Vikipedi

TÜBİTAK

Bilim ve teknoloji alanında çalışan devlet kurumu ve türkiyenin en büyük şirketlerinden birisidir
(Tübitak sayfasından yönlendirildi)

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu veya kısaca TÜBİTAK, Türkiye'de bilim ve teknolojiyi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tabidir.[3]

TÜBİTAK
Kuruluş17 Temmuz 1963
KurucuNimet Özdaş
TürBilim ve teknoloji
MerkezAnkara
BaşkanOrhan Aydın[1]
Bütçe₺32.084.581.000 (2024)[2]
Resmî sitetubitak.gov.tr
Kurumun Akay Kavşağı'ndaki ek binasından bir görünüm.

1963'te Cemal Gürsel tarafından hükûmete danışmanlık yapılması ve milli bilim politikasına rehberlik edilmesi amaçlarıyla kurulduğunda "Türkiye Bilim Teknik ve Araştırma Kurumu" diye bilinirken, sonradan adı "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu" olarak değiştirilmiş ve uzun süre bu adla anılmıştır. Bu arada 1993 yılından itibaren Popüler Bilim kitapları basılmaya başlanmıştır. Ardından "teknik" yerine "teknolojik" kelimesinin kullanılması ile 2005 yılında kurumun adı son halini almıştır.

Tarihçe

değiştir

TÜBİTAK, Türkiye Cumhuriyeti'nin planlı ekonomi dönemine geçişiyle birlikte, 24 Temmuz 1963 tarih ve 11462 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren, 17 Temmuz 1963 tarihli 278 Sayılı Kanun[4] ile kurulmuştur. Başlangıçtaki misyonu bilimsel araştırmaları ve genç bilim insanlarını desteklemek iken, bugün bünyesinde barındırdığı onlarca birimle birlikte, tarım politikalarının yönlendirilmesinden, Ar-Ge projelerinin desteklenmesine kadar farklı alanları kapsayan bir misyona sahiptir.

Politika

değiştir

Kurum, Türkiye'de müspet bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini ülke kalkınmasındaki önceliklere göre geliştirmek, özendirmek, düzenlemek ve koordine etmek; mevcut bilimsel ve teknik bilgilere erişmek ve erişilmesini sağlamak amacı gütmektedir.

Görev yapmış başkanlar

değiştir

Genel sekreterler (1964-1988)

değiştir

17 Temmuz 1963 tarih ve 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kuruluş Kanunu'nun 6-b) maddesine göre Genel Sekreterlik Kurum’un yürütme organıdır. Kanunun 6-c) maddesine göre "Genel Sekreter, Bilim Kurulu'nun inhası üzerine, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan kararname ile atanır." Pratikte, bugünkü konuma göre Kurumun Başkanlığına eşdeğer bir görev tanımı bulunmaktadır.

Kurum ve Yönetim Kurulu Başkanları (1988-1993)

değiştir

11 Kasım 1987 tarihinde yürürlüğe giren 294 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bilim Kurulu kaldırıldı ve "Yönetim Kurulu" oluşturuldu. Yönetim Kurulu, Başkan ve 8 üye olmak üzere toplam 9 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı aynı zamanda Yönetim Kurulunun da başkanıdır.

  • Prof. Dr. Mehmet Ergin (14 Ocak 1988 - 4 Kasım 1990)
  • Prof. Dr. Kemal Gürüz (5 Kasım 1990 - 9 Kasım 1992)
  • Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (12 Kasım 1992 - 10 Şubat 1993 vekil, 10 Şubat 1993 - 13 Eylül 1993)

Kurum ve Bilim Kurulu Başkanları (1993-2024)

değiştir

9 Eylül 1993 tarihinde yürürlüğe giren 498 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yönetim Kurulu kaldırıldı ve "Bilim Kurulu" yeniden oluşturuldu. Bilim Kurulu, Başkan ve 12 üye olmak üzere toplam 13 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı Bilim Kurulunun da başkanıdır.

Birimler

değiştir

Merkez ve enstitüler

değiştir

AR-GE birimleri

değiştir

AR-GE kolaylık birimleri

değiştir

Yayınlar

değiştir

Kurum, Türkiye'de bilimi popülerleştirmek ve insanları bilinçlendirmek amacı ile üç adet aylık popüler bilim dergisi (Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk, Meraklı Minik) yayınlamaktadır. Ayrıca internet üzerinden yayın yapan Bilim Genç dergisi de 2015 yılından beri hizmet vermektedir. Bununla birlikte Tübitak Popüler Bilim Kitapları tarafından 1000'i aşkın popüler bilim kitabı yayınlanmıştır.

Ayrıca, doğrudan Türkiye'deki bilim camiasına hitap eden 12 adet hakemli (Bilimsel Dergi) çıkartmaktadır.

Çalışmalar

değiştir

Kart Erişim Cihazı (KEC)

değiştir

Geçiş Kontrol Sistemi (BKDGKS) cihazlarının geliştirilmesi ve bu alanda teknik yetkinlik aktarılması hususlarında iş birliğini sağlamak üzere, ASELSAN ve TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) arasında mutabakat muhtırası imzalandı.[13] Yapılan is birligi ile TUBITAK'ın hem yazılımını hem güvenlik donanımını ürettiği Kimlik Erişim Cihazı (KEC), yeni nesil elektronik kimlik kartları için altyapısı TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilmiş özel bir kart okuyucudur. Cihaz, içinde bulunan GEM (Güvenli Erişim Modülü) sayesinde, kimlik kartı ile güvenli olarak haberleşerek, kart sahibinin kişisel mesajı ve biyometrik verisi gibi standart kart okuyucular ile ulaşılamayan veri alanlarını okuyabilmektedir. KEC, harici uygulama yazılımı veya politika sunucu tarafından belirlenen güvenlik politikasına göre doğrulama yöntemleri ile doğrulama yapmaktadır.[14]

Akıllı Kart İşletim Sistemi (AKİS)

değiştir

TÜBİTAK tarafından yerli imkanlarla geliştirilmiş bir akıllı kart işletim sistemidir. AKİS yüksek güvenlik özelliklerine sahip bir mikroişlemci ile çalışır ve elektronik imza, şifreleme ve güvenlik anahtarları taşıma ve benzeri kripto hizmetleri sunar.[15]

Destekler

değiştir

Üniversiteye giriş sınavından yerleştiği bölümün puan türüne göre sıralaması 25000 (Yirmi Beş Bin) ve altı olan öğrencilere, fizik, kimya, biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik, matematik, sosyoloji, ekonomi, psikoloji, felsefe ve tarih bölümlerinden birine yerleşmeleri halinde, sıralamalarına göre karşılıksız burslar vermektedir.[16] Kurum Teknofest İstanbul'un paydaşlarından biridir.[17]

Eleştiriler

değiştir
  • Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmetinin 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarının ardından Fethullah Gülen Cemaati mensuplarına yönelik kamuda tasfiye kampanyasında, TÜBİTAK’ın başkan yardımcısı dahil birçok üst düzey ve uzman personeli görevden alındı, bazılarına ise "yasa dışı dinleme" gerekçesiyle dava açıldı.[18] Bu süreçte Ankara Hayvanat Bahçesi Müdürü Mustafa Sancar, TÜBİTAK'a bağlı Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi'ne müdür yardımcısı olarak atandı[19] ve kurumda dijital analiz yapabilecek ehliyette uzman kalmadığı ortaya çıktı.[18]
  • TÜBİTAK’ın geliştirdiği Linux tabanlı işletim sistemi Pardus’un Ağustos 2014’teki tanıtımında, "Biz önce Allah rızası için daha sonra da özgür yazılıma sahip çıkabilmek için uğraşıyoruz, elimizden geldiği sürece de uğraşmaya devam edeceğiz" ifadelerinin yer aldığı bir görsel kullanıldı.[20]

Ödüller

değiştir

TÜBİTAK şu ödülleri vermektedir:[21]

  • Evrensel bilimin ilerlemesine önemli katkılarda bulunan yaşayan bilim insanlarına Bilim Ödülü (TÜBİTAK Bilim Ödülü)
  • Bilim ve teknolojinin gelişimine önemli hizmetlerde bulunanlara Hizmet Ödülü (Kategori:TÜBİTAK Hizmet Ödülü Alanlar)
  • 40 yaşını doldurmamış ve gelecekte bilime uluslararası düzeyde katkıda bulunmak için gerekli niteliklere sahip olduğunu kanıtlamış yaşayan bilim insanlarına Teşvik Ödülü,
  • Yurt dışında yaşayan Türk bilim insanlarına Özel Ödül (TÜBİTAK Bilim Ödülü eşdeğeri).

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b "TÜBİTAK Başkanlığına Atanan Prof. Dr. Orhan Aydın Görevi Devraldı". Tübitak. 17 Eylül 2024. Erişim tarihi: 21 Eylül 2024. 
  2. ^ "2024 yılı bütçe sunumu" (PDF). T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. 7 Kasım 2023. 21 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Eylül 2024. 
  3. ^ "Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı". 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2016. 
  5. ^ "Yücel Altunbaşak görevinden ayrıldı". Hürriyet. 10 Nisan 2015. 17 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2015. 
  6. ^ "TÜBİTAK Başkanlığı'na Prof. Dr. Ahmet Arif Ergin atandı". Radikal. 12 Haziran 2015. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2015. 
  7. ^ a b "TÜBİTAK'a yeni başkan". Haberturk.com. 22 Şubat 2018. 6 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2018. 
  8. ^ "Bilişim Ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştirma Merkezi (BİLGEM)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  9. ^ "Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  10. ^ "Türkiye Sanayi Sevk Ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  11. ^ "Rayli Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (RUTE)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  12. ^ "Bursa Test ve Analiz Laboratuvarı (BUTAL)". 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  13. ^ KARATAŞ/ANKARA, (DHA), Aslıhan ALTAY (2 Ağustos 2020). "ASELSAN'dan yerli ve milli biyometrik kimlik doğrulama sistemi". Hürriyet. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  14. ^ "ASELSAN üretecek! Tamamen yerli ve milli! Yeni kimlik kartlarında kullanılacak..." Sabah. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  15. ^ "AKİS — TÜBİTAK BİLGEM — AKİS". 24 Ekim 2023. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024. 
  16. ^ ""Destekler"". 28 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2005. 
  17. ^ "Kuruluşlar". Teknofest 2019. 25 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019. 
  18. ^ a b "AKP ‘paralel’le mücadele uğruna TÜBİTAK’ta dijital analiz yapabilecek uzman bırakmamış!" 25 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken. En son 10 Eylül 2015 tarihinde erişildi.
  19. ^ Hayvanat bahçesi müdürü TÜBİTAK'a atandı!" 27 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cumhuriyet. En son 10 Eylül 2015 tarihinde erişildi.
  20. ^ ‘Yeni Türkiye’de TÜBİTAK önce Allah’a sonra bilime öncelik verdiğini ‘itiraf’ etti 30 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken. En son 10 Eylül 2015 tarihinde erişildi.
  21. ^ "TÜBİTAK Awards". TÜBİTAK. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013. 
  22. ^ "TÜBİTAK Bilim Olimpiyatları". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  23. ^ "TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)". 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  24. ^ "TÜBİTAK Marmara Araştirma Merkezi (MAM)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  25. ^ "Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE)". 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  26. ^ "Kayseri Bilim Merkezi". 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
  27. ^ "Kocaeli Bilim Merkezi". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. 
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=TÜBİTAK&oldid=34045602" sayfasından alınmıştır