Tapduk Emre

Tapduk Emre (d. 1210-1215 - ö. ?), Horasanlı bir Türkmen dervişi olan Yunus Emre'nin mürşidi olarak tanınır. Doğum tarihi 1210 ve 1215 yılları arasında tahmin edilmektedir. Rivayete göre, Hacı Bektaş-ı Veli, Yunus Emre'nin eğitimini Tapduk Emre'ye emanet eder. Tapduk Emre'den itibaren Anadolu'da "Tapduklular" adında bir topluluğun varlığı belirtilmektedir. Yunus, Nallıhan Tapduk Emre dergahında kırk yıl boyunca odun taşıyan bir derviştir ve taptukluların yetiştirdiği en büyük ozanlardan biri olarak kabul edilir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yunus Emre'nin şiirlerinde Hacı Bektaş-ı Veli'ye dair bir ima bulunmadığı doğrudur. Bektaşiler, bâtıni geleneği sürdürerek kendilerini tanınmış, sevilen ve halkın saygısını kazanmış kişilerden saymışlardır. Bu nedenle, Abdülbaki Gölpınarlı gibi bazı araştırmacılar, Yunus Emre'nin silsilesinde Hacı Bektaş-ı Veli'nin olduğuna inanmamaktadır.^[1]

Tapduk Emre'nin mezarının yeri kesin olarak belirlenememiş olmakla birlikte Eskişehir, Nevşehir (Hacıbektaş ilçesi), Manisa,^[2] Aksaray^[3] ve Afyonkarahisar'da^[4] Tapduk Emre'ye ait olduğu iddia edilen mezarlar bulunur.

Adının anlamı

Tapduk sözcüğü, İslamiyet öncesi Türk topluluklarında da var olan bir isimdir. Tapduk, Türk ve Altay mitolojisinde yer alan söylencesel kahramandır. Tapdık (Taptık, Taptuk) da denir. Kötücül varlıkları temizlemek için gökten yere indiğine inanılan efsane kahramanıdır.^[5] Pek çok görüşe göre Yunus Emre’nin şeyhi olan Tapduk Emre’nin adının buradan geliyor olması muhtemeldir. Hatta bazı araştırmacılar tarafından, Tapduk Emre'nin tarihsel bir kişilik olmadığı, bu eski efsane kahramanının Yunus Emre'nin yaşam öyküsüne halk kültürü ve toplumsal bellek tarafından uyarlandığı öne sürülmektedir. Celal Beydili'ne göre Tapduk isminin anlamı "tesadüfen bulunmuş" (Azerice "tapmak" sözcüğü bulmak manasına gelir)^[6] demektir ve ilahi bir güç tarafından gönderilerek bulunan çocuk motifiyle bağlantılıdır. Emre sözcüğünün ise İmre kavramı ile bağlantılı olduğu kabul edilmektedir. "Amramak/ Emremek/ İmremek" aşık olmak demektir ve Emre kelimesi de aşık manası^[7] taşır.

Kaynakça

^ Yunus Emre,? (2006). Yunus Emre hayatı ve bütün şiirleri. Abdülbâki Gölpınarlı. İstanbul: Türkiye iş bankası kültür yayıniarı. ISBN 975-458-804-X. OCLC 124505570.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi
^ Büyük Larousse, Milliyet Gazetesi Yayınları, Cilt-7, "Emre"

İslam ile bağlantılı dikkate değer bir kişi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Yunus Emre,? (2006). Yunus Emre hayatı ve bütün şiirleri. Abdülbâki Gölpınarlı. İstanbul: Türkiye iş bankası kültür yayıniarı. ISBN 975-458-804-X. OCLC 124505570.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.

[5] Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[6] Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi

[7] Büyük Larousse, Milliyet Gazetesi Yayınları, Cilt-7, "Emre"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]