Vikipedi

Tom Amca'nın Kulübesi

Harriet Beecher Stowe'un 1852 tarihli romanı
Bu madde 19. yüzyılda yayımlanmış roman hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Tom Amca'nın Kulübesi (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Tom Amca'nın Kulübesi (özgün tam adıyla Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly),[1][2] Amerikalı yazar Harriet Beecher Stowe'un kaleme aldığı kölelik karşıtı roman. 1852'de yayımlanan kitap, Will Kaufman'a göre "İç Savaş'ın temellerinin atılmasına katkı yapmıştı".[3]

Tom Amca'nın Kulübesi
Uncle Tom's Cabin
YazarHarriet Beecher Stowe
İllüstratörHammatt Billings (1. baskı)
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri
TürRoman
Yayım20 Mart 1852
OCLC976451739
Seri
Tom Amca'nın Kulübesi A Key to Uncle Tom's Cabin (1853)

Hartford Female Seminary'de öğretmenlik yapan ve aktif bir kölelik karşıtı olan, Connecticut doğumlu Stowe, hayatı zorluklarla geçen siyah köle Tom Amca karakterini yarattı; diğer karakterlerin hikâyelerini de onun etrafında şekillendirdi. Bu duygusal roman, bir yandan kölelik gerçeğini tasvir ederken, bir yandan da Hristiyan sevgi anlayışının, insanları köleleştirmek gibi onur kırıcı bir düzeni yenebileceğini belirtiyordu.[4][5][6]

Tom Amca'nın Kulübesi 19. yüzyılın en çok satan romanı[7] ve İncil'den sonra en çok satan kitabıydı.[8] Kitap, 1850'lerde kölelik karşıtı hareketi besleyen unsurlardan biri olarak kabul edildi.[9] Yayımlandığı ilk yılda ABD'de 300.000, Büyük Britanya'da ise bir milyon adet satıldı.[10] Basımından üç yıl sonra, 1855'te, dönemin en popüler romanı olarak anıldı.[11] Kitaba atfedilen önem çok büyüktü. Öyle ki, bir anlatıya göre İç Savaş'ın başlangıcında Stowe ile bir araya gelen Abraham Lincoln "bu büyük savaşı başlatan, işte bu küçük hanımdır" demişti.[12] Ancak 1896'ya kadar basılı kaynaklarda yer almayan bu söz uydurmadır. Lincoln'ün takdirinin bir anekdot olarak, edebiyat çalışmaları ve Stowe incelemelerinde bu kadar uzun süre yer bulmasının, çoğu entelektüeldeki, edebiyata bir sosyal değişim aracı rolü biçme isteğiyle açıklanabileceği tezi ortaya atılmıştır.[13]

Kitap ve tiyatro uyarlamaları, birçok siyah stereotipin popülerleşmesine katkı yaptı.[14] Bunlar arasında sevecen, koyu tenli anne, "pickaninny" stereotipi siyah çocuk ve işine bağlı, zor şartlarda yaşayan, beyaz efendilerine sadık "Tom Amca" vardı. Son yıllarda Tom Amca'nın Kulübesi ile kurulan olumsuz bağlantılar, kitabın "hayati bir kölelik karşıtı araç" olarak gösterdiği tarihi etkiyi gölgeledi.[15]

Arka plan

değiştir

Hartford Female Seminary'de öğretmenlik yapan ve aktif bir kölelik karşıtı olan, Connecticut doğumlu Stowe, romanı, 1850'de yasalaştırılan Kaçak Köle Yasası'na tepki olarak yazdı. Kitabın büyük bölümü, kocası Calvin Ellis Stowe'un eğitimini sürdürdüğü Bowdoin College'ın da bulunduğu Brunswick'de yazıldı.

 
Alonzo Chappel'in yağlı boya tablosundan esinlenilmiş, 1872 tarihli Harriet Beecher Stowe gravürü

Stowe Tom Amca'nın Kulübesi'ni yazarken, kısmen, 1849 tarihli kölelik öyküsü The Life of Josiah Henson, Formerly a Slave, Now an Inhabitant of Canada, as Narrated by Himself'ten (Josiah Henson'un Hayatı, Eski Bir Köle, Şimdi Bir Kanadalı, Kendi Anlatımıyla) etkilenmiştir. Henson, Maryland'de bulunan Isaac Riley'e ait 15 km2lik tütün ekili alanda çalışarak yaşayan, bir siyahi köleydi.[16] Kölelikten 1830'da Yukarı Kanada'ya (bugün Ontario) kaçarak kurtulan Henson, burada kaçak kölelerin yerleşmesi ve kendi hayatlarını kurmasına yardımcı oldu; bu sırada anılarını kaleme aldı. Stowe 1853'te, Tom Amca'nın Kulübesi için Henson'un yazdıklarından etkilendiğini doğrulamıştı.[17] Stowe'un kitabı çok satanlar arasına girince, Henson da yazdıklarını The Memoirs of Uncle Tom (Tom Amca'nın Anıları) adıyla tekrar yayımladı ve ABD ile Avrupa'da yoğun bir konferans programı gerçekleştirdi.[16]

Henson'un 1940'lardan beri müze olarak kullanılan Dresden yakınlarındaki evi, Stowe'un kitabından hareketle Tom Amca'nın Kulübesi Tarihi Alanı (Uncle Tom's Cabin Historic Site) olarak adlandırıldı. Henson'un kölelik döneminde yaşadığı kulübe yıkılmıştı ancak Montgomery County yönetimi 2006 yılında, Riley'in çiftliğindeki bir kulübeyi, Henson'a ait olduğu sanısıyla satın aldı.[18] Hâlen National Park Service'e ait olan alanda müze ve bilgi merkezi yapımı planlanmaktadır.

Stowe kitabını yazarken esinlendiği ve kaynak olarak kullandığı bazı eserleri A Key to Uncle Tom's Cabin'de (1853) belirtmişti. Kurgusal olmayan bu metin, Stowe'un kölelik hakkındaki fikirlerini doğrulamaya çalışıyordu.[19] Ancak yapılan araştırmalar, Stowe'un gösterdiği kaynakların birçoğunu, kendi kitabı basılmadan önce okumadığını göstermişti.[19]

Yayımlanma

değiştir

Tom Amca'nın Kulübesi ilk olarak, kölelik karşıtı The National Era'da, 5 Haziran 1851 tarihli sayıdan başlamak üzere 40 haftalık bir dizi olarak tefrika edildi. Hikâye büyük ilgi görünce, yayımcı John P. Jewett, Stowe'a bu diziyi kitaba dönüştürme teklifi götürdü. İnsanların Tom Amca'nın Kulübesi'ni kitap olarak okumak isteyeceğinden şüphe eden Stowe, öneriyi bir süre sonra kabul etti.

Kitabın büyük ilgi göreceğine inanan Jewett, dönemin koşullarında sıra dışı bir kararla, ilk baskı için resimli altı tam sayfa hazırlattırdı; çizimler Hammatt Billings tarafından yapıldı.[20] 20 Mart 1852'de çıkan kitap kısa sürede tükendi. Daha sonra birçok farklı versiyon basıldı. Bunlar arasında Billings'in 117 çizimiyle 1853'te çıkan delüks versiyon da vardı.[21] Kitap çıktığı ilk yılda 300.000 sattı.

Bütün büyük dillere çevirisi yapılan Tom Amca'nın Kulübesi, ABD'de İncil'den sonra en çok satan kitap oldu.[8] İlk baskıların birkaçında, kölelik karşıtı görüşleriyle bilinen, Londra'da bir Cemaat kilisesinin papazı olan James Sherman'ın kaleme aldığı önsöz yer almıştı. Kitap Britanya'da da benzer satış başarısına ulaştı; Mayıs 1852'de çıkan ilk Londra baskısı 200.000 sattı.[22] Birkaç yıl içinde Britanya'da 1,5 milyon adet kitaba ulaşıldı ancak bunların büyük kısmı korsandı.[23]

Ayrıca bakınız

değiştir

Dipnotlar

değiştir
  1. ^ Beecher Stowe, Harriet (1852). Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly. I. Boston: John P. Jewitt. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2012. 
  2. ^ Beecher Stowe, Harriet (1852). Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly. II. Boston: John P. Jewitt. 21 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  3. ^ The Civil War in American Culture, Will Kaufman, Edinburgh University Press, 2006, s. 18.
  4. ^ Uncle Tom's Cabin by Harriet Beecher Stowe, Spark Publishers, 2002, p. 19, states the novel is about the "destructive power of slavery and the ability of Christian love to overcome it..."
  5. ^ The Complete Idiot's Guide to American Literature by Laurie E. Rozakis, Alpha Books, 1999, p. 125, says one of the book's main messages is that "The slavery crisis can only be resolved by Christian love."
  6. ^ Domestic Abolitionism and Juvenile Literature, 1830–1865 by Deborah C. de Rosa, SUNY Press, 2003, p. 121, De Rosa quotes Jane Tompkins that Stowe's strategy was to destroy slavery through the "saving power of Christian love." This quote is from "Sentimental Power: Uncle Tom's Cabin and the Politics of Literary History" 16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Jane Tompkins, from In Sensational Designs: The Cultural Work of American Fiction, 1790–1860. New York: Oxford UP, 1985. Pp. 122–146. In that essay, Tompkins also writes, "Stowe conceived her book as an instrument for bringing about the day when the world would be ruled not by force, but by Christian love."
  7. ^ "The Sentimental Novel: The Example of Harriet Beecher Stowe" by Gail K. Smith, The Cambridge Companion to Nineteenth-Century American Women's Writing by Dale M. Bauer and Philip Gould, Cambridge University Press, 2001, page 221.
  8. ^ a b "Introduction to Uncle Tom's Cabin Study Guide". BookRags.com. 29 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2006. 
  9. ^ Goldner, Ellen J. "Arguing with Pictures: Race, Class and the Formation of Popular Abolitionism Through Uncle Tom's Cabin." Journal of American & Comparative Cultures 2001 24(1–2): 71–84. Issn: 1537-4726 Fulltext: online at Ebsco.
  10. ^ Geoffrey Wheatcroft, "The Cousins' War: review of Amanda Foreman, 'A World on Fire'", New York Times Book Review, July 3, 2011, p. 1
  11. ^ Everon, Ernest. "Some Thoughts Anent Dickens and Novel Writing" The Ladies' Companion and Monthly Magazine London, 1855 Volume VII Second Series:259.
  12. ^ Charles Edward Stowe, Harriet Beecher Stowe: The Story of Her Life (1911) p. 203.
  13. ^ Vollaro, Daniel R. (Kış 2009), Lincoln, Stowe, and the "Little Woman/Great War" Story: The Making, and Breaking, of a Great American Anecdote, 30 (1), Journal of the Abraham Lincoln Association, 8 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Mayıs 2014 
  14. ^ Hulser, Kathleen. "Reading Uncle Tom's Image: From Anti-slavery Hero to Racial Insult." New-York Journal of American History 2003 65(1): 75–79. Issn: 1551-5486.
  15. ^ Henry Louis Gates, Kwame Anthony Appiah, Africana: Arts and Letters: An A-to-Z Reference of Writers, Musicians, and Artists of the African American Experience, Running Press, 2005, p. 544.
  16. ^ a b Susan Logue, "Historic Uncle Tom's Cabin Saved" 30 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., VOA News, 12 Ocak 2006. Retrieved 24 Aralık 2011.
  17. ^ Harriet Beecher Stowe, A Key to Uncle Tom's Cabin 22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1853, p. 42, in which Stowe states "A last instance parallel with that of Uncle Tom is to be found in the published memoirs of the venerable Josiah Henson]..." This also is cited in A Routledge Literary Sourcebook on Harriet Beecher Stowe's Uncle Tom's Cabin by Debra J. Rosenthal, Routledge, 2003, pages 25–26.
  18. ^ "After buying historic home, Md. officials find it wasn't really Uncle Tom's Cabin" 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Washington Post
  19. ^ a b A Key to Uncle Tom's Cabin 22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uncle Tom's Cabin and American Culture, a Multi-Media Archive. 20 Nisan 2007 tarihinde erişilmiştir.
  20. ^ First Edition Illustrations 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uncle Tom's Cabin and American Culture, a Multi-Media Archive. 18 Nisan 2007 tarihinde erişilmiştir.
  21. ^ Illustrations for the "Splendid Edition" 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uncle Tom's Cabin and American Culture, a Multi-Media Archive. 18 Nisan 2007 tarihinde erişilmiştir.
  22. ^ Slave narratives and Uncle Tom's Cabin 2 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Africans in America, PBS.
  23. ^ "publishing, history of." (2007). In Encyclopædia Britannica. Retrieved April 18, 2007, from Encyclopædia Britannica Online 10 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Kaynakça

değiştir
  • Aiken, George L. Uncle Tom’s Cabin. New York: Garland, 1993.
  • Gates, Henry Louis; and Appiah, Kwame Anthony. Africana: Arts and Letters: an A-to-Z reference of writers, musicians, and artists of the African American Experience, Running Press, 2005.
  • Gates, Henry Louis; and Hollis Robbins. The Annotated Uncle Tom's Cabin, W. W. Norton. ISBN 0-393-05946-4
  • Gerould, Daniel C., ed. American Melodrama. New York: Performing Arts Journal Publications, 1983.
  • Jordan-Lake, Joy. Whitewashing Uncle Tom's Cabin: Nineteenth-Century Women Novelists Respond to Stowe, Vanderbilt University Press, 2005.
  • Lott, Eric. Love and Theft: Blackface Minstrelsy and the American Working Class. New York: Oxford University Press, 1993.
  • Lowance, Mason I. (Jr.); Westbrook, Ellen E.; De Prospo, R., The Stowe Debate: Rhetorical Strategies in Uncle Tom's Cabin, University of Massachusetts Press, 1994.
  • Parfait, Claire. The Publishing History of Uncle's Tom's Cabin, 1852–2002, Aldershot: Ashgate, 2007.
  • Reynolds, David S. Mightier Than the Sword: Uncle Tom’s Cabin and the Battle for America, Norton, 2011. 351 pp.
  • Rosenthal, Debra J. Routledge Literary Sourcebook on Harriet Beecher Stowe's Uncle Tom's Cabin, Routledge, 2003.
  • Sundquist, Eric J., ed. New Essays on Uncle Tom's Cabin, Cambridge University Press, 1986.
  • Tompkins, Jane. In Sensational Designs: The Cultural Work of American Fiction, 1790–1860. New York: Oxford University Press, 1985.
  • Weinstein, Cindy. The Cambridge Companion to Harriet Beecher Stowe, Cambridge University Press, 2004.
  • Williams, Linda. Playing the Race Card: Melodramas of Black and White from Uncle Tom to O. J. Simpson, Princeton University Press, 2001.

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Tom Amca'nın Kulübesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Tom_Amca%27nın_Kulübesi&oldid=31251176" sayfasından alınmıştır