Vikipedi:Biçem el kitabı/Bağlantılar

Bağlantı oluşturmak, Vikipedi'nin önemli ve sık kullanılan özelliklerinden birisidir. Vikipedi sayfalarındaki iç bağlantılar maddeleri birbirlerine; Interwiki bağlantıları Vikisözlük, Vikikaynak gibi farklı Wiki projelerini (kardeş projeleri) birbirlerine; dış bağlantılar ise Vikipedi'yi tüm internet sitelerine (WWW) bağlar.

İç bağlantılar

Bir Vikipedi sayfasında Diğer Vikipedi maddelerine, örneğin [[karınca]] şeklindeki kodu kullanarak bağlantı vermeniz tavsiye edilir. Bu kod değişiklikler kaydedildikten sonra sayfada karınca şeklinde (sayfa mevcutsa mavi, boşsa kırmızı) görünür ve tıklandığında okuyucuyu bahsi geçen sayfaya götürür. Üzerinde çalıştığınız madde ile ilgisi olan ve okuyucunun göz atmasında fayda gördüğünüz sözcük ve terimler için iç bağlantı verebilirsiniz.

İç bağlantı vermenin amacı, okuyucuların merak ettikleri veya araştırma yaptıkları diğer maddelere kolayca yönlendirilebilmelerini sağlamaktır. Bu bağlantılar, örneğin; maddenin giriş kısmı, yeni bölümlerin başlangıcı, tablo hücreleri, resim alt yazıları gibi, okuyucunun o konudaki bilgileri takip etmek isteyeceği en olası yerde verilmelidir. Okuyucu, maddenin sayfasında iken bir başka konu hakkında bilgi edinmek istediğinde, sayfada o konu ile ilgili bağlantı arayışına çıkmamalıdır.

Genel kural, başlıklarda bağlantı verilmemesi yönünde ise de, örneğin çoklu kavramlar barındıran kompleks veya çok fazla sözcük içeren başlıklarda bağlantı verilebilir.

Diğer Vikipedi sayfalarından kendisine hiç bağlantı kurulmamış olan maddelere öksüz maddeler denir.

Aşırı bağlantı vermek

Öte yandan, çok fazla miktarda bağlantı vermek pek de tavsiye edilmez. Bir maddede aşırı miktarda bağlantı olup olmadığı, aşağıdakilerden herhangi birinin doğru olması ile anlaşılır:

• Sözcüklerin %10'undan fazlasına bağlantı verilmiştir,
• Bağlantı sayısı, satır sayısından çoktur,
• Aynı madde içinde aynı bağlantı pek çok kez tekrarlanıyordur. (Ancak, eğer bir önce bağlantı verildiği noktadan yeterince uzak ise bağlantı tekrarlanabilir.)
• Bağlantıların %10'undan fazlası henüz var olmayan maddelere yapılmıştır, veya
• 1995, 1980'ler ve 20. yüzyıl gibi düşük değere sahip terimlere, belirli bir neden olmaksızın bağlantı verilmiştir.

Biçim

Vikipedi'nin adlandırma geleneklerine uyan bağlantılar, sizi büyük olasılıkla var olan maddelere yönlendirecektir. Henüz o konuda yazılmış bir madde yoksa bağlantı kırmızı görünecektir. Doğru adlandırılmış ancak henüz oluşturulmamış (yazılmamış) bir maddeye verilecek bağlantılar (kırmızı bağlantılar), sizden sonra gelen yazarların işini oldukça kolaylaştıracaktır.

Bağlantı sözcükleri, bağlantı verilen maddenin adıyla aynı olmayabilir, örneğin; [[Türkiye|TC]] bağlantısı, TC kısaltmasını Türkiye sayfasına yönlendirecektir. Ancak, bağlantıyı tıklamaya gerek bırakmaksızın, bağlantı sözcüklerinden hangi maddenin kastedildiği anlaşılmalıdır.

Herhangi bir sözcüğün çoğulunu oluştururken, [[kaplan]]lar şeklinde yazın. Bu tür yazımın, [[kaplan|kaplanlar]]'a oranla hem okunuşu hem yazılışı daha kolaydır. Bu tür bir sözdizimi, sıfat yapımında da uygulanabilir, örneğin; [[Asya]]lı gibi.

Kesme ve tire ve işaretleri de bağlantı içinde kullanılmalıdır, örneğin; [[Jane's fighting ships|Jane's]] veya [[truant|playing-the-hop]] gibi. Kesme işaretlerinin bağlantının içinde olması da yazının ve kaynağın okunabilirliğini arttırır.

Bağlantı

Dünya Çapında Ağ Birliği'nin de belirttiği gibi: "buraya tıklayın" şeklinde bağlantılardan kaçının, zira herkes tıklamayabilir. Bunun yerine, ifadenin içinde geçen bir sözcüğü veya cümleyi bağlantı hâline getirin.

Değişiklik yaparken bir bağlantıyı kontrol etmek için önizleme özelliğini kullanın ve bağlantı sayfasını bir başka pencerede açın. Eğer aranan başlık yoksa hızlı bir arama yaparak durumu araştırın. Maddenin adı farklı yazılmış olabilir, ya da aranan konu, mevcut maddenin farklı bir bölümüne eklenmiş olabilir.

Nispeten daha az spesifik bir sayfa adına yönlendirme bile olsa, bağlam içinde geçen en kesin hedefe bağlantı yapılmalıdır. Normal yönlendirme yapılmış hedeflerin, metnin kapsamı dahiline girme olasılığından sakınmak için en:Wikipedia:Piped link (Eklenmiş bağlantı) kullanılmamalıdır. Örneğin, "V8 motor" yerine "V8 motor" a bağlantı verilmelidir.

Tercihler ve bazı durumlarda da, değişikliği yapan kişinin, tarihlere bağlantı vermedeki özgürlüğü, biçem el kitabı sayfalarında tartışılmaktadır.

Büyük harfle yazmak

"Ayrıca bakınız Ekonomi" mi yoksa "Ayrıca bakınız ekonomi" mi yazılması gerektiği konusunda şu an için bir kural yoksa da, çoklu liste verilmesi durumunda lütfen uyumlu olmalarına dikkat ediniz.

Dış bağlantılar

Vikipedi bir bağlantı deposu değildir; yalnızca bağlantılardan oluşan bir madde asla tavsiye edilmez.

Söz dizimi

Bir URL'ye bağlantı veren sözdizimi oldukça basit olup tek köşeli parantez içinde yazılır:

[URL bir boşluk bırakıp bağlantı başlığı yazılır]

URL, http:// veya ftp:// ya da news:// gibi bir protokol ile başlamalıdır.

Ayrıca, URL sade bir metin halinde yazıldığında, http://tr.wiki.x.io/ şeklinde bir bağlantı ortaya çıkar. Ancak bu özellik gelecek sürümlerde kaybolabilir. Önemli bir bilgi olması nedeniyle URL'nin görünmesini istediğiniz durumlarda URL'nin kısa formunu kullanmak daha doğru olur: [http://tr.wiki.x.io/ tr.wiki.x.io] yazarak tr.wiki.x.io şeklinde görünmesini sağlayabilirsiniz.

Bağlantı başlıkları

Madde içinde gömülü bir HTML bağlantısı verirken açıklayıcı bir tanım yazmanız gerekmez, bunun yerine; URL'yi, örneğin, [1] şeklinde köşeli parantez içinde vermeniz yeterli olacaktır. Öte yandan; Kaynakça, Ayrıca bakınız, Dış bağlantılar gibi bölümlerde verilen bağlantılara açıklayıcı bir tanım eklenmelidir. Bunu yapmak için, URL'den sonra bir boşluk bırakıp açıklamayı yazmak ve hepsini köşeli parantez içine almak yeterli olacaktır.

Örneğin, http://tr.wiki.x.io/ şeklindeki bir URL'ye (ki bu "http://tr.wiki.x.io/" şeklinde görünecektir) tanım eklemek için [http://tr.wiki.x.io/ özgür ansiklopedi] şeklinde bir sözdizimini kullanabilirsiniz ve bu da "özgür ansiklopedi" şeklinde görünecektir.

Genellikle, URL'ler pek hoş görünüşlü olmayıp bilgi verici olmaktan uzaktırlar, dolayısıyla URL yerine, anlamlı bir ifadenin görünmesi daha iyidir. Örneğin, "Avrupa Uzay Kurumu web sitesi" şeklinde bir ifade, "http://www.esa.int/export/esaCP/index.html" den çok daha hoş görünüme sahiptir. URL'nin iyi bilinen bir siteye ait veya bir şirket adı olduğu istisnai durumlarda, hem URL'yi hem de uygun bir ifadeyi yazmak daha bilgilendirici olacaktır; örneğin, "Avrupa Uzay Kurumu web sitesi, www.esa.int".

URL'yi mutlaka yazmanız gerekiyorsa, mümkün olduğunca basit tutmaya özen gösteriniz, örneğin sondaki index.html gereksiz ise yazmayınız (önce bir önizleme yapmayı ihmal etmeyiniz).

Bir sayfanın "çıktı alınabilir sürüm"ü, tüm URL'leri ve açıklayıcı tanımları gösterir, dolayısıyla hiçbir bilgi kaybolmaz.

Gömülü (numaralandırılmış) bağlantılar şeklinde URL ler

İsteğe bağlı herhangi bir metin eklenmemişse, dış bağlantılar otomatik oarak numaralandırılırlar. Örneğin,

[http://tr.wiki.x.io/]

aşağıdaki gibi görünür:

[2]

Eğer gömülü bir HTML bağlantısı, bir maddede satır arasındaki bir kaynağı işaret etmek için kullanılıyorsa, [3] şeklinde numaralandırılmış bir bağlantı yapılmalı ve kaynağın tam açılımı Kaynakça bölümünde verilmelidir. Fazla bilgi için bkz. Vikipedi:Kaynak gösterme ve Vikipedi:Doğrulanabilirlik.

Bu bağlantılar, Kaynakça ve Dış bağlantılar bölümlerinde verildiğinde; makalenin adı, yazarı, dergi ya da gazetenin adı, basım tarihi, alıntının yapıldığı tarih, vb. gibi tüm detaylar belirtilmelidir.

Maddedeki yeri

Gömülü bağlantılar, kaynak olarak kullanıldıkları cümle ya da paragrafın sonunda, noktalama işaretinin hemen sonrasında ve şu şekilde verilmelidir. [4]

Kaynağın tam açılımı Kaynakça bölümüne eklenmeli ve kaynak olmayan bağlantılar, Dış bağlantılar bölümünde verilmelidir:

==Dış bağlantılar==

*[http://

*[http://

Diğer üst seviye başlıklarda olduğu gibi, Dış bağlantılar başlığında da iki adet eşittir işareti kullanılmalıdır. Gömülü bağlantının yeri hakkında anlaşmazlığa düşüldüğünde, alfabetik olarak sıralama yoluna gidilebilir. Bunların nasıl formatlanabileceği hakkında Vikipedi:Kaynak gösterme#Gömülü HTML bağlantıları'na ve konu hakkında politikalar için de Vikipedi:Doğrulanabilirlik'e bakabilirsiniz.

Yabancı dildeki siteler

Burası Türkçe Vikipedi olduğuna göre, Türkçe sayfalar tercih edilecektir. Ancak, Türkçe olmayan sayfalara bağlantı vermek, okuyucular için aşağıdaki bazı durumlarda yararlı olabilir:

• web sitesi madde ile aynı konuda ise
• harita, diyagram, fotoğraf, tablo vs. içeren sayfalara bağlantı verirken bunları bağlantıda birkaç kelime ile belirtin, böylece o dili bilmeyen okuyucular da bağlantı hakkına bir ön fikre sahip olabilsinler
• web sayfası, başka hiçbir Türkçe sitede bulunmayan bilgiler içeriyorsa

Bu gibi durumlarda sitenin hangi dilde olduğunu belirtiniz, örneğin;

• El País, Madrid menşeli İspanyolca bir gazete

Sitenin dilini, bağlantının yanına bir dil ikonu koyarak da belirtebilirsiniz. İkonları seçmek için buradan faydalanabilirsiniz. Sitenin dilini belirtmek için bir başka yol da, {{xx icon}} yazmaktır. Burada, xx o dilin uluslararası kodudur (Dil kodları).

Dosya boyutu

Eğer bağlantı, büyük bir dosyaya (resimler içeren html) yönleniyorsa bu hususu belirten bir not düşmek yararlı olur, zira bağlantı hızı düşük okuyucular kullanmak istemeyebilirler.