Monosakkarit

Monosakkaritler, su ile daha küçük birimlere parçalanamadıklarından basit şekerler, tek şekerler, monozlar olarak da bilinirler. Bu şekerler karbonhidratların en küçük yapı birimidir. Çoğu C_n(H₂O)n formülüne uyar. Bazı monosakkaritler tatlıdır. Zincir veya halkalı yapıya sahip olup, genellikle 3-6 arasında karbon (C) atomu taşırlar. Moleküllerindeki karbon sayılarının Latincelerinin sonuna -oz eki getirilerek gruplandırılırlar. Üç karbonlu olanlar trioz, dört karbonlular teroz, beş karbonlular pentoz, altı karbonlular heksoz adını alırlar. Pentozlardan riboz (C₅H₁₀O₅) ve deoksiriboz (C₅H₁₀O₄) nükleik asitlerin yapısına girer. Hücre zarından difüzyon ile kolay geçebilirler.

Monosakkarit

Besin kaynağı bakımından önemli olan monosakkaritler heksozlardır. Bunlardan glukoz (kan ve üzüm şekeri), fruktoz (meyve şekeri, levüloz) ve galaktoz (süt şekeri) en önemlileridir. Sindirilmeden kana karışırlar. Hepsinin kapalı formülleri C₆H₁₂O₆ şeklinde olup birbirlerinin izomeridirler.

İçerdikleri C sayısına göre monosakkaritler:

• 3C'li şekerler: Gliseraldehit (Triozlar)
• 5C'li şekerler: Riboz, Deoksiriboz (Pentozlar)
• 6C'li şekerler: Glikoz, Galaktoz, Fruktoz (Heksozlar)

6 C'li monosakkaritlerin difüzyon hızları şöyledir. Galaktoz > Glikoz > Fruktoz. Bunun yanında Glikozun ayracı Fehling veya Benedik çözeltisidir, bu çözeltilerle birleşince kiremit kırmızısı olur.