Yakamoz
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Kasım 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Yakamoz (Latince: Noctiluca scintillans, Rumca: diakamós), uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Tek başlarına gözle görülebilir bir ışık saçamayan bu canlıların bir çoğunun bir araya gelmesiyle ortaya çıkan ışığa yakamoz denmektedir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (güneş, ay ve şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını engellememesi gerekir.
| Yakamoz (Noctiluca scintillans) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Noctiluca scintillans
|
Noctiluca scintillans balona benzer bir görünüme sahip bir ökaryottur. Tüm dünyada özellikle kıyı sularında çok yaygındır. Diğer ateş rengi alglerinki gibi sert bir zırha sahip değildir. İki kamçısından uzun ve yapışkan olanı ile yüzeye yakın seviyede avlanır. Rastgele hareketleri sonucu kamçısına yapışan diğer mikroskobik deniz canlılarıyla beslenir. Çapları 1–2 mm kadardır. İnce teller veya naylonlardan sık bir şekilde dokunan elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilirler. Genelde eşeysiz bölünme yoluyla çoğalan canlının, eşeyli olarak üreyebildiği de gözlenmiştir.
Yakamozu özel kılan ışıma olgusu, luciferin-luciferaz substrat-enzim çiftinin reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar.
Söz konusu canlıların ışık saçmasının bir savunma mekanizması olduğu düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli canlı, yaydığı ışıkla daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır. Balıkçılar, ay ışığının olmadığı gecelerde balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yollara tekneyi yönlendirerek avlanırlar. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla lüfer avlarken lüks ışığı kullanılır; bu ışık balıkların gelmesi için değil, misinanın değdiği yakamozların çıkardığı ışıktan lüferlerin korkmaması için kullanılır. Lüks ışığı yakamoz ışığını bastırdığından lüferin misinayı fark etmesini engeller.
Kaynakça
değiştir- Yakamozun sudaki bakterilerden kaynaklandığını duydum. Bu doğru mu? – TÜBİTAK Bilim ve Teknik (arşivlenmiş)
- Eckert R, Reynolds GT (Mayıs 1967), The subcellular origin of bioluminescence in Noctiluca miliaris 3 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://micro.magnet.fsu.edu/featuredmicroscopist/vanegmond/noctilucadarkfieldsmall.html 7 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://www.hurriyet.com.tr/egitim/yakamoz-nedir-ve-ne-demek-yakamoz-nasil-olusur-ve-bitki-midir-41608205.html