Otoyol

Otoyol ya da otoban (Almanca: Autobahn), hızlı trafik akımı sağlamak için yapılan, çok şeritli ve çift yönlü geniş karayoludur. Otoyolların en önemli özelliği, erişme kontrollü olmalarıdır; giriş ve çıkış belirli noktalardan olur, yayalar ve hayvanlar giremez. Bazı ülkelerde otoyol geçişleri ücretli (örn. Fransa, Türkiye) olurken bazılarında sadece kamyon ve TIR'lardan geçiş ücreti tahsil edilir (örn. Almanya). Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri, Lüksemburg ve Türkiye'de gece aydınlatmadan yararlanılmaktadır.

Tarih

Otoyolların yapıldığı yerlerde genelde trafik akışı baz alınır. Trafiğin yoğun olduğu bölgelerdeki trafik karmaşasını en aza indirmek en önemli hedeftir. Dünyadaki ilk otoyol 1921 yılında Almanya'da açılan, Berlin'in güneyindeki AVUS isimli 9 kilometrelik yoldur. Ancak bu yol trafiğe kapalı olup sadece yarış amaçlı kullanılıyordu. Trafiğe açık ilk otoyol ise İtalya'nın Milano ve Como şehirlerini birbirine bağlayan yoldur. Burası 1924 yılında araç trafiğine açıldı. 1925´ten sonra Almanya´da kamu ve özel kurum-kuruluşlar hızla bütün ülkede otoyol inşaatlarına başladılar. Türkiye´deki ilk otoyol ise 1973 yılında hizmete giren ve içinde Boğaz Köprüsü'nü de barındıran 23 km'lik 1. Çevreyolu'dur. Günümüzde Metrobüs hattının inşa edilmesinden sonra 18 km kısmı otoyol vasfını yitirmiştir. Şu an bağlantı yolu statüsünde kullanılmaktadır. Kalan 5 km bölüm O-1 ismiyle hizmet veren otoyol vasfındadır ve 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, yaklaşım viyadüklerinden oluşur.

Hız limiti

Otoyola sahip Avrupa ülkelerinin birçoğunda hız limiti saatte 110 km ile 130 km arasında değişmektedir. Yolların durumuna göre bu limit bazen sınırsız da olabilir.

Almanya – sınırsız
Avusturya – 130 km/h
Azerbaycan – 110 km/h
Belçika – 120 km/h
Belarus – 120 km/h
Birleşik Krallık – 112 km/h
Bulgaristan – 140 km/h
Çekya – 130 km/h
Danimarka – 130 km/h
Estonya – 110 km/h
Faroe Adaları – 130 km/h
Finlandiya – yaz 120 km/h; kış 100 km/h
Fransa – 130 km/h
Hırvatistan – 130 km/h
Hollanda – 130 km/h
İran – 120 km/h
İrlanda – 120 km/h
İspanya – 120 km/h
İsveç – 110 km/h
İsviçre – 120 km/h
İtalya – 130 km/h
İzlanda – 90 km/h

Karadağ – 120 km/h
Kazakistan – 90 km/h
Kıbrıs – 100 km/h
Kosova – 120 km/h
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti - 100 km/h
Letonya – 100 km/h
Litvanya – yaz 130 km/h; kış 110 km/h
Lüksemburg – 130 km/h; yağmurlu 110 km/h
Macaristan – 130 km/h
Makedonya – 120 km/h
Moldova – 110 km/h
Norveç – 90 km/h
Polonya – 140 km/h
Portekiz – 120 km/h
Romanya – 130 km/h
Rusya – 110 km/h
Sırbistan – 120 km/h
Slovakya – 130 km/h
Slovenya – 130 km/h
Türkiye – 130 km/h ve 140 km/h
Ukrayna – 130 km/h
Yunanistan – 120 km/h

Türkiye´deki otoyollar

Ana madde: Türkiye'deki otoyollar

Türkiye'deki otoyolların yakın bir geçmişe sahip oluşu yolların modern olmasında büyük bir etkendir. Buradaki otoyollar her iki yönde de en az üç şeritli (İzmit Doğu-Gebze kavşakları arası ve Hadımköy-Kınalı kavşakları arası hariç olmak üzere) olup 2022 itibarıyla 3633 kilometrelik^[1] bir uzunluğa sahiptir. 260 kilometre de inşaat halindedir. Türkiye´deki otoyollar da HGS sistemi kullanılmaktadır. Hız limiti saatte 130 veya 140 kilometredir.^[2]