Misak Manuşyan
Misak Manuşyan[1] (Ermenice: Միսաք Մանուշյան, Fransızca: Michel Manouchian; 1 Eylül 1906, Adıyaman - 21 Şubat 1944, Suresnes), Ermeni kökenli Fransız şair, partizan. Nazilere karşı göçmen işçilerden oluşan bir partizan grubun askeri önderi oldu. 22 arkadaşıyla birlikte kurşuna dizildi ve bu haber Nazilerin duvarlara astığı afişlerle halka duyuruldu. Uyanık Olalım adlı şiiri göçmen işçilere ithafen yazılmıştır.
Misak Manuşyan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1906 Besni, Adıyaman, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 21 Şubat 1944 Fort Mont-Valérien, Suresnes, Fransa |
| Meslek | Şair |
| İmza | |
 | |
Yaşamı
değiştir1906 yılında, Besni'de üç çocuklu bir köylü ailenin çocuğu olarak doğdu. 1915 Ermeni Kırımı'nda, ağabeyi Garabed'in dışında ailesinin diğer fertleri öldü. Bir süre ailesinin tanıdığı Kürt bir ailenin himayesinde kaldılar. I. Dünya Savaşı sonunda kardeşiyle birlikte Fransız yönetimindeki Suriye'de bir yetimhaneye gönderildiler. Fransa'ya gitmek için buradan ayrıldı önce Marsilya'ya ardından da Paris'e yerleşti ve Citroën fabrikasında çalışmaya başladı. Bununla birlikte edebiyatla ilgili bir dergide sol kanatın düşünceleriyle ve Fransa'da Ermeni kültürünün korunmasıyla ilgili çalışmalar yaptı. Marangozluk eğitimi aldıktan sonra, Genel Emek Konfederasyonu (Confédération générale du travail)'na katıldı. Ardından Komünist Parti'ye katıldı. Yasadışı işler yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.
Savaş yılları
değiştirBir Ermeni olan Manuşyan, Phony Savaşı sırasında Paris'ten gönderildi, Rouen bölgesinde çalıştı. Haziran 1940'ta, Alman işgalinin başlamasından sonra, tekrar Paris'e dönüp, militanlığa devam etti. 1941'de bir baskın sonrasında tutuklandı ve birkaç hafta Compiègne'de hapsedildi.
Önce Göçmen İşçiler (Main-d'œuvre immigrée, MOI) isimli silahlı örgütün Ermeni kolunun başına geçti ve ardından FTP-MOI isimli örgütün (Besarabya Yahudisi Boris Holban tarafından 1942'de kuruldu.) önemli bir figürü oldu. Buna rağmen ilk görevinde ihmalkar davrandığı için, bir süre katılımcı olmasına izin verilmedi.
1943 yılında Boris Holban'ın yerine geçti. Ağustos'tan Kasım'a kadar Manuşyan'ın emrindeki gruplar Alman işgalcilere karşı imalathaneler ve ulaşım hatları da dahil olmak üzere yaklaşık otuza yakın saldırı düzenlediler. 28 Eylül 1943'te SS generali Julius Ritter'in Manuşyan grubunca öldürülmesi büyük yankı uyandırdı. Kasım ayının ortasına doğru Vichy Fransası tarafından 68 tutuklama yapıldı. Bunların içinde Joseph Epstein ve Manuşyan da vardı. Évry'de yakalandı ve günlerce işkenceye tabii tutuldu. Nazilerin Manuşyan ve arkadaşlarını suçlamak adına 15.000 kopya bastırdıkları Kızıl Afiş'te O'nun için şöyle yazıyordu:
| “ | "Manouchian, Arménien, chef de bande, 56 attentats, 150 morts, 600 blessés (Manuşyan, Ermeni, çete lideri, 56 saldırı, 150 ölü, 600 yaralı)" | „ |
Tutuklanan 22 kişi 21 Şubat 1944 yılında aynı gün öldürüldü. İçlerinde tek kadın olan Olga Bancic, Stuttgart'a gönderildi 10 Mayıs 1944'te giyotinle[2] öldürüldü.
Anısına
değiştirLouis Aragon 1955'te, Manuşyan ve grubuna ithafen Kızıl Afiş şiirini yazdı. 1959'da Léo Ferré[3] tarafından bestelendi.
1985 yılında eşi Mélinée Manouchian, öldürülen kişilerin arkadaşlarının, Naziler tarafından esir alınmasına ve işkenceye tabi tutulmasına karşılık hiçbir şey yapmamış olduklarını belirterek bir tartışma başlattı.
Manuşyan ve yoldaşlarının öyküsü, 2009'da Robert Guédiguian'ın yönettiği L'Armée du crime filmine konu oldu.
2024 yılında devlet töreniyle Panthéon'a defnedildi. Pantheon'a defnedilen ilk komünist ve ilk yabancı direniş savaşçısı oldu. Defin törenine Nikol Paşinyan'da katıldı.[4]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Manuşyan - Aras Yayıncılık". Manuşyan - Aras Yayıncılık. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023.
- ^ Holocaust Encyclopedia 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Olga was beheaded"
- ^ "l'Affiche Rouge de Louis Aragon et Léo Ferré en Hommage aux Martyrs de la Résistance". 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.
- ^ "Adıyamanlı Misak Manukyan, devlet töreniyle Panthéon'a defnedildi". euronews. 21 Şubat 2024. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2024.