Süleyman Uluçamgil
Süleyman Uluçamgil, tam adıyla Süleyman Ali Uluçamgil (d. 28 Mart 1944 / ö. 21 Temmuz 1964), Kıbrıs Türkü şairdir.
| Süleyman Uluçamgil | |
|---|---|
| Doğum | 28 Mart 1944 Fota, Girne |
| Ölüm | 21 Temmuz 1964 (20 yaşında) |
| Meslek | Şair |
| Dil | Türkçe |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi |
Yaşamı
değiştir28 Mart 1944'te Girne kazasına bağlı Fota (günümüzde Dağyolu) köyünde doğdu. Annesi Zühre Uluçamgil, Fota köyünün öğretmeniydi ve Türk edebiyatını takip etmekteydi.[1] İlkokul öğrenimini köyünde tamamlayan Uluçamgil, sonrasında başkent Lefkoşa'ya gelerek Bayraktar Ortaokulunu bitirdi ve Kıbrıs Türk Lisesi'nden (günümüzde Lefkoşa Türk Lisesi) mezun oldu. Sonrasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu.[2] Burada ikinci sınıf öğrencisiyken, 21 Aralık 1963'te Kıbrıs'ta Kıbrıslı Türklerle Kıbrıslı Rumlar arasında toplumlararası çatışmaların patlak vermesi üzerine 21 Ocak 1964'te adaya dönüp Türk Mukavemet Teşkilatı safında silahlı mücadele katıldı, Girne Dağları'nda görev aldı. Birleşmiş Milletler Barış Gücünün adaya gelmesinin ardından, mart ayında Türkiye'ye döndü, ancak okuluna dönmek yerine silah eğitimine gitti. O dönem Kıbrıslı Türklerin adaya silah çıkarmak için kullandığı Erenköy limanı çevresindeki gerginlik artmaktaydı. Aynı yılın nisan ayında o dönem Türkiye'de eğitim gören başka Kıbrıslı öğrencilerle beraber Erenköy Direnişi'ne katılmak üzere adaya çıktı.[3] Türkiye'nin güneyine gidip adaya ulaşabilecek yol parasını kazanmak için kitaplarını ve bir takım elbisesini sattı.[4]
Edebî kişiliği
değiştirUluçamgil, şiir yazmaya lise yıllarında başladı ve ölümüne kadar devam etti. Bu yıllar içerisinde yazdığı eserleri, lise arkadaşı şair Orbay Deliceırmak tarafından Süleyman Uluçamgil - Bütün Eserleri kitabında yayımlandı. Kasım 1989'da KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınlarından çıkan kitapta,[5] Uluçamgil'in şiirlerinin yanı sıra yarım bıraktığı Dillerin Ucundan adlı roman çalışması, aynı şekilde yarım kalan "Saray Gibi" oyunu ve mektuplarından alıntılar yer aldı.[1]
Uluçamgil'in lise yıllarında Lefkoşa Türk Lisesinde edebiyat öğretmeni olan Arif Nihat Asya, Uluçamgil'in edebiyata yönlenip şiirlerinin şekillenmesinde etki sahibi oldu. Harid Fedai'nin yorumlamasına göre, Uluçamgil'in şiirinin "çoğu Kıbrıs Türk şairinde olmayan en belirgin yanı, dize yapısının sağlamlığı" olup, bu da öğretmeni Arif Nihat Asya'nın etkisiyle açıklanabilirdi. Asya, Uluçamgil'in şiirlerinde ve hikâyelerinde düzeltmeler ve yüreklendirici yorumlar yapmaktaydı. İkili arasında gelişen bağ, Asya'nın Uluçamgil'in ölümünden sonra hakkında yazdığı rubaiyle kayda geçti.[6] Lise döneminde Uluçamgil üzerinde etki sahibi olan kişilikler arasında bir diğer öğretmeni Hüseyin Gürtunca ve İbrahim Zeki Burdurlu da yer aldı. Gürtunca, Uluçamgil'in bu dönemde yazdığı "Cüzdan" şiirine "Biraz ciddiyet, biraz mizah, bir çocuk olarak iyi bir başlangıç. Yenilerini görmek isterim." yorumunu yapmıştı. Burdurlu'yaysa Uluçamgil tarafından "Ben Kıbrısım" isimli şiir ithaf edilmişti.[7]
Yazarın edebî konularla ilgili düşünceleri, İzmirli kız arkadaşı Yıldız'a yazdığı ve Deliceırmak tarafından yayımlanan mektupları aracılığıyla bilinmektedir. Uluçamgil, Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın Üç Şehitler Destanı eserini Türk ulusunun niteliğini göstermesinden mütevellit beğendiğini ifade etmiştir. Tevfik Fikret'iyse "insancıl duygulara yer veren ilk büyük şair" olarak anmaktadır.[8]
Siyasi içerik
değiştirŞiirlerinde Türkiye'yi anavatan olarak gören Uluçamgil'in şiiri, Suna Atun tarafından 1960'larda üretilmiş olması dolayısıyla Ulusal Direniş Dönemi şiiri içerisinde konumlandırılmıştır.[1] Mehmet Yaşın ise Uluçamgil'i dönemin genel milliyetçi şiir akımının dışında tutarak, "bazı yanlarıyla milliyetçi şiire yaklaşan, ancak tek başına kendine özgü bir yer tutan" bir şair olduğunu ifade eder.[9]
Şiir dışındaki eserleri
değiştirUluçamgil, yazmaya başladığı "Saray Gibi" oyununu beş perde olarak düşünse de yalnızca iki perdesini tamamlayabildi. Gözlübeyit isimli kurgusal bir köyde geçen piyes, aslında yazarın büyüdüğü Fota köyünde yaşananları temsil edecek şekilde kurgulanmıştır. Çeşitli karakterler Fota köyündeki kişilikleri ve Uluçamgil'in aile üyelerini temsil etmekte, bazı köylüler gerçek adlarıyla piyeste yer almaktadır. Eserin hikâyesi, köyde içme suyu olmadığından kuyu suyu kullanılması ve bundan köy halkının hasta olması üzerine kuruludur. Şiirlerinde olduğu üzerinde bu eserinde de Uluçamgil Britanya sömürge yönetimine tepkisel bir yaklaşım ortaya koymakta, Rumların tarafını tutarak Kıbrıslı Türkleri asimile etmeye veya göç ettirmeye çalıştıkları düşüncesini yansıtmaktadır.[10]
Uluçamgil'in aynı şekilde bitiremediği roman çalışması Dillerin Ucundan'ın iki farklı versiyonu Orbay Deliceırmak tarafından yayımlandı. Roman çalışması, Çanakkale Savaşı sırasında Kıbrıs'tan Çanakkale'ye Britanya askerlerinin tarafında savaşması için götürülen, ancak karşısında Türkleri bulduğunda savaşmaktan vazgeçen Kıbrıslı Türkleri konu almaktadır. Bu kurgu çerçevesinde antiemperyalist bir tutum sergilemektedir. Versiyonlardan biri, Çanakkale Savaşı'nı konu alan mısralarla başlamaktadır. Mısraların arasında şu satırlar yer alır: "İngiliz kodu bizi Çanakkale'ye / Hiç kurşun sıkar mı kardaş kardaşa...".[10]
Kaynakça
değiştir- Genel
- Deliceırmak, Orbay (1964). Bir Şehitten Seslenişler: Süleyman Uluçamgil'in Şiirleri. Lefkoşa: Halkın Sesi Basımevi.
- Deliceırmak, Orbay (1989). Süleyman Uluçamgil: Bütün Eserleri. Lefkoşa: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları. ISBN 975-7639-19-2.
- Karagözlü, Gürsel (8 Ağustos 2017). "Silah arkadaşları Uluçamgil ve Ahmet'i unutmadı". Havadis. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- Şen, Can (2013). "Ölümünü Sezen Şairin Sesi: Kıbrıslı Şehit Süleyman Uluçamgil". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 6 (11): 101-108. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- Şen, Can (2016). "Kıbrıslı Şair Süleyman Uluçamgil'in Şiirlerinde Garip Akımının Etkisi". Şen, Can (Ed.). Kıbrıslı Şehit Şair Süleyman Uluçamgil. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Şen, Can (2018). "Kıbrıslı Şehit Şair Süleyman Uluçamgil'in Saray Gibi Adlı Yarım Kalan Piyesi Üzerine Bir İnceleme". Bozkurt, İsmail; Solak, Nihal Ağan; Ezilmez, Hüseyin (Ed.). Kıbrıs Türk Edebiyatı ve Edebiyatçıları: Üçüncü Uluslararası KIBATEK Kıbrıs Türk Edebiyatı ve Edebiyatçıları Sempozyumu Bildirileri. 1. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Edebiyatı Araştırma ve Tanıtma Projesi.
- Yaşın, Mehmet (2019). Cyprianka: Kıbrıs Şiirinin 8000 Yılı, Diller ve Kültürler Arası Bir Edebiyat İncelemesi. İstanbul: Yitik Ülke Yayınları.
- Yeniasır, Mustafa; Gökbulut, Burak (2019). "Süleyman Uluçamgil". Bozkurt, İsmail; Karakartal, Oğuz (Ed.). Kıbrıs Türk Edebiyatı Tarihi (1571-2017). 2. Ankara: Kıbrıs Türk Edebiyatı Araştırma ve Tanıtma Projesi. ss. 567-573. ISBN 978-605-4598-46-5.
- Yıldız, Saadettin (2016). "Süleyman Uluçamgil'in Şiirlerinde Kıbrıs Milli Mücadelesi". Şen, Can (Ed.). Kıbrıslı Şehit Şair Süleyman Uluçamgil. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Özel
- ^ a b c Yeniasır ve Gökbulut 2019, s. 567.
- ^ Yıldız 2016, s. 27.
- ^ Deliceırmak 1964, ss. 3-4.
- ^ Yıldız 2016, s. 28.
- ^ Deliceırmak 1989, s. 2.
- ^ Yeniasır ve Gökbulut 2019, s. 568.
- ^ Yeniasır ve Gökbulut 2019, s. 569.
- ^ Yeniasır ve Gökbulut 2019, s. 573.
- ^ Yaşın 2019, s. 320.
- ^ a b Yeniasır ve Gökbulut 2019, s. 572.