Tepkisel ürün
Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ağustos 2022) |
Tepkisel ürün, Sigmund Freud'un 1905 yılında bulguladığı önemli bir ruhsal savunu mekanizmasıdır.
Bu sistem yardımıyla bir kimseye karşı beslenen kin, öfke, saldırganlık vb. duygular tersine dönüştürülerek eylemsel yoldan açığa vurdurulur. Ancak bu tür eylemler çıktıkları kaynağın şiddet ve enerjisini kendilerinde taşıdıklarından, dıştan bakılınca akıl almaz bir irrasyonal (ölçüde aşırı) izlenim bırakır. Örneğin bir kimseye karşı beslenen aşırı kinin aşırı bir sevgiyle kendini dışarı vurması, bir annenin nefret ettiği çocuğuna karşı aşırı özen göstermesi gibi tepkisel ürünlerdendir.
Özellikle saplantı nevrozunda karşılaşılan tepkisel ürünlerle ilgili kişilerde karakter özelliğine dönüşerek, bu kişilerin bilinçdışına itilmiş isteklerin "dönüp gelme tehlikesi" sürekli olarak kendilerini bekliyormuş gibi davranışı sergilerler. Freud, tepkisel ürünlerin normal karakterin ve toplumsal erdemlerin oluşumundaki rolüne de işaret eder.