Faselis

Faselis
Phaselis
Konum	Antalya, Kemer
Bölge	Likya
Tür	Yerleşim
Tarihçe
Kurucu	Rodoslular
Kuruluş	MÖ.690
Kültür(ler)	Helenistik dönem, Roma dönemi, Bizans dönemi, Selçuklu dönemi
Bağlı olduğu	Pers
İlgili kişi(ler)	Kayra Satrabı Mausolos, Lmyra’nın Kralı Perikles, Büyük İskender
Olay(lar)	İmparator Hadrian 129’da ziyaret
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)	Antik tiyatro, bazelika, agora, sahne binası, tapınak, anıtsal mezar, antik liman, su kemeri, hamam,
Durum	Restore

Faselis ya da Phaselis (Grekçe: Φασηλίς), Likya'da bulunan antik Yunan ve Roma kentidir. Günümüzde Antalya'nın Kemer ilçesi yakınlarındadır. Faselis, tarihî özelliklerinin yanında plajlarıyla da bir deniz turizmi alanı işlevi görmektedir.

Olimpos Beydağları Millî Parkı içinde çam ve sedir ormanları arasında yer alan antik Faselis Antik kenti, Kemer'in 17 km batısındadır.^[1]^[2] Antalya - Kumluca kara yolu üzerinden ulaşılabilen Faselis'e yakın alanda Beldibi Mağarası ve Olimpos Antik Kenti gibi farklı tarihî alanlar da bulunmaktadır.^[1]

Yerleşim

Ana yol

Kent M.Ö. 7. yüzyılda Rodos'lular tarafından kurulmuştur.^[3] Uzun yıllar Likya'nın doğu kıyısının en önemli liman özelliğini korumuştur.^[4] Faselis'in dört limanı vardır. Bunlar; Kuzey Limanı, Savaş Limanı veya Korunmuş Liman ve Güneş Limanı'dır. Kentin ortasında 20-24 metre genişliğinde bir cadde bulunur. Bu caddenin güney ucunda Hadrian Su Yolu Kapısı bulunur. Caddenin iki yanında gezinti yolları ve dükkânlar vardır. Bunların da yakınında hamamlar, agora ve tiyatro gibi kamu yapıları bulunur. Bu yapıların tarihinin M.Ö. 1. ve 2. yüzyıla kadar uzandığı düşünülmektedir. Kent merkezi ile 70 metre yükseklikteki plato üzerine kurulmuş olan yerleşim yeri arasında su kanalları vardır.

Tarihçe

Antik kent kuruluşu hakkındaki en net bilgiler M.Ö. 690 yılını işaret etmektedir. Rodoslular tarafından koloni olarak kurulan kent, coğrafi konumu ile önemli bir liman kenti olduğunu göstermektedir. Biri yarımadanın kuzeyinde diğeri kuzeydoğuda üçüncüsü ise güneybatı kıyısında yer alan üç limana sahiptir. Limanları, agoraları ve kent sikkeleri üzerindeki gemi betimlemeleri Faselis'in ticari liman özelliğini vurgulamaktadır.

Anti kent Faselis bazen Likya bazen Pamfilya bölgesi kenti olarak gösterilir. Gerçekte her iki bölgenin sınırları arasında yer almaktadır. Kentte sırasıyla M.Ö. 5'nci yüzyılda Pers, 4'üncü yüzyılda Kayra Satrabı Mausolos ve komşu kent Lmyra’nın Kralı Perikles’in egemenlikleri görülür. Antik kentin tarihteki en önemli zamanı olan M.Ö. 333 yılında Büyük İskender'i altın taçla karşılamaları kent tarihinin en renkli sayfalarından biridir. İskender’den sonra birçok kere el değiştiren Faselis, M.Ö. 167’de Likya Birliği'ne üye olup birlik sikkeleri basmıştır. Bir süre komşu kent Olimpos ile korsanların talanlarına maruz kalmasının ardından M.Ö. 43'te Roma egemenliğine giren antik yerleşim, antik kentte yeniden yapılanma ve en az 300 yıl sürecek refahın başlangıcı olmuştur.^[5]

Örenler

Faselis (görünüm)

Günümüze ulaşan en anıtsal yapı ise su kemerleridir. Kentin ihtiyacı olan su kuzeydeki tepede yer alan kaynaktan getirilmekteydi. Biri tiyatro karşısında, diğer ikisi güney limana giden ana caddenin sağında olmak üzere üç agora bulunmaktadır. Tiyatronun karşısındaki agoranın içinde bugün Bizans Dönemi'ne ait küçük bir bazilikanın kalıntıları yer alır.

Kentin diğer iki önemli kalıntısı ise kent meydanındaki biri küçük diğeri büyük iki hamam kalıntısıdır. Özellikle küçük hamam kalıntıları Roma hamamının ısıtma sistemi hakkında bilgiler verir.

Tarihçiler kentin baş tanrıçasının savaşın ve bilgeliğin tanrıçası Athena olduğunu yazarlar. Henüz bulunmamış Athena Tapınağı ve diğer önemli yapıların bugün ormanla kaplı akropol tepesinde yer aldığı düşünülmektedir.^[6] Ayrıca dünyada yalnızca bu ören yeri içinde yetişen baklagil türüne ait bir bitki çeşidi bulunmaktadır.^[7] "Lathyrus phaselitanus" isimli bu bitki nisan ve mayıs aylarında meyve vermektedir.^[8]

Limanlar

Milattan önceki dönemde limanlar kutsal bir öneme sahipti. Limandaki denizciler Tanrı'ya minnettarlıklarını göstermek için çiçekler, bal peteği, tütsü ve çeşitli baharatları kil kaplara koyar ve bunları Faselis Koyu'na atarlardı.^[8] Günümüzde ise Faselis, liman olarak değil daha çok serinlemek için denize giren ziyaretçilerin tercih ettiği plaj olarak kullanılmaktadır. Güney Limanı, antik kentin güney batısında bulunur ve oldukça büyük bir alan kaplar. Hatta Güney Limanı boyunca yürüyüşe çıktığınızda liman duvarlarının kalıntılarını yer yer görebilirsiniz.

Kuzey Limanı ise Antik kentin kuzey doğusunda bulunur. Güney limanına oranla daha küçük olan Kuzey Limanı denize girmek için daha az tercih edilmektedir. Antik dönemde Likyalılar ve Rodoslular tarafından deniz ticaretinde kullanılan bu iki liman sayesinde ekonomik olarak oldukça iyi bir konumda yer almışlardır.