Mengücekliler

Erzincan civarında 11. - 13. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş Anadolu beyliği

Mengüçlü Beyliği ya da Mengücekliler, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan merkez olmak üzere, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar, Tunceli, Elazığ yöresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutanı olarak katılmış Mengücek Gazi'dir. Mengücek (Mengücük) ismi ebedi manasına gelen Türkçe Mengü ve -cek (-cük) küçültme ya da sevgi ekinden gelmektedir.[1]

Mengücekliler
Mengüçlü Beyliği
1071-1252
1200 yılında Anadolu, Mengüçlü Beyliği, Anadolu Selçuklu Devletinin (Sultanate of Rome) doğusunda görünmektedir.
1200 yılında Anadolu, Mengüçlü Beyliği, Anadolu Selçuklu Devletinin (Sultanate of Rome) doğusunda görünmektedir.
BaşkentErzincan
Divriği
Yaygın dil(ler)Türkçe
• 1071-?
Mengücek Gazi
• 1245-1252
Melik Müeyyed Salih
Tarihçe 
• Kuruluşu
1071
• Dağılışı
1252
Öncüller
Ardıllar
Büyük Selçuklu Devleti
Anadolu Selçuklu Devleti
Günümüzdeki durumu Türkiye

Mengücek Gazi, Anadolu'nun fethi sırasında Erzincan, Kemah, Divriği ve Karahisar'ı zapt etmişti. Kendisi bu çarpışmalarda öldü. 1142 yılında Mengücek Gazi'nin oğlu İshak'ın iktidara gelmesiyle Erzincan kolu ve Divriği kolu olmak üzere ikiye bölündüler. Erzincan kolu, 1228 yılında Erzincan'ı ele geçiren I. Alaeddin Keykubad tarafından ortadan kaldırıldı. Divriği kolu da 1252 yılında Anadolu Selçuklu Devleti'nin yönetimi altına girdi. Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlanan son Türk beyliğidir.[kaynak belirtilmeli]

Divriği Ulu Camii kapısı

Divriği'de bulunan bazı eserleri zamanımıza kadar gelmiştir. Divriği'deki Kale Câmii bunlardandır ve 1180'de Şâhin-şâh Süleymân tarafından yaptırılmıştır. Yine Divriği'deki Ulu Câmii ve Darüşşifası Mengücüklerden Ahmed Şâh tarafından 1228-29 yılında inşa ettirilmiştir. Bu câminin kapıları sanat tarihi bakımından oldukça değerli kabul edilir. Ulu Câmiyi minberini ve hisarın kapılarından birini de Ahmed-şâh yaptırmıştır. Behrâm Şâh'ın kızı Turan Melek tarafından Ulu Cami'ye bitişik olarak yaptırılan Dârüşşifâ da önemli Mengücekli eserlerindendir. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası 1985 yılında Dünya Mirası listesine alınmıştır.[2]

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan, Gümüşhane, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar yörelerinde 1071-1228 tarihleri arasında merkezi Erzincan olarak ve Anadolu Selçuklu Devleti'ni metbu tanıyarak hüküm süren Türkmen beyliğinin beyleri sırasıyla şu şekildedir:

Bey Hüküm Süresi Notlar
Mengücek Gazi 1071-? Beyliğin kurucusu.
Emir İshak Bey ?-1142
Erzincan-Kemah Kolu
Bey Hüküm Süresi Notlar
Melik Davud 1142-1168
Melik Fahreddin Behramşah 1168-1225
Melik Alaeddin Davud 1225-1228
Divriği Kolu
Bey[3] Hüküm Süresi Notlar
Melik Süleyman 1142-1170
Melik Seyfüddin Ebu'l-Muzaffer Şehenşah 1170-1205
Melik II. Süleyman 1205-1220
Melik Hüsamüddin Ebu'l-Muzaffer Ahmed Şah 1220-1245
Melik Müeyyed Salih 1245-1252

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Muharrem Kesik, '' Anadolu Türk Beylikleri'', Bilge Klütür Sanat: İstanbul, 2018, s. 37
  2. ^ Great Mosque and Hospital of Divriği. 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. whc.unesco.org. Erişim Tarihi: 18.11.2016
  3. ^ Yılmaz Öztuna, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt: 2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, s. 41