Muzaffereddin Yavlak Arslan
Muzaffereddin Yavlak Arslan, 1280-1292 yılları arası hüküm sürmüş Çobanoğulları Beyi. Saltukname'de Melik Muzaffereddin olarak da anılmaktadır.[1]
| Muzaffereddin Yavlak Arslan | |
|---|---|
| 3. Çobanoğulları Beyi | |
| Görev süresi 1280-1292 | |
| Yerine geldiği | Alp Yürek |
| Yerine gelen | Mahmud Bey |
Hükümdarlığı
değiştirHoylu Hasan'ın "Ḳavâʿidü’r-resâʾil" adlı eserinde Muzaffereddin Yavlak Arslan'ı "Melik'ül-ümera" ve "Sipah-bud-i diyar-i" ünvanlarıyla anmasından tıpkı dedesi Hüsameddin Çoban dönemindeki gibi kendisinin de ûc beyi olduğunu, Kuzeybatı Anadolu'da Bizans'a sınırı olan bölgelerin korunması görevinin Çobanoğulları Beyliği'ne ait olduğu anlaşılmaktadır.[2]
İlk Yılları
değiştirYavlak Arslan'ın hükümdarlık dönemi ilk yıllarında Alp Yürek döneminde olduğu gibi oldukça sakin geçmekteyse de bu durum diğer Anadolu beylikleri için geçerli değildi. Taht değişiklikleri ve İlhanlılar'daki karışıklıklar dolayısıyla neredeyse tüm Anadolu'da bir takım sıkıntılar ortaya çıksa da, Muzaffereddin Yavlak Arslan babası dönemindeki gibi İlhanlılara bağlılık politikasını devam ettiriyordu.
II. İzzeddin Keykavus, tahttan indirilmesinden sonra veliaht olarak oğlu II. Mesud'u seçmişti. Bu sırada da tahta önce IV. Kılıçarslan, daha sonra da III. Gıyaseddin Keyhüsrev geçmişti. II. İzzeddin Keykavus esaretten kurtarıldıktan sonra Altın Orda Hanı tarafından kendisine ikta verilen Suğdak ve Solhad'da sakin bir hayat geçirirken 1279 yılında Kırım'da öldü.[3] Kendisi öldükten sonra emirleri II. Mesud'a tabi olduklarını ilan ettiler. Kırım'da bulunan II. Mesud'un yanına gitmeye karar verdiler. Muzaffereddin Yavlak Arslan ise için Sinop üzerinden Kırım'a gitti ve bağlılığını sundu. Ayrıca daha önce esir aldığı Rükneddin Keyümers'i II. Mesud'a teslim etti.[4]
Muzaffereddin Yavlak Arslan, II. Mesud ile birlikte İlhanlı hükümdarı Abaka Han'ın huzuruna çıkarak bağlılık bildirdiler. Abaka Han, II. Mesud'u bir süre yanında tuttu. Muzaffereddin Yavlak Arslan da II. Mesud ile kaldı. Abaka Han'ın 1282 de ölümü üzerine yerine geçen Ahmed Teküder, Anadolu Selçuklu Devleti'ni III. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Mesud arasında bölüştürdü. III. Gıyâseddin Keyhüsrev bu bölüştürmeden memnun kalmayarak Ahmed Teküder'in huzuruna gitmek istediyse de Argun Han, Ahmed Teküder'den tahtı almış ve II. Mesud'u Anadolu Selçuklu Hükümdarı olarak seçtikten sonra III. Gıyâseddin Keyhüsrev'in idam edilmesine karar vermişti.[5]
II. Mesud, Yavlak Arslan'ın da katıldığı cülus töreninden (1284) sonra devlet içerisinde çeşitli atamalar yapmıştı; bunlardan biri ise Yavlak Arslan'ın oğlu Hoca Nâsıreddin'in Dîvân-ı Îstîfa'nın başına atanmasıydı. Yavlak Arslan ise törene katıldıktan sonra Kastamonu'ya geri dönmüştü.[6]
1284-1289 yılları
değiştirMuzaffereddin Yavlak Arslan, Konya'dan Kastamonu'ya döndükten sonra Gideros Kalesi'nin fethine hazırlanmaya başlamış; 16 Eylül 1284 tarihinde kale önüne gelmiş, birkaç hafta içinde fethi tamamlamıştır. 1284 yılından sonraki süreçte de Yavlak Arslan, II. Mesud ve Argun Han ile iyi ilişkilerini sürdürmüştür.[7]
1289 yılında Yavlak Arslan'ın oğlu Hoca Nâsıreddin, Argun Han tarafından Anadolu'nun mali idaresinin başına getirilmiştir. Anonim Selçukname, Hoca Nâsıreddin'in bu görevdeki faaliyetlerinden uzunca bahsetmektedir.[8]
Rükneddin Kılıçarslan'ın isyanı, Yavlak Arslan'ın ölümü
değiştir1292 yılında Argun Han'ın ölmesi ve yerine Geyhatu'nun geçmesinde sonra Anadolu'da Türkmen ayaklanmaları görülmeye başlandı. Bunu fırsat bilen II. Mesud'un kardeşi Rükneddin Kılıçarslan, kardeşine isyan etti. Anadolu'da geçtiği yerlerdeki beyleri itaat altına alan Rükneddin Kılıçarslan, Kastamonu'ya gelerek Muzaffereddin Yavlak Arslan'dan kendi tarafına geçmesini istemiş ancak Yavlak Arslan ona direnmiş ve aralarında küçük çaplı bir muharebe olmuştur. Bu muharebenin kazananı Yavlak Arslan'dır, Kılıç Arslan ise Bizans topraklarına çekilmiştir.[9]
Daha sonraları daha fazla güç toplayarak Kastamonu'ya geri dönen Rükneddin Kılıçarslan'dan çekinen Muzaffereddin Yavlak Arslan, Kılıçarslan'ın karargahına gitmiştir. Onu huzuruna kabul eden Kılıçarslan ise daha önce kendisine yapılan muameleyi hatırlatarak Yavlak Arslan'ı muhafızlarına öldürtmüştür;[10][11][12] bunun yanında bazı tarihçiler onun II. Mesud'a muhalefet ettikten sonra öldürüldüğünü aktarmaktadırlar.[13][14][15] Kabrinin Taşköprü'de veya Kastamonu'da olduğu sanılmaktadır.
Dönemindeki ilmi ve mimari faaliyetler
değiştirİlmi faaliyetler
değiştirÖnemli bir Astronom, Fizik, Felsefe ve Coğrafya dallarında ün salmış olan Kutbeddin Şirazî; Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın hüküm sürdüğü dönemde Kastamonu'da bulunmuş ve onun emriyle "İhtiyarat-i Muzafferi" isimli bir eser yazmıştır. Muhammed b. Mahmud, Muzaffereddin Yavlak Arslan adına "Fustatu'l-adale fikavaidi's-saltana" isimli Farsça bir eser yazmıştır.[16]
Hoylu Hasan b. Abdülmü'min, hem Muzaffereddin Yavlak Arslan hem oğlu Mahmud Bey adına eserler telif etmiştir.[17]
Mimari faaliyetler
değiştirMuzaffereddin Yavlak Arslan döneminde Taşköprü'de Muzaffereddin Yavlak Arslan Medresesi inşa edilmiştir. Ancak bu Medrese Kılıçarslan'ın isyanı ve Muzaffereddin Yavlak Arslan'ın ölümü sonrasında yıkılmış, Candaroğlu I. Süleyman Bey döneminde tamir ettirilmiştir.[18] Medresenin yanına yaptırılan çeşme ise 1927 yılında çıkan yangında tahrip olmuş ve günümüze kadar ulaşamamıştır.
Medresenin yakınına iki adet hamam inşa ettirilmiş, bu hamamlardan biri 2008 yılında restore edilmiştir.[19]
Popüler kültür
değiştiratv'de yayımlanan Kuruluş Osman dizisinde Umut Karadağ tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
değiştirÖzel
değiştir- ^ Yücel, Yaşar. (1988). a.g.e, syf. 42.
- ^ Yücel, Yaşar. (1988). a.g.e, syf. 43.
- ^ Sümer, Faruk. "Keykâvus II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25. (2002 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 355-357. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ Yücel, Yaşar. (1988). a.g.e, syf. 45.
- ^ Sevim, Ali. "Keyhusrev III". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25. (2002 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 351-352. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 120.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 121.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 122.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 123.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2020). a.g.m, syf. 124.
- ^ İnalcık, Halil. (2010). a.g.e, syf. 34.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet. (2017). a.g.m, syf. 47.
- ^ Yücel, Yaşar (1988). a.g.e, syf. 47.
- ^ Ersan, Mehmet; Alican, Mustafa. (2014). a.g.e, syf. 85.
- ^ Berberoğlu, Muhammet. (2010). a.g.m, syf. 30.
- ^ Yücel, Yaşar. (1988). a.g.e, syf. 50.
- ^ Yücel, Yaşar. "Çobanoğulları". TDV İslâm Ansiklopedisi. 8. (1993 bas.). Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 354-355. 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020.
- ^ Yakupoğlu, Cevdet (2017). a.g.m, syf. 49.
- ^ "700 yıllık tarihi hamam restore ediliyor". Hürriyet. 2008. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
Genel
değiştir- Yücel, Yaşar (1980). Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I: Çoban-Oğulları Beyliği, Çandar-Oğulları Beyliği, Melikü’l-Ebsar’a göre Anadolu beylikleri (1988 bas.). Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751600806. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- İnalcık, Halil (2010). Kuruluş dönemi Osmanlı sultanları, 1302-1481. İslam Araştırmaları Merkezi. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- Berberoğlu, Muhammet (2010). "Beylikler Döneminde Sinop". Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- Ersan, Mehmet; Alican, Mustafa (2014). Türklerin Kayıp Yüzyılı: Beylikler Devri Türkiye Tarihi. ISBN 9786050817829. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
- Yakupoğlu, Cevdet (2017). "Kastamonu-Taşköprü'de Çobanoğlu Muzaffereddin Yavlak Arslan Medresesi ve Camii". Tarih Araştırmaları Dergisi. 36 (61). Ankara Üniversitesi. ss. 41-74. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- Yakupoğlu, Cevdet (2020). "Osmanlı Beyliği'nin Kuruluşunda Çobanoğulları Beyliği'nin Rolü". Eriş, Metin (Ed.). Boydan Devvlete Osmanlı: Söğüt'ten İstanbul'a. Boğaziçi Yayınları A.Ş. ss. 116-130. 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.