PCI

PCI (Peripheral Component Interconnect) Çevresel Bileşen Ara Bağlantısı, Intel tarafından geliştirilen yerel veriyolu standardıdır.

Çoğu modern bilgisayarların ana kartında PCI yuvaları, ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kısadır. PCI veriyolu tak-çalıştır desteklidir.

1993'te Intel tarafından geliştirilen bu veriyolu 64 bitliktir, ama uyumluluk problemleri nedeniyle uygulamada genelde 32 bitlik bir veri yolu olarak kullanılır. İşlemci ile senkron 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHz PCI veri yolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir.

Tarihçe

Intel'in PCI üzerindeki çalışmaları 1990 yılında başlamıştır. Sadece bileşen seviyesi belirlemelerini içeren ve VESA yerel veriyoluna (VESA Local Bus=VLB) benzeyen PCI 1.0, 22 Haziran 1992 tarihinde yayınlandı. Daha sonra, ana kart yuvası ve bağlantı standartlarını da ilk defa belirlenmesiyle birlikte yerel veriyolu görünümünden çıkıp işlemci tasarımlarından bağımsız hale gelen PCI 2.0, 30 Mayıs 1993 tarihinde piyasaya sürüldü.

Üst-uç sunucularda MCA ve EISA yerine PCI, sunucu genişleme veriyolu olarak kısa sürede kullanıma sunuldu. PCI veriyolunun, genel kullanıma yönelik (mainstream) PC'lerde VESA yerel veriyolunun yerini alması daha yavaş gerçekleşti ve PCI, 1994 sonuna kadar ikinci nesil Pentium PC'lerde kayda değer bir piyasa atılımı gerçekleştiremedi. 1996 yılına kadar PCI veriyolunun 486 makinalarına bile uyarlanmasıyla VLB nesli neredeyse tamamen tükendi. Diğer taraftan ISA, PCI ile birlikte 2000 yılına kadar kullanılmaya devam etti. 1995 yılının ortalarında Apple, Professional Power Macintosh bilgisayarları için PCI veriyolunu NuBus'ın yerine kullanmaya başladı.

66 MHz 3.3 V standardı, 133 MHz PCI-X ve PCI sinyallerinin diğer biçim katsayıılarına (form-factors) uyarlanması gibi bir dizi değişiklikler, PCI veriyoluna yeni özellikler ve performans artışı getirdi. 2004 yılında tanıtılan seri PCI-e standardı ile geleneksel PCI'ın sonunun yaklaştığı söylenebilir.

PCI Kartları

PCI spesifikasyonları iki farklı kart uzunluğu tanımlar. Tam boyutlu PCI kartının biçim katsayısı 312 milimetre uzunluğundadır; kısa PCI kartları 119 ve 167 milimetre arasındadır ve yer sorunu olan daha küçük yuvalara uyumludur. Büyük PCI gibi küçük PCI da yüksek bant genişliği gerektiren cihazların kullanabilmesi için dinamik olarak konfigüre edilebilir yüksek performanslı bir G/Ç veriyoludur.

Çoğu PCI kartları yarım boyutlu veya daha küçüktür.

Konfigürasyon

PCI cihazları tak çalıştır (plug and play) özelliğine sahiptir. Sistem donanım yazılımı (firmware) her bir cihazın PCI Yapılandırma Alanını inceler ve ilgili kaynakları tahsis eder. Her bir cihaz 6 bellek alanı veya G/Ç bağlantısı talep edebilir. Ayrıca çalıştırılabilir x86 veya PA-RISC kodlarını, Açık Bellenim (Open Firmware) veya EFI sürücüsü içeren ROM seçeneği de olabilir.

Kesmeler, kart üzerindeki atlanımların ISA cihazlarındaki gibi ayarlanmasından ziyade bellenim tarafından kartlara atanır. PCI cihazları seviye tetiklemeli kesmelere sahip olması gerektiğinden kesme rakamlarını paylaşabilirler. Bu duruma rağmen sistem yazılımı performansı artırmak için her bir cihaza farklı kesme rakamı verecektir.

PCI hızları

Senkron iletim yapan 33.33 MHz saat hızı
en fazla saniyede 133MB veri iletim oranı
32-bit veya 64-bit veriyolu genişliği
32-bit adresleme alanı (4GB)
16-bit bağlantı alanı
256 byte konfigürasyon alanı
3.3 veya 5 Volt
Yansıtılmış dalga anahtarlaması

PCI Çeşitleri

PCI 2.2 66 MHz iletim hızını destekler. (3.3 volt sinyalleme gerektirir)(en fazla iletim hızı 533 MB/s)
PCI-X protokolü değiştirir ve iletim hızını 133 MHz yapar. (maksimum iletim hızı 1066 MB/s)
PCI-X 2.0 266 MHz hızındadır (maksimum iletim 2133 MB/s de gerçekleşir), konfigürasyon alanı 4096 byte'a çıkmıştır. 16-bit veriyolu varyantına sahiptir ve 1.5 Volt sinyallemeye izin verir.
Mini PCI dizüstü bilgisayarlar için tasarlanmış yeni bir biçim katsayısıdır.
Cardbus, 32-bit, 33 MHz PCI için PCMCIA biçim katsayısıdır
Compact PCI, PCI arka plan genişleme yuvalarına takılabilen Eurocard boyutlu modüllerdir.
PCI Express, 8 GB/s hızlarına ulaşabilen yeni nesil PCI veriyolu türü.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta PCI ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[1] 8 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.