Saprotrof

Başlığın diğer anlamları için Beslenme sayfasına bakınız.

Çürükçül ya da saprotrof organizmalar gıdalarını cansız maddelerden elde eder, genelde ölmüş veya çürümekte olan bitki ve hayvanların içerdiği organik bileşikleri kullanır. Saprotroflar kendi gıdalarını yapamadıkları için bir tip heterotrof sayılırlar. Aralarında mantarların çoğu (kalanlar parazit, kommensal veya mutualistik simbiont gruplarındadır), bakteriler ve protozoalar bulunur. Bazı hayvanlar (örneğin gübre böcekleri ve leş akbabaları) ve fotosentez yapmayan bazı ender bitkilere de saprotrof olarak değinilebilir ama bunlara daha sık olarak saprofaj terimi kullanılır.

Şeftalide çürüme - Yeşil alanlar küf mantarı tarafından çürütülmüş, meyve tuhaf bir görünüm kazanmış.

Eski bir terim olan saprofit artık geçersiz sayılmaktadır, çünkü -fit eki "bitki" demektir. Oysa embriyolu bitkiler arasında gerçek anlamda saprotrof canlılar yoktur, mantar ve bakteriler ise artık Bitkiler Alemi'nde yer almamaktadır. Fotosentez yapmayan orkideler ve monotroplar gibi, bir zamanlar saprofit sayılan bitkilerin artık başka bitkilerin parazitleri olduğu gösterilmiştir. Bu bitkiler için "miko-heterotrof" terimi kullanılır, çünkü parazit bitkiyi konak bitkiye köklerinden mikoriza (mycorrhiza) mantarlar ile bağlıdırlar.

Ekmek, peynir ve bunun gibi besin maddeleri üzerinde küf yaparak gelişen Penicillium ve Aspergillus saprofit mantarlardandır. Bunlar hayatlarını sürdürmek için hayvan ve bitki ölüleri ya da canlıların boşaltım maddelerinden yararlanırlar. Vücutlarında enzimler meydana getirerek üzerinde yaşadıkları bileşikleri hücrelerine alabilecekleri ufak moleküllere çevirirler veya bu çevirmelerden meydana gelen enerjiyi kullanırlar. Bu canlılar devamlı olarak ölü organizmaları kokuşturular ve ayrıştırırlar.

Bazı saprotrof organizmalar atık su tesislerinde ve çöplüklerde yaşayarak organik maddeleri çürüterek bunların yeşil bitkilerce kullanılabilir hale gelmesine yararlar.

Dış bağlantılar

• Hershey DR. 1999. Myco-heterophytes and parasitic plants in food chains. American Biology Teacher 61:575-578.
• Leake JR. 2005. Plants parasitic on fungi: unearthing the fungi in myco-heterotrophs and debunking the ‘saprophytic’ plant myth. Mycologist 19:113-122. [1]27 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Werner PG. 2006. Myco-heterotrophs: Hacking the mycorrhizal network. Mycena News 57:1,8. Available from: https://web.archive.org/web/20090326181533/http://www.mssf.org/mnews/0603mn.pdf (PDF)