Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali

Yaşmaklı Barajı
Yaşmaklı Barajı
Havza
Konum	Doğankent, Giresun, Türkiye
Koordinatlar	40°41′53″K 38°55′27″D / 40.69806°K 38.92417°D
Genel bilgiler
Amaç	Enerji, sulama
Durum	Kullanımda
Yapım süresi	2007-2013
Açılış	13 Temmuz 2013 (11 yıl önce)
Maliyet	206.000.000 EURO
İşletme	Devlet Su İşleri
Tür	Dolgu baraj
Gövde dolgu tipi	Beton
Gövde hacmi	17.680.000 m3 (23.120.000 cu yd)
Uzunluk	1.630 m (5.350 ft)
Yükseklik	103 m (338 ft)
Oluşturduğu Göl	Yaşmaklı Baraj Gölü
Akarsu (giden)	Gavraz Deresi
Kurulu güç	± 230 MW (0,23 GW)
Wikimedia Commons

Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Akköy II HES projesinin önemli bir parçasıdır. Bu gibi HES projeleri, özellikle 2005 yılında yürürlüğe giren 5346 sayılı, “Yenilenebilir Enerji kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun”un devreye girmesinden sonra ivme kazanmıştır.^[1] Proje, Akköy I HES projesinin devamı olup Türkiye genelinde yenilenebilir enerjide yapılan en önemli adımlarından biridir.^[2]

Konumu

Yaşmaklı Barajı,Giresun ve Gümüşhane illeri içerisinde akan Karaovacık, Gelavar ve Gavraz derelerinin üzerinde inşa edilecek üç adet barajlarından biridir. Karaovacık deresi üzerinde kurulan küçük ölçekli Aladereçam barajında toplanan su Tünel ile Gelavar deresine aktarılmakta. Gelavar deresinin suyu Çökçebel barajında toplanarak başka bir tünel ile Doğankent sınırlarında, Gavraz deresi üzerinde bulunan Yaşmaklı Baraj gölüne yönlendirilmektedir. Yaşmaklı Barajında biriken su ise, Doğankent-Kürtün sınırında bulunan Harşit Çayı, yine tünellerle yönlendirilip Akköy II HES’in enerji üretiminde rolünü üstlenmektedir.^[3]

Yaşmaklı barajı
Yaşmaklı Barajı ilk su salış

Tarihçesi

Yaşmaklı Barajı 300m3/s Meka RCC Beton Santrali

Hazırlık çalışmaları 2007’de başlayan ve Akköy I HES ^[4] projesinin tamamlanması ile 2008 yılında Kolin İnşaat Akköy II HES projesi için kolları sıvadı. Oldukça zorlu proje olmasına rağmen bölgedeki barajlardan, 17 yılda devlet tarafından tamamlanan Kürtün Barajı, 6 kat daha büyük olan bu proje 4 yıl gibi bir kısa sürede tamamlandı.^[5] Temmuz 2012’de baraj yapımı tamamlanarak 2013 Temmuz ayında da elektrik üretimine geçilmiştir.^[6]

Yapımı

Türkiye İş Bankası A.Ş., Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ve Akbank konsorsiyumu tarafından finanse edilen Akköy II HES projesi jeolojik ve iklim şartları nedeni ile zorlu projelerden biridir. Proje ulaşım açısından da oldukça komplike bir durum da idi. Ulaşımı zor olan bölge, proje sorumlusu Kolin İnşaatı gerekli ihtiyaç ve malzeme üretiminin yerinde yapılmasına zorlamıştır.

Akköy II Projesi kapsamında, Aladereçam, Gökçebel ve Yaşmaklı Barajları yer almaktadır. Enerji üretimi, Akköy II Hidroelektrik Santrali’nde gerçekleştirilecektir. Aladereçam Barajı, Karaovacık Deresi üzerinde yer almaktadır. Aladereçam Barajından 4.077 metre uzunluğunda, 3,20 metre iç çapında bir iletim tüneli inşa edilerek su Gökçebel Barajı göl alanına yönlendirilmiştir. Gökçebel Barajı 6.650 metre uzunluğunda ve 4 metre iç çapındaki bir tünel ile Yaşmaklı Barajı göl alanına bağlanılmıştır.

HİDROLOJİK VERİ
Akarsu Adı :	Gavraz Deresi
Normal Su Seviyesi :	1627.00 m
En Alçak Su Seviyesi :	1588.00 m
En yüksek Su Seviyesi :	1627.00 m
Toplam Göl Hacmi :	19.71 hm³
Normal Su Seviyesi :	1627.00 m
Etken hacim:	17.11 hm³
Ölü Hacim :	2.60 hm³
NSS’ de Göl Alanı :	0.73 km²
ENERJİ TÜNELİ
Amacı :	Yaşmaklı Baraj gölü giriş akımlarını Akköy–HES’e iletmek
Boyutları :	Ø4.00 m x 4.033 m
Tipi :	Dairesel Kesit
Tasarım Debisi :	21.00 m³/s
Eğimi :	0.0034 m/m
CEBRİ BORU
Cebri Boru Çapı/Boyu :	Ø2.70 m / 3.958 m
Cebri Boru Et Kalınlığı :	12.00 - 52.00 mm (özel üretim )
Branşman Adedi/Çapı :	2 adet / Q1.90 m
TÜRBİNLER (Akköy II HES)
Adedi :	İki (2) takım
Tipi :	Düşey eksenli Pelton türbin
Normal Gücü :	2 x 116.80 MW
Tahrik Şekli :	Pelton tipi türbin miline direkt akuple
Senkron Hızı :	750 d/dak
RCC MEKA BETON SANTRALI
Kapasite :	300 m³/s
Tipi :	Sabit
Agrega bunkeri / Tartım Bandı :	5 x 50 / 2 adet
Mikser Tipi :	2 x Meka-9 m³ (özel üretim)
Santral otomasyonu :	Siemens PLC ve Meka Software
Çimento silosu :	8 x 100 ton

Yaşmaklı Barajı, Gavraz Deresi üzerinde 1.630 metre kret, 1.530 metre talveg kotunda 103 metre yüksekliğinde bir RCC Beton ağırlık barajıdır. Bu özel projede müteahhit tarafından aynı zamanda Türkiye’de bir ilk olarak beton üretimi için yüksek kapasiteli 300 m³/s Meka RCC Sabit Beton Santrali kullanılmıştır. Beton dökümü için Havai Hat (Halatlı Taşıma Sistemi) kurulmuştur. Dökülen RCC beton miktarı 613.000m³ ’ tür. Beton santralinin gövdeye en yakın bölgeye kurulması, dökülecek olan beton hızını etkileyen en önemli etkendir. Dolayısı ile beton santrali Yaşmaklı projesinde sağ sahilde kret üst kotuna yerleştirilmesine neden olmuştur. DSİ tarafından onaylı miks dizayna göre üretilen beton, monkalvi beton taşıma aracı ile kova platformunda bulunan kovalara ( 9 m³ ) aktarıldı. Havai hat vinci ile beton dökülecek bloğa taşındı ve kova boşaltıldı. Dozer ile beton serimi yapıldı. Betonun sıkıştırılması ise üzerinde 8 adet vibratör bulunan ekskavatör ile yapılmıştır. Beton soğutması için 1.600.000 kcal/h kapasiteli, 550 kw gücünde ∆t:5 ºC’ de çalışan Meka-Chiller kullanılmıştır. Gövdede dökülen beton soğutmasında devridaim için 140 kw su pompası ve 35.000 metre art soğutma borusu kullanılmıştır. Projenin diğer bir ayrıcalığı ise Türkiye’nin düşüşü en yüksek hidroelektrik santrali olmasıdır.^[7]

Akköy 2 HES boru montajı
Yaşmaklı Barajında RCC Beton transferi
Yaşmaklı Barajı su salış yatağının yapımı
Yaşmaklı Barajı İnşa Hali
Yaşmaklı Barajı İnşa Hali
Yaşmaklı Barajı Beton dökümüne hazırlık
Yaşmaklı Barajı RCC Beton silindirle sıkıştırma işlemi
Yaşmaklı Barajı RCC Beton Dökümü
Tünel ve 300m3/s Meka RCC Beton Santrali
Yaşmalkı barajı inşaat hali
300m3/s Meka RCC Beton Santrali

Barajın su tutma kapasitesi 17,68 milyon m³’tür. Su buradan 4.002 metre uzunluğunda ve 3,20 metre çapında tünel ile denge bacasına, oradan da 3.424 metre uzunluğunda ve 2,70 metre çapında cebri boruyla, Akköy I Hidroelektrik Santrali ile aynı yapıdaki Akköy II Hidroelektrik Santrali’ne bağlanılmıştır. Bu projedeki cebri boru, 1.224 metre düşü yüksekliği ile çok özgün bir yapıdır.^[8]

Hidroelektrik Santrali

Akköy II HES; inşa edilen üç adet baraj, yaklaşık 16 kilometrelik iletim tüneli, denge bacası, 3,5 kilometrelik cebri boru, santral binası ve iki adet 116,8 MW’lık düşey eksenli Pelton tipi türbin ile bunlara akuple iki adet 135 MVA jeneratörden oluşmaktadır. Enerji üretimi, Akköy I HES'in hemen yanında ve servis bloğu ortak kullanılmak üzere birleşik yapıda inşa edilmiş olan Akköy II Hidroelektrik Santrali'nde gerçekleştirilmektedir.^[9]

Akköy-2 HES binası
Akköy-2 HES binası
Akköy-2 HES türbin montajı
Akköy-2 HES binası

HES, Düşü yüksekliği ile Türkiye'de birinci sırada ve dünyada ilk 10'un içerisinde yer alıyor. Bu yüksek düşü ile elde edilen yüksek basınç sayesinde, yaklaşık 0,33 m³/kWh özgül su sarfiyatı elde edilebilmekte, böylece oldukça ekonomik birim üretim maliyeti sağlanmaktadır. Santral iki adet 115 MW (toplam 230 MW) gücünde düşey eksenli Pelton tipi türbinle ve iki adet 135 MVA gücünde senkron jeneratörle tamamlanmıştır. Akköy II HES'de yılda yaklaşık 890 milyon kWh elektrik üretimi yapılmaktadır. Türkiye'nin mevcut hidroelektrik üretiminin yaklaşık %2'sini karşılamaktadır.^[10]

Ayrıca bakınız

Türkiye'deki barajlar listesi

Kaynakça

^ "Meka Bülten 2011" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Akköy Enerji A.Ş." 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "www.giresun.gov.tr". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Akköy I HES". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "www.haberler.com". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Akköy II HES". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Meka Haberler 2011". 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Biten Baraj Projeleri". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Akköy II HES Projesi". 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
^ "Akköy II HES Üretim Bilgileri". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.