Menisküs

Menisküs, insan dizinde yer alan kıkırdak dokudan oluşmuş bir yapıdır. Doku, dizde, üstte ve altta yer alan iki ana bacak kemiğinin birleştiği yerde bulunmaktadır ve bu iki kemiğin sürtünmesini engellemekte önemli rol oynamaktadır. Meni sözcüğü Yunanca'da ay anlamına gelmektedir. Bu bağlamda, bu dokunun şekli de yukarı dönük hilal ayı biçimindedir. Terim, halk arasında bu kıkırdağın yırtılmasıyla oluşan hastalığı tanımlamak için kullanılır.

Menisküs dokusunun şeması

Dizin ve menisküsün şeması

Menisküs dokusu

Menisküs dokusu, kıkırdaklardan oluşan bir tür eklem yapısıdır. Dizdeki hareketleri kontrol eden menisküsler, bacağın üstündeki ve altındaki iki kemiğin hareket esnasında birbiriyle sürtünerek aşınmasını önler. Menisküs dokusu, içinde kan dolaşımının yer aldığı dokulardandır. Doku oldukça incedir ve yaklaşık 3.5 cm uzunluğundadır. Menisküsün yer aldığı dokuda, yüzeyde ince uzun kıkırdak hücreleri, derinde ise oval kıkırdak hücreleri yer almaktadır. Yine bu doku hücrelerinde az sayıda mitokondri bulunması nedeniyle, bu hücreler oksijensiz de yaşayabilmektedirler. Aynı doğrultuda, menisküs hücrelerinin %74'ü sudur. Menisküs dokusunun bir başka önemli özelliği de, kıkırdak doku özelliğinin yanı sıra kas dokusu benzeri bir kıvama sahiptir. Menisküs dokusu oldukça konforlu bir eklem dokusudur. Öyle ki menüsküsün %15-34 ünün çıkarılması temas basıncını %350 oranında artırmaktadır. Yine menisektomili bir dizin şok emici etkisi %20 oranında azalır.

Menisküs yırtığı

Menisküs dokusu, ani dönme hareketleri başta olmak üzere, dizdeki travmalar sonucu yırtılabilmektedir. Bu tahribat daha çok sporcularda görüldüğü için menisküs yırtığı bir sporcu hastalığı olarak görülmektedir. Ancak menisküs rahatsızlıkları sadece sporcularda değil, dizini herhangi bir şekilde zorlamış hemen hemen herkeste görülebilir. Menisküs yırtığı dizde ağrı, kilitlenme, hareket kısıtlılığı ve sıvı toplanması gibi çeşitli şikayetlere neden olur.

Hastalığın sebepleri

Menisküs aşağıdaki gibi durumlarda yırtılabilir:

• Trafik kazaları
• Diz üstüne düşmeler
• Dize gelen tekmeler
• Ayak yerde sabitken gövdenin diz üzerinde dönmesi
• Futbol veya kayak gibi sporlarda dizdeki dönme hareketleri
• Ayağın takılması
• Yaşlılarda devamlı olarak dize alınan küçük darbelerin birikmesi

....

Hastalığın belirtileri

Hastalık, kendini yürümede zorluklar, dizde genel bir ağrı olarak göstermektedir. Bunlara ek olarak aşağıdaki belirtiler de hastalığın habercisi olabilmektedir:

• Ağrı ve şişlik
• Eklemin hareket açıklığında azalma
• Diz içinde sıvı birikmesi
• Takılma
• Kilitlenme
• Dizde sıvı akışı hissi
• Menisküs olan bacakta oynayan lif çıkıntısı

Hastalığın tedavisi

Menisküsle savaşta oldukça önemli 4 uygulama mevcuttur. Bunlar:

• Dinlenme
• Buz uygulama
• Bandaj
• Dizin vücuttan yukarıda tutulması

Yine de ağrı ve şişliği gidermeye yönelik ağrı kesici ilaçlar önerilebilmektedir. Fizik tedavi ve kas güçlendirici egzersizlerden faydalanılabilir. Menisküsün 1/3'lük bir bölümünden kan dolaşımı geçmektedir. Bu bölge iyi bir dinlenmeyle düzelmektedir. Ancak 2/3'ünde kan dolaşımı bulunmamaktadır. Bu nedenle bu bölge onarılamamaktadır. Ağrının ısrarla devam ettiği durumlarda, cerrahi müdahale önerilmektedir. Yırtığın bulunduğu menisküsün alınması en bilinen yöntem ise de, bu tür müdahaleler hastanın kireçlenme ve kıkırdak aşınması sorunlarıyla karşı karşıya kalmasıyla sonuçlanmaktadır. Başka yöntem ise, menisküsteki yırtığın dikilmesidir. Bu yöntem ilkine göre daha zahmetli olsa da çok büyük oranda iyileşme gözlenmektedir. Bu yöntem usta cerrahlarca uygulanmalıdır.Büyük oranda rahatlama görülür. Tipik bir cerrahi müdahale sonrası, hastalar koltuk değnekleriyle 1-2 gün içinde yürüyebilmektedir ve menisküsün alınmasına kıyasla daha uzun bir sürede spora başlayabilmektedir.Ayrıca Türkiye'de henüz kullanılmayan menisküs nakli dünyada yaygınlaşmaya başlamıştır.