Nengrehar
Nangarhar (Peştuca: ولایت ننګرهار), Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.
| Nangarhar ولایت ننګرهار | |
|---|---|
Vilayet | |
 | |
 Nangarhar'ın ülke içindeki konumu | |
| Ülke |  Afganistan |
| Merkez | Celalabad |
| İdare | |
| • Vali | Gul Agha Sherzai |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 7727 km² |
| Nüfus 2006 yılında | |
| • Toplam | 1.334,000 |
| Zaman dilimi | UTC +4:30 |
Vilayet, konumu ve kaynakları açısından eskiden beri ülkenin en önemli bölgelerinden birisi olmuştur. İkliminin güzelliği ve işlek arazileri tarih boyunca Nangarhar'ı büyük güçlerin göz bebeği konumuna getirmiştir.
Konum ve genel özellikler
değiştirAfganistan'ın doğusunda bulunan Nangarhar bir ilim ve kültür vilayeti olmanın yanı sıra, bir ticaret merkezi olarak da dikkat çekmektedir. Bulunduğu coğrafya açısından önemi gittikçe artan Nangrahar, Afganistan'ı Pakistan'la birleşmektedir.
Nangarhar'ın yönetim merkezi olan Celalabad, deniz seviyesinden 600 m. yükseklikte bulunmaktadır. Yüzölçümü 7614 km² ve nüfusu yaklaşık 2 milyon kişiye ulaşmaktadır. İlçe sayısı 23'dür. Şinvari, Hogyani, Der-i Nur, Sre rod, Dur Baba, Kama ve Mohmand Dere diğer önemli ilçeleri arasında yer almaktadır.
Geçmiş
değiştir
Nangarhar, tarihte Nangar, Nangara, Nangarhara ve Nagar isimlerle anılmıştır, bunların her biri kendisine öz anlamları vardır. Sonuçta Nangarhar kelimesi Peştunca yani Afgancanın öz kelimelerdendir. Peştunlar veya Afganlar bu bölge de tarihin en eski zamanlardan beri burada yaşamıştır.
Nangarhar, 1910-1919 yılları arasında Kral Amanullah Han'ın babası olan Amir Habibullah Han hükûmetinin kışlık başkentiydi. Burada dört büyük ve ünlü saray ile haremler yapılmıştır. Bunlar; Sirajul İmaret, Şahi bağ (harem), Amir Şehit bağı ve Mimle bağı dır. Amir Şehit Bağı'nda kral Amanullah Han'ın ve ailesinin mezarları bulunmaktadır.
Celalabad şehrinin güney tarafına 8 km uzaklıkta “Hada” adında bölgede Budizm dininin merkezlerinden biri bulunmaktadır. Burada Budizm dinine mensup 15.000'den fazla büyük ve küçük heykeller mevcuttu; ancak bu eserlerin çoğu günümüzde Fransa müzesinde bulunmaktadır. Celalâbâd'ın Hada bölgesinde eskiden büyük bir ibadethane vardı. Burada budizm dini eğitim ve öğretimi veriliyordu. Bu ibadethane de büyük alimlerin resimleri vardi; Fahibeyni (فاهبین) bu eserlerin miladın ikinci çağına ait olduğunu söylemiştir. Nangarhar, Budizmin en önemli bölgelerinden sayılmaktadır. Çünkü burada budistlerin izleri açık olarak görünmektedir. Mesala Lalpora, Basaval, Bihsod ve Daruenta budistlerin yaşadıkları bölgelerdendir.
Geçim kaynakları
değiştirNangarhar Vilayeti, doğu bölgesinin en önemli şehirlerin başında gelmekle beraber, buğday, mısır, pirinç, pamuk gibi ürünlerin yanında zeytin, portakal, muz, karpuz, şeker kamışı ve ürettiği benzeri meyve ve kuru yemişlerle kendine özgü bir öneme sahiptir.
Halk
değiştirNangarhar Müslüman bir bölgedir ve genellikle bir müslüman kültüre sahiptir. Ama bazı Sihler gibi farklı dine mensup olanlar da vardır fakat onlar Afganların etkisi altındadırlar.
Nangarhar halkı genellikle Sunni ve Hanefidirler. Afgan Rus Savaşı sonrasında, Selefilik ve Vahhabilik akımlarının da etkileri görülmeye başlandı. Afganistan halkı genellikle Peştunlardır ki dolayısıyla Nangarhar halkının başka illerdeki kültürle pek fazla farkı yoktur.
Nangarhar da farklı milliyetlerden insanlar yaşar. Nüfusun %98'ini Peştunlar kalanını ise Tacikler, Türkler, Araplar, Hindular ve Sihler oluşturur. Peştunlar üç büyük kabile halindedir. Bunlar: Şenvari, Hogyani ve Mohmand.
Vilayetin ilçeleri
değiştirVilayet, 23 alt yönetim bölgesine ayrılmaktadır:
| İlçe | Yönetim merkezi | Nüfus[1] | Alan[2] | Açıklama |
|---|---|---|---|---|
| Açin | Sra Kale | 95,468 | ||
| Bati Kot | Nadir Şah Kot | 71,308 | ||
| Bihsud | 118,934 | 2005 yılında Celalabad ilçesi'nden ayrılmıştır | ||
| Chaparhar | 57,339 | |||
| Dara-I-Nur | 28,202 | |||
| Dih Bala | 33,294 | |||
| Dur Baba | 13,479 | |||
| Goshta | 31,130 | |||
| Hisarak | 28,376 | |||
| Jalalabad | 205,423 | 2005'te alt bölge | ||
| Kama | 52,527 | |||
| Khogyani | 111,479 | |||
| Kot | 52,154 | 2005'te Rodat ilçesi'nden ayrıldı | ||
| Kuz Kunar | 42,823 | |||
| Lal Pur | 18,997 | |||
| Momand Dara | 42,103 | |||
| Nazyan | 16,328 | |||
| Paçir ve Agam | 40,141 | |||
| Rodat | 63,357 | 2005'te alt bölge | ||
| Şerzad | 63,232 | |||
| Şinvar | 64,872 | |||
| Surkh Rod | 91,548 |
Kaynakça
değiştir- ^ http://www.mrrd.gov.af/nabdp/Provincial%20Profiles/Nangarhar%20PDP%20Provincial%20profile.pdf 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MRRD Provincial profile for Nangarhar Province
- ^ "Afghanistan Geographic & Thematic Layers". 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.