NATO'nun genişlemesi
NATO'nun genişlemesi, NATO'ya yeni üyeler dahil etme sürecidir. NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin oluşturduğu ve kolektif savunma temeline dayanan bir askerî ittifaktır. İttifaka katılma süreci Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bir ülkenin ittifaka katılması veya ittifaka davet edilmesi için mevcut bütün üye ülkelerin onayı gerekmektedir.[1]
1949 yılında kurulduktan sonra NATO, 1952'de Türkiye ve Yunanistan'ın, 1955'te Batı Almanya'nın, 1982'de ise İspanya'nın ittifaka katılmasıyla genişledi. Soğuk Savaş'tan sonra 1990'da Almanya birleşti. 1999'da Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti örgüte dahil oldu.[2][3] 2004'te yedi ülke, 2009 yılında Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017 yılında Karadağ, son olarak da 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya NATO'ya üye oldu ve örgütteki üye devlet sayısı 30'a yükseldi.[4]
Gelecekteki genişleme günümüzde ittifak dışındaki birçok ülkede bir tartışma konusudur ve İsveç ve Sırbistan gibi ülkeler üyelik konusunda açık siyasi tartışmalar yürütmektedirler. Ukrayna gibi ülkelerde ise üyeliğe destek ve muhalefet etnik ve milliyetçi ideolojilere bağlıdır. Eskiden Doğu Bloku ve Sovyetler Birliği'nin parçası olan ülkelerin birleşmesi, NATO ülkeleri ile Rusya arasında artan gerilimin bir nedeni olmuştur.
Bosna-Hersek, Gürcistan ve Ukrayna 2019 itibarıyla NATO tarafından resmi aday olarak tanınmaktadır.[5] Şubat 2022 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ardından bölgedeki gerilimlerden dolayı Finlandiya ve İsveç NATO'ya üyelik başvurusu yapmış ancak bu iki ülkenin başvurusu Türkiye ve Macaristan tarafından veto edildi. Ülkeler arasında gerçekleştirilen müzakereler sonucunda Finlandiya'nın NATO üyeliği Türkiye ve Macaristan tarafından onaylanmış ve bu gelişmenin ardından 4 Nisan 2023'te Finlandiya ittifakın 31. üyesi oldu.[6] 7 Mart 2024'te ise Macaristan'ın son onayının ardından İsveç, İkinci Dünya Savaşı sonrası onlarca yıllık tarafsızlık politikasına son vererek NATO'nun 32. üyesi oldu.[7][8]
| Tarih | Round | Ülke | 
| |
|---|---|---|---|---|
| 18 Şubat 1952 | Birinci
|
 Türkiye
| ||
 Yunanistan
| ||||
| 9 Mayıs 1955 | İkinci
|
 Batı Almanya
| ||
| 30 Mayıs 1982 | Üçüncü
|
 İspanya
| ||
| 3 Ekim 1990 | —
|
Almanya'nın birleşmesi
| ||
| 12 Mart 1999 | Dördüncü
|
 Çekya
| ||
 Macaristan
| ||||
 Polonya
| ||||
| 29 Mart 2004 | Beşinci
|
 Bulgaristan
| ||
 Estonya
| ||||
 Letonya
| ||||
 Litvanya
| ||||
 Romanya
| ||||
 Slovakya
| ||||
 Slovenya
| ||||
| 1 Nisan 2009 | Altıncı
|
 Arnavutluk
| ||
 Hırvatistan
| ||||
| 5 Haziran 2017 | Yedinci
|
 Karadağ
| ||
| 27 Mart 2020 | Sekizinci
|
 Kuzey Makedonya
| ||
| 4 Nisan 2023 | Dokuzuncu
|
 Finlandiya
| ||
| 7 Mart 2024 | Onuncu
|
 İsveç
| ||
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ NATO. "Le Traité de l'Atlantique Nord". NATO. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2023.
- ^ Johanna Granville,"The Many Paradoxes of NATO Enlargement" 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Current History (April 1999), vol. 98, no. 627, pp. 165–170.
- ^ Johanna Granville, "After Kosovo: The Impact of NATO Enlargement on Russian Political Parties," Demokratizatsiya vol. 8, no. 1 (Winter 2000), pp. 24–45.
- ^ "North Macedonia joins NATO as 30th Ally". 27 Mart 2020. 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ "Enlargement". The North Atlantic Treaty Organization. 5 Mayıs 2020. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
- ^ "Finlandiya'nın NATO üyesi olması TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi". BBC News Türkçe. 30 Mart 2023. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2023.
- ^ Laura Gozzi (7 Mart 2024). "Sweden formally joins Nato military alliance". BBC News (İngilizce). 9 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
- ^ "İsveç, tarafsızlık politikasına son vererek resmen NATO'ya katıldı". Euronews. 7 Mart 2024. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2024.
Dış bağlantılar
değiştir | Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |