Murat Belge
Mehmet Murat Kadri Belge (d. 16 Mart 1943, Ankara), Türk akademisyen, yazar, çevirmen, edebiyat eleştirmeni ve insan hakları savunucusu.
Murat Belge | |
|---|---|
| Doğum | 16 Mart 1943 Ankara, Türkiye |
| Meslek | Yazar, çevirmen, siyasi aktivist, akademisyen |
| Evlilik | Taciser Ulaş (b. 1997) Hale Soygazi (e. 2006) |
| Ebeveyn(ler) | Burhan Asaf Belge Zeynep Cavide Belge |
| Akraba(lar) | Ayşe Leman Karaosmanoğlu (halası) Yakup Kadri Karaosmanoğlu (halasının eşi)[1] |
İletişim Yayınları'nın kurucusudur. Joyce, Dickens, Lawrence, Berger ve Faulkner gibi romancıların eserlerini ve Marx'ın yazılarını çevirmiştir. Sosyalizm, sol hareketler, militarizm, sivil toplum, demokrasi, edebiyat, tarih, popüler kültür ve kent kültürü üzerine çok sayıda çalışması yayımlanmıştır.
Hayatı
değiştir1943 yılında Ankara'da doğdu. Babası gazeteci ve siyasetçi Burhan Asaf Belge'dir. Annesi bankacı Zeynep Cavide Hanım'dır.[2][3] 1954 yılında Moda İlkokulu'ndan mezun oldu. İngiliz Erkek Lisesi'nde yatılı öğrenim gördü. AFS bursu ile Amerika'nın Massachusetts eyaletinde değişim öğrencisi olarak bulundu.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden 1966 yılında lisans, 1969 yılında doktora derecesi aldı. Doktorası İngilizce edebiyatın sol eleştirisi üzerinedir. Genç yaşlarda yaptığı William Faulkner ve James Joyce çevirilerinin yanı sıra 1964'ten itibaren Yeni Dergi, Papirüs gibi dergilerde çıkan eleştirel yorum yazılarıyla tanındı. Namık Kemal, Behçet Necatigil gibi yazarlar üstüne incelemeler yaptı. 1969'da İngiltere'deki Sussex Üniversitesi'nde araştırmacı olarak bulundu.[4]
Türkiye'ye döndükten sonra İsmet Özel ve Ataol Behramoğlu ile birlikte Halkın Dostları dergisini kurarak yayın yönetmeni oldu (1969-1971). Sosyalist teoriye ve siyasete ilişkin yazılar yazdı. 12 Mart 1971 muhtırasıyla başlayan darbe döneminde düşünce mahkûmu olarak iki yıl cezaevinde kaldıktan sonra 1974 af yasası ile üniversiteye döndü. Bu dönemde Veli Küçük'ün Ziverbey Köşkü'nde kendisine işkence yaptığını söylemiştir.[5]
Berna Moran, Mina Urgan ve Akşit Göktürk ile aynı üniversite ortamında görev yaptı. 1975'te Birikim dergisini kurdu. Marksist düşünürlerin eserlerini tanıtan yazıları ve günlük siyasi olaylar üzerine makaleleri bu dergide yayımladı. Aynı adı taşıyan yayınevinde Marksist kuram konusundaki araştırma kitaplarının yayın yönetmenliğini yaptı. 1980'de "Marksist Estetik:Christopher Caudwell Üzerine Bir İnceleme" adlı çalışmasıyla doçent oldu.[4] 1981'de Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) yasasının çıkmasından sonra üniversiteden ayrıldı.
1980 sonrasında deneme türünde yazılarını Milliyet, Demokrat, Cumhuriyet gazetelerinde ve Milliyet Sanat dergisinde yayımladı. 1983'te İletişim Yayınları'nı kurdu. Bu yayınevinin 1986-1989 yılları arası onbeş günde bir çıkardığı siyasal yorum ve düşünce dergisi olan Yeni Gündem 'in genel yayın yönetmenliğini üstlendi. Burada Sadık Özben mahlasıyla düzenli olarak mizah yazıları yazdı.
Ana Britannica Ansiklopedisi'nin editör kurulunda görev yaptı.[3] İstanbul'un tarihi bölgelerine ve Boğaziçi'ne kültür turları düzenledi. Mutfak kültürü, gezi, popüler tarih üzerine kitaplar yazdı.
Helsinki Yurttaşlar Derneği Türkiye şubesinin kurulduğu 1991'den beri başkanlığını yapmaktadır. Uluslararası Helsinki Yurttaşlar Meclisi'ne eş başkanlık yaptı.[6]
1995'ten bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü'nde akademik çalışmalarını sürdürüyor. 1997'de profesör oldu. Aynı üniversitede 2003 yılından itibaren STK Eğitim ve Araştırma Birimi'nin eğitim ve sertifika programlarında Sivil Toplum üzerine seminerler vermektedir. Sivil Toplum Çalışmaları Merkezi'nin yönetim kurulu üyesidir.
Kurulduğu günden itibaren Radikal gazetesinde köşe yazıları yayımlandı. 24 Mayıs 2008'de bu gazeteden ayrılarak Taraf gazetesinde yazmaya başladı.[7] Açık Radyo'da ve NTV'de yayımlanan Gerçek Orada Bir Yerde programlarına katıldı. T24'te ve Birikim dergisinde düzenli olarak yazılar yazmaktadır.
İlk evliliğini çevirmen Taciser Ulaş ile yaptı. 2006 yılında sinema sanatçısı Hale Soygazi ile evlendi.
2018 yılında Oxford Üniversitesi'nde ders vermeye başladı.[8]
Marksist estetikten militarizme, edebiyattan yemek kültürüne, Osmanlı ve İstanbul tarihine dek birçok farklı alanda kitabı ve çok sayıda makalesi yayımlandı.
Kitapları
değiştir- Tarihten Güncelliğe (Alan, 1983; İletişim, 1997)
- Sosyalizm, Türkiye ve Gelecek (Birikim, 1989)
- Marksist Estetik (BFS, 1989; Birikim, 1997)
- The Blue Cruise (Boyut, 1991)
- Türkiye Dünyanın Neresinde (Birikim, 1992)
- 12 Yıl Sonra 12 Eylül (Birikim, 1992)
- İstanbul Gezi Rehberi (Tarih Vakfı, 1993; İletişim, 2007)
- Türkler ve Kürtler: Nereden Nereye? (Birikim, 1995)
- Boğaziçi'nde Yalılar ve İnsanlar (İletişim, 1997)
- Edebiyat Üstüne Yazılar (YKY, 1994; İletişim, 1998)
- Tarih Boyunca Yemek Kültürü (İletişim, 2001)
- Başka Kentler, Başka Denizler 1 (İletişim, 2002)
- Yaklaştıkça Uzaklaşıyor mu? / Avrupa Birliği ve Türkiye (Birikim, 2003)
- Osmanlı'da Kurumlar ve Kültür (Bilgi Üniversitesi, 2006)
- Linç Kültürünün Tarihsel Kökeni: Milliyetçilik (Agora, 2006; Berat Günçıkan ile söyleşi)
- Başka Kentler, Başka Denizler 2 (İletişim, 2007)
- Genesis 'Büyük Ulusal Anlatı' ve Türklerin Kökeni (İletişim, 2008)
- Sanat ve Edebiyat Yazıları (İletişim, 2009)
- Balkan Literatures in the Era of Nationalism (Jale Parla ile birlikte, 2009)
- Sadık Özben'in Toplu Eserleri (Helikopter, 2010)
- Başka Kentler, Başka Denizler 3 (İletişim, 2011)
- Edebiyatta Ermeniler (İletişim, 2013)
- Başka Kentler, Başka Denizler 4 (İletişim, 2014)
- Militarist Modernleşme Almanya, Japonya ve Türkiye (İletişim, 2014)
- Step ve Bozkır 'Rusça ve Türkçe Edebiyatta Doğu-Batı Sorunu ve Kültür' (2016)
- Şairaneden Şiirsele / Türkiye'de Modern Şiir (İletişim, 2018)
- "Siz isterseniz…" – Popülizm Üzerine Yazılar (İletişim, 2018)
- Sanat ve Edebiyat Yazıları II (İletişim, 2019)
Çevirileri
değiştir- Hegel Üstüne, W.T. Stace
- Martin Chuzlewitt, Charles Dickens
- Döşeğimde Ölürken, Ağustos Işığı, Ayı, William Faulkner
- Dublinliler, Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi, James Joyce
- Arabadakiler, Patrick White
- 1844 Elyazmaları, Karl Marx
- Din Üzerine, K. Marx - F. Engels
- Bir Zamanlar Europa’da, Leylak ve Bayrak, John Berger
- Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, Leo Huberman
- Yazıcı Bartleby, Herman Melville
- Kayıp Kız, David Herbert Lawrence
- Yurtsuzların Ülkesi, Dugmore Boetie
- Lenin ve Felsefe, Louis Althusser (Bülent Aksoy ve Erol Tulpar ile birlikte)
- Yanya Sultanı – Tepedelenli Ali Paşa, William Plomer
Kaynakça
değiştir- ^ "Paris Hilton'un akrabası olan ünlü Türk yazar kim?". Odatv4.com, 13 Kasım 2008. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "Sosyalist oğul, demokrat baba". T24. 16 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ a b "Murat Belge". teis.yesevi.edu.tr. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ a b Sevim, Seçkin (Temmuz-Ağustos 2000). "Murat Belge'ye göre roman estetiği" (PDF). Edebiyat ve Eleştiri Dergisi. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Usul, Safiye (8 Eylül 2008). "'Veli Küçük bana işkence yaptı'". Gazeteport. 26 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2009.
- ^ Kentel, Ferhat. "Murat Belge. Özne Ve Aydın". Doğu Batı Düşünce Dergisi (İngilizce). 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ Sever, Şirin (1 Haziran 2008). "Hukuki yolla darbe yaparlarsa dünya yutar sanıyorlar!". Pazar SABAH. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ "AK Parti, "kültür iktidarı"nı neden kuramadı? Murat Belge: Hükümetler demiryolu yapar, liman yapar ama kültür yapmaz". Independent Türkçe. 13 Mayıs 2019. 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
Dış bağlantılar
değiştir- Birikim Dergisi yazıları
- Radikal gazetesi yazıları21 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Taraf Gazetesi Yazıları
- Akşam gazetesindeki röportajı29 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T24 yazıları