On İki Ada Türkleri
On İki Ada Türkleri, Trablusgarp Savaşı'ndaki İtalyan işgali sonrasında bu ülkenin yönetimine geçen On İki Ada'nın 1947'de Yunanistan'a bırakılmasıyla da Yunanistan vatandaşı haline gelmiş, günümüzde bu adalarda yaklaşık 5.000[1] kişilik bir nüfusa sahip Türk toplumu için ve bu toplum ile doğrudan bağları mevcut Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının memleketlerini ve/veya kökenlerini ifade etmek için kullanılan tanımdır. Söz konusu Türk toplumu özellikle Rodos ve İstanköy'de yoğunlaşmış olduğundan Rodos Türkleri veya İstanköy Türkleri tanımları da kullanılır. Rodos'ta yaşayan Türklerin sayısı 3.000 ve İstanköy'de yaşayan Türklerin sayısı ise 2.000.[2][3] Ayrıca, Adalılar deyimi veya içlerinden bazıları evvelce Girit'ten bu adalara göçmüş olduğundan ve/veya kültür benzerlikleri nedeniyle, kısmen doğru olacak şekilde, Giritliler deyimi de kullanılıyor olabilir.
 | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
6.000[1] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Rodos, İstanköy | |
| Diller | |
| Din | |
Tarihçe
değiştirİtalyan yönetimi boyunca, adalardaki Yunanlar, Yunanistan ile birleşmek istediklerini söyleseler de; Türkler Osmanlı'ya katılmayı, bu olmazsa İtalyan egemenliğinde kalmayı isterler. Bu doğrultuda da 1919 yılında Rodos ve İstanköy Mudafa-i Hukuk-ı İslamiye Cemiyeti'ni kurarlar.[4]
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'a katılan adalarda 9.000'den az Müslüman Yunan vatandaşı oldu (1947).[5] Yunan idaresinde Türkiye'ye devamlı göç verildi, özellikle 1954, 1964-65 ve 1972-74 arasında göç arttı. Bu dönemde 10.000'den fazla kişinin göç ettiği tahmin ediliyor.[5] Adalardaki Müslümanların önemli bir kısmı 1974'te Türkiye'ye kaçtı. Şimdiki Müslüman nüfusunun aşağı yukarı 25%'nin aslı, adalara 19./20. yüzyılda yerleşen Girit muhacirleridir.[5]
Rodos Türkleri
değiştirAdalardaki Türkler, 1923 yılında On İki Ada İtalyan yönetiminde olduğu için Yunanistan'la yapılan mübadeleden etkilenmemişlerdir. Ama yine de Türkiye'ye gelmek isteyenler Atatürk'ün emriyle önce Fethiye'ye, sonra da Marmaris'e bağlı Turgutköy, Delikliyol mevkiine yerleştirilmişlerdir.[6]
İstanköy Türkleri
değiştir1522'de, Osmanlı fethi sonrası sayıma göre Narince (Narence)'de 17 mahalle-505 hane, Pili'de 8 mahalle-404 hane ve Kefaroz'da 4 mahalle-216 hane Rum bulunmaktadır. Adanın Türkleştirilmesi için 79 gönüllü Türk hanesi, Narince'ye yerleştirilir. Zaman içinde iskan politikası çerçevesinde çeşitli başka gruplar da adaya yerleştirilir. Örneğin, 1892 yılında doğudan Hemond Aşireti bir kısmı İstanköy'e olmak üzere Ege adalarına yerleştirilir. Bir diğer önemli iskan olayı ise Giritli muhacirlerdir. İstanköy ve Rodos'a toplam 1.430 Girit muhaciri iskân ettirilmiştir. Aynı zamanda ada kimi Osmanlı yetkililer ve aileleri için sürgün yeriydi.[4]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b Clogg, Richard (2002), Minorities in Greece, Hurst & Co. Publishers, ISBN 1850657068, sayfa 84.
- ^ "Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu (ABTTF) – "ABTTF, Rodos ve İstanköy'e çalışma ziyaretinde bulundu" - 21.08.2009". 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ "Istankoy.org – "İstanköy'den Kos'a"". 23 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ a b "Ahbab Y. 2009, Yakın dönem tarihimizde İstanköy Adası". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ a b c Konstantinos, Tsitselikis (2012), Old and New Islam in Greece, Martinus Nijhoff Publishers, ISBN 9004221522,, sayfa 103-104.
- ^ "Milliyet Gazetesi, 17 Mart 2011, "Atatürk'ün emaneti Rodoslu Türkler 86 yıldır elektriksiz"". 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.