Mustafa Nihat Özön

Türk araştırmacı yazar ve sözlükçü (1896-1980)

Mustafa Nihat Özön, (d. 1896 - ö. 2 Ocak 1980[1]), Türk edebiyat tarihçisi, yazar, eğitmen ve çevirmen.

Dil bilimci ve sinema tarihçisi Nijat Özön'ün babasıdır.

Kariyeri

değiştir

Davutpaşa ve Gelenbevî rüşdiyelerinde (lise) eğitim gördükten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirerek öğretmen oldu.[2] Değişik liselerde görev yaptıktan sonra 1931 yılında, 30 yıl görev yaptığı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat öğretmenliğine getirildi.

Özön, edebiyata ilişkin ilk yazılarının ardından "Dergâh" (1921) ve "Kalem" (1938) adlı iki dergi çıkarmıştır. Cumhuriyet dönemi kuşaklarınca araştırma yapanların kullanımı için hazırlayıp sunduğu "Büyük Osmanlıca Sözlük" ile, yakın çağ Türk edebiyatının araştırılmasında ve Tanzimat dönemi edebiyatçılarının eserlerinin basıma hazırlanmasında da önemli katkılar sağlamıştır. Bunlar arasında Şinasi, Namık Kemal, Recaizade Ekrem, Ahmet Mithat, Ali Bey, Ahmet Vefik Paşa ve Nabizade Nazım yer almaktadır. Türk akademisyen, dilbilimci ve edebiyat araştırmacısı Emin Özdemir'in ise öğretmenidir.[3]

Eserleri

değiştir
  • İlköğretim Okulları İçin Çağdaş Türkçe Sözlük
  • Küçük Osmanlıca-Türkçe Sözlük
  • Namık Kemal ve İbret Gazetesi
  • Osmanlıca Türkçe Sözlük
  • Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi
  • Türkçe Cep Sözlüğü
  • Türkçe Yabancı Kelimeler Sözlüğü
  • Türkçede Roman
  • Edebiyat ve Tenkid Sözlüğü 1954
  • Resimli Türk Dili Sözlüğü 1967
  • Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi

Sadeleştirmeleri

değiştir
Acı Gülüş (Tebessüm-i Elem) Hüseyin Rahmi Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1967,
Ben Deli Miyim? Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1972
Boşanmış Kadın (Mutallaka) Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1971
Çok Bilen Çok Yanılır Recaizade Ekrem, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1941,
Deli Filozof Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1969
Gönül Ticareti Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1971
Gördüklerim Evliya Çelebi, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1976,
Hazan Bülbülü Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1973
İnsanlar Maymun Muydu? Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1968,
Kadın Erkekleşince Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1974
Kaynanam Nasıl Kudurdu? Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1971
Melek Sanmıştım Şeytanı Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1972
Öldüren Öpücük Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön],
Tesadüf Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1973
Utanmaz Adam Hüseyin Gürpınar, [Sadeleştiren: Mustafa Nihat Özön], 1974

Hazırladıkları

değiştir
İntibah-Sergüzeşt-i Ali Bey Namık Kemal, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön],
İntibah Yahut Sergüzeşt-i Ali Bey Namık Kemal, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön],
Vatan Yahut Silistre Namık Kemal, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1972
Yeniçeriler Ahmet Midhat, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1942
Zavallı Çocuk Namık Kemal, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1969
Zor Nikâh (La Marriage Force) Moliere-A. Vefik Paşa, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön],
Zoraki Tabip Ahmet Vefik Paşa, [Hazırlayan: Mustafa Nihat Özön], 1970

Müşterek Çalışmaları

değiştir
Falih Rıfkı Atay (Hayatı ve Eserleri Nesirlerinden Örnekler) Mustafa Nihat Özön, Baha Sürder, R. G. Arkın, 1942
Hasan-Ali Yücel (Hayatı ve Eserleri Şiir ve Nesirlerinden Örnekler) Mustafa Nihat Özön, Baha Sürder, R. G. Arkın, 1942
İnönü (Hayatı, Hatıraları, Nutukları, Onun İçin Yazılanlar) Mustafa Nihat Özön, Baha Sürder, R. G. Arkın, 1942,
İstiklal Savaşı (Sözlük ve Bibliyografya) Mustafa Nihat Özön, Baha Sürder, R. G. Arkın, 1942,
Ömer Seyfettin (Hayatı ve Eserleri Şiir ve Nesirlerinden Örnekler) Mustafa Nihat Özön, Baha Sürder, R. G. Arkın, 1942

Çevirileri

değiştir
Hayim ile Artem Maksim Gorki, [Çeviren: Mustafa Nihat Özön], 1942
Küçük Rok Guy de Maupassant, [Çeviren: Nustafa Nihat Özön],
Netoçka Nezvanova Dostoyevski, [Çeviren: Mustafa Nihat Özön],
Serseriler Maksim Gorki
Sıkıntı Maksim Gorki,
Stepte (Serseriler Hayatı Hikâyeleri) Maksim Gorki,
Şimal Göçebeleri James Oliver Curwood
Tellier Evi Guy de Maupassant

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017. 
  2. ^ "ÖZÖN, Mustafa Nihat". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024. 
  3. ^ Karahan, Akartürk. "Emin Özdemir". Türk Dili (academia.edu). 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.