin Roma İmparatoru I. Theodosius inşa ettirdi. Theodosius'tan sonra tahta geçen oğlu da dört tane yüksek gözlem kulesinden oluşan bir kaleyi kapı ile birleştirdi.

Fatih Sultan Mehmet dönemi

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un Fethinden sonra yapıya 1458 yılında; Top Kulesi, Kitabeler Kulesi ve daha sonra III. Ahmet Kulesi olarak adlandırılacak üç kuleyi daha ekleterek yedi kuleye tamamlar.

Ayrıca kuleler arasına surlar örülerek kale bağlanır ve burada bir garnizon oluşturulur. Böylece Bizans ve Osmanlı çağı yapıları bütünleştirilmiş olur.

Fatih döneminden başlayarak I. Abdulhamid dönemine kadar (1458-1789) Hazine-i Humayun burada muhafaza edilmiştir.

Yedikule Hisarı'nın kronolojisi

Yedikule Zindanlarının 1685 yılına ait tasviri

• 532- Latin İstilası sırasında Altın Kapı büyük zarar gördü. Ama onarımı sadece 1 yıl sürdü.
• 868- Yedikule'deki mermerlerin oluşturduğu kulelerin arasında yer açılarak buralar hapishane olarak kullanıldı.
• 1458-1789- Hazine-i Hümayun (Osmanlı hazinesi) bu yapıda tutulmaya başlandı.
• 1430-1800- Kuleler Devlet Hapishanesi olarak kullanılıyordu.
• 1766-İstanbul'da olan deprem sonucu hasar görmüştür fakat onarılmıştır.
• 1851-Abdülmecid döneminde hayvanat bahçesi olarak kullanıldı.
• 1871-1875- Yedikule bu yıllarda Kız Sanat Evi idi.
• 1876- Bu dönemde ilan edilen Birinci Meşrutiyet sürecinde hapishane olarak kullanılması istenmiş fakat bu gerçekleşememiştir.
• 1968- Bu tarihten beri Yedikule Hisarı, İstanbul Hisarlar Müzesi Müdürlüğü'ne bağlı kalmıştır.
• 2004- Yedikule Hisarı özel bir şirkete devredildi
• 2004- Şehristanbul Derneği kanunsuz bir şekilde devredilen Yedikule Hisarı'nın devir kararının iptali için Mahkemeye başvurdu
• 2006- İstanbul 1. İdare Mahkemesi Şehristanbul Derneği'nin başvurusunu kabul etti ve Maliye Bakanlığı tarafından özel bir şirkete devrettiği kararını oybirliğiyle iptal etti.
• 2008- Danıştay 13. Dairesi 24.12.2008 tarih ve 2008/8294 No'lu kararı ile İstanbul 1.İdare Mahkemesi'nin kararını onadı
• 2020 - Fatih Belediyesi Yedikule Hisarı’nda, koruma kurulu onayları ve bilim kurulu ile restorasyon sürecine başladı.
• 2021 - Restorasyonu devam eden Yedikule Hisarı’nda kontrollü ücretsiz turizm turları başladı.

Zindanların adını aldığı yedi kule

Bir kulenin iç yapısı

Dört tane Bizans İmparatorları'nın, 3 tane de Fatih Sultan Mehmet'in yaptırdığı yedi adet kuleden adını alan bu tarihi yapıtın her kulesine isim verilmiştir. Bu kulelerin isimleri ve kısa tarihçeleri şöyledir:

Genç Osman Kulesi

Bu kulenin Osmanlı tarihinin en genç padişahlarından Genç Osman'ın adını alma nedeni aslında padişahın katledildiği yerin bu bölgenin ikinci katında olmasıdır.

Cephanelik Kulesi

Adından da anlaşılacağı gibi devlete bağlı olduğu süreçte cephane deposu olarak kullanılmıştır. Ayrıca iki hapishane dışında devlet suçlularının hapsedildiği zindanlardan da birisiydi. Yapıyı ziyaret ettiğinizde kirişle tutturulmuş ahşap katları görebilirsiniz.

III. Ahmed Kulesi

Bu kule günümüze kadar dayanamamış ve depremlerle yıkılmıştır. III. Ahmed'in adını almasının sebebi yapım ve onarımına bu padişah tarafından büyük katkı yapmış ve katlarının kirişlerle tutturulmasını sağlamış olmasıdır.

Hazine Kulesi

Hemen üstteki başlık Yedikule Zindanları'nın Kronolojisi'nde de göreceğiniz gibi bu hisar bir dönem hazinelerin muhafaza edildiği yerdi. Devletin sahip olduğu bu hazine, Hazine Kulesi'nde tutulurdu. Fakat daha sonra III. Murad döneminde hazine saraya aktarıldı. Kulenin tarihindeki bir diğer olay ise, hemen yanında bulunan Yanan Kasır köşkünde çıkan yangından etkilenmesi fakat daha sonra onarılmasıdır. Köşkün "yanan" sıfatını almasının sebebi de bu yangındır.

Zindan Kulesi

Kitabeler Kulesi adıyla da anılır. Zindan olarak kullanılan iki kuleden birisidir. İçinde bulunan ahşap katlar çıkan yangınlarda yanarak hasar görmüştür.

Top Kulesi

Yangında yanan bir diğer kuledir. Hapishane olarak da kullanılmıştır.

Bayrak Kulesi

Altın Kapı'nın üstündeki kuledir. Yedi kule arasında en sağlam olanıdır. Sancağın dalgalandığı yer olması nedeniyle yeniçeriler burada nöbet tutardı. Sağlamlığını günümüzde de korumaktadır.

Ek bilgiler

Altın Kapı

• Altın Kapı'ya doğru uzanan yolun adı Triumphalis yoludur. Bu yola kırmızı halı serilir ve misafir krallar burada karşılanırdı.
• İstanbul'un en eski mescidi Yedikule'nin yanındadır. Fatih kule inşaatı sırasında mescidi de bu bölgeye yaptırmıştı.
• Kesilen başlar Genç Osman Kulesi'nde bulunan Kanlı Kuyu'ya atılırdı. Bu kuyu hâlâ ziyarete açıktır.
• Yapıtın bir başka tarihî eseri ise Korkuluk Zinciri'dir. Bu zinciri onarım sırasında işçiler tamiratın bir parçası olarak inşa etmiştir fakat yapım bitince bu zincir yerinde kalmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, halkın 'Yedikule Zindanları' dediği hisarı özgün dokuya zarar gelmemesi koşuluyla 30 yıllığına özel bir şirkete kiraladı. Ancak şirket tarihi Bizans dönemine kadar giden yapıya buldozerlerle girmekte gecikmedi.

Şirket, pist yeri yapmak için hisar zeminindeki orijinal taşları sökerek yerine mıcır döktü, çıkan taşlar da rastgele etrafa atıldı. Alanın genişlemesi için ağaçlar da kesildi. Arkeolog ve sanat tarihçilerinin eleştirdiği uygulamalar hakkında ne şirket, ne bakanlık ne de kurul yetkilileri açıklama yaptı.

Hisar, daha önceleri kısa süreler için konser ve tiyatro gösterilerine ev sahipliği yapmıştı. Ancak, ilk kez bu denli uzun süreliğine kiralandı. Radikal gazetesi bu olayın nasıl gerçekleştiğini şöyle yazdı.

Yedikule özelleştirmesi

Yedikule Hisarı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Hisarlar Müze Müdürlüğü'ne ait. Swees Turkish International (STI) İç ve Dış Ticaret Şirketi'nin hisarı kiralamak için hazırladığı proje İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna sunuldu. Kurul, 21 Nisan 2004 tarihli kararında 'özgün dokusuna zarar vermemesi koşuluyla' ve 'kısa süreliğine' hisarın kiralanmasına izin verdi.

Dış bağlantılar

• T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Yedikule Hisarı Müzesi ve Tanıtımı