Mago Barca

Mago Barca (MÖ 243-203), Kartacalı Hamilcar Barca’nın üçüncü oğlu, Barca ailesinin üyesi, 2.Pön Savaşlarında önemli rol oynayan; Hispania, Galya ve İtalya’daki Roma ordularına karşı savaşan Kartaca ordu komutanı.

Küçüklüğü

İlk yıllarıyla ilgili olarak bilinenler azdır.Kardeşlerinin aksine babasının pusuya düşürülüp öldürülmesi sırasında onun yanında değildir.

İtalya Seferi

Hannibal İtalya seferine çıkarken yanındaki kurmay heyetinde Mago da bulunur. Heyette Maharbal, Hanno (yaşlı), Muttinus, Cartalo ve Hasdrubal Barca gibi komutanlar bulunmaktaydı. İtalya işgali sırasında Mago, Hannibal’in yanında savaştı ve birçok savaşta önemli rol oynadı. Trebia Savaşında Romalıları pusuya düşüren birliğe komuta etti. Cannae Savaşı'nda Mago, Hannibal ile birlikte taktik dizilişin en önemli yerinde Galyalı piyadelerle birlikte savaşa katıldı.

Cannae zaferinden sonra Hannibal Mago’yu Güney İtalya’daki Bruttium’a gönderdi. Bölgede ilerleyen Mago birçok şehri Kartaca tarafına geçirdi. Bruttium’dan Kartaca’ya geçen Mago İtalya’daki garnizonu Hanno’ya bırakır. Kartaca Senatosuna savaşta öldürülen Romalı asillerin yüzüklerini verirken yaptığı konuşmada İtalya’daki Hannibal için destek birlikler ister. Ancak senatodaki Barca ailesinin düşmanları Hannibal’e yardım gönderilmesine kesinlikle karşı çıkarlar. Hatta bu düşmanların önde geleni olan Hanno (büyük) senatoda Mago’yu neredeyse sorguya çeker. Buna rağmen Senato Hannibal’e destek olması için 12.000 asker, 1.500 süvari ve 20 savaş filinden oluşan bir ordu kurulmasına karar verir.

Kartaca’nın yenildiği Dertosa Savaşının haberi Kartaca’ya gelince Mago ve Hannibal’e gönderilecek ordu Hasdrubal Barca’ya takviye olarak Hispania’ya gönderilir. Kartaca Senatosu İtalya’ya yardım göndermekten tamamen vazgeçmemiştir. Numidyalı 4.000 süvari ve 40 savaş fili Bruttium’a gönderilir. Hannibal’in alacağı en önemli takviye güç bu olacaktır.

İber Yarımadası Seferleri

İber Yarımadasındaki Kartaca birliklerinin tamamını resmi olarak Hasdrubal Barca komuta etse de Mago görece küçük birliğiyle bağımsız hareket ediyordu, bu davranışının ileride ölümcül sonuçları olacaktır. İki kardeş Barca'lar ve Hasdrubal Gisco, Publius Cornelius Scipio ve Gnaeus Cornelius Scipio Calvus kardeşler ile MÖ 215-212 arasında savaşırlar. Mago’nun özellikle Hispania’daki yerel kabilelerin Kartaca’ya bağlı kalmasında ve güç dengesinin sağlanmasında katkısı olur. Scipio kardeşlerin çabalarına rağmen Kartaca’nın bölgedeki hakimiyeti devam eder. Ancak Hannibal’e destek gönderilemez. Buna rağmen Hasdrubal uygun durumdan istifade ederek Kuzey Afrika’ya geçer ve MÖ 212’de isyan halinde olan Numidyalı kral Syphax’ı yener. Scipio kardeşlerin sayıca kalabalık ordularına ve Hasdrubal’ın yokluğuna rağmen Mago ve Hasdrubal Gisco Kartaca’nın bölgedeki hakimiyetini sürdürürler.

Scipio kardeşler MÖ 211’de büyük bir saldırı başlatırlar. Kartaca orduları birbirinden ayrılmak zorunda kalır; Hadsrubal Gisco 10.000 askeriyle Gades’de, Mago ise 10.000 askeriyle Castulo’da, Hasdrubal Barca ise 15.000 askeriyle Amtorgis’dedir. Scipio kardeşler bütün Kartaca birliklerine aynı anda saldırararak onları ortadan kaldırmayı denerler.

Savaşta Kartaca birlikleri son derece koordineli hareket etmiş ve iki Scipio kardeş de öldürülmüş ve Roma orduları dağıtılmıştır. Scipio kardeşler Roma Ordusunu ikiye bölmüş, böylece Publius Scipio 20.000 askerle Mago’nun üzerine yürürken, 35.000 askeriyle Ganeus Scipio Hasdrubal Barca’ya saldırmak üzere hareket etmiştir. Hasdrubal Gisco, Mago’nun yardımına yetişmiş, Numidyalı Masinissa’nın birlikleriyle birlikte Publius Scipio’yu yenmiş ve öldürmüşlerdir. Hasdrubal Gisco daha sonra Hasdrubal Barca ile birleşip Gnaeus Scipio’yu öldürmüş ve ordusunu bozguna uğratmışlardır. Ancak saldırı sırasındaki karışıklık sırasında yaklaşık 8.000 Roma askeri kaçmayı başarmış ve Ebro Irmağının kuzeyine sığınmıştır. Bu askerler Kartacalıların takiplerine rağmen hayatta kalabilmiş ve MÖ 210 yılında İtalya’dan bölgeye gelen 20.000 kişilik Roma ordusuna katılmışlardır.

Genç Publius Cornelius Scipio Kartaca ordularının dağınıklığından ve komutanlarının iletişimsizliğinden faydalanarak cesur bir harekâtla MÖ 209’da Hispania’daki en önemli Kartaca kenti olan Cartagena’yı fetheder. Bu sırada Mago ve ordusu şehirden sadece 3 günlük mesafededir. Kartacalılar durumu anlayınca Gades’deki üslerine çekilirler.

MÖ 208 yılında Baecula Savaşı'ndan sonra Hasdrubal Barca ağabeyi Hannibal’e destek olmak üzere İtalya’ya doğru hareket ederek Hispania’dan ayrılır. Mago ise yeni gelen komutan Hanno ile asker toplamak için Tagus ile Douro nehirleri arasındadır. Bunda başarılı olurlar ama orduyu ikiye bölüp kamplarında tedbiri elden bırakırlar. MÖ 207 yılında Romalı komutan Marcus Silanus tarafından orduları dağıtılır. Hanno yakalanır, Mago ise birkaç bin askeriyle Gades’e sığınır ve Hasdrubal Gisco’nun ordusuyla birleşir. Kartacalılar ellerindeki orduyu, savunulacak kentlere yerleştirip yeni birlikler kurmaya başlarlar. Bu taktik Scipio’nun o yıl içinde sonuç alıcı bir savaş yapma planını bozar.

MÖ 206 yılında Ilipa’da Scipio’ya yenildikten sonra Hasdrubal Gisco Afrika’ya döner, Mago ise bugünkü ismi Cadiz olan Gades’e geri döner. Yerel bir kabile şefi olan Indibilis’in Romalılara isyan etmesinin yarattığı karışıklıktan faydalanamaz. Bu sırada MÖ 205 yılında Romalı askerler de ayaklanırlar. Şehrin savunmasız olduğunu düşünen Mago, Cartagena’ya saldırsa da başarısız olur ve büyük kayıplar verir. Gades’e döndüğünde şehre alınmaz. Bu yüzden şehrin önde gelenlerini çarmıha gererek Balear Adalarına geçer. Buradaki Mahon Limanı hala onun adını taşımaktadır.

İtalya’ya Üçüncü Sefer

Mago bu sefer denizden ilerler ve Minorca adasından Ligurya’ya çıkartma yapar. MÖ 205 yılında 15.000 askerle Genoa’yı ele geçirir ve kuzey İtalya’nın kontrolünü üç yıl boyunca elinde tutar. Romalılar Mago ile doğrudan savaşmasalar da onun yüzünden bölgede 7 lejyon bulundurup güvenlik önlemlerini artırırlar. Bölgedeki kabilelerle sürekli savaş halindeki Mago, Hannibal ile birlikte Kartaca’nın savunması için geri çağrılır. Bu sırada Scipio, Hasdrubal Gisco’nun ordusunu bozguna uğratmış ve Kartaca’nın müttefiki olan Numidyalı Syphax’ı esir etmiştir. Mago ve ordusu MÖ 202 yılında Kartaca filosuyla beraber Afrika’ya gittiği için Roma donanması tarafından rahatsız edilmeksizin hareket eder. Ancak Mago Kartaca’ya varamadan denizde ölür.

Mago’nun savaş alanında başarılı bir komutan olduğunu Kartaca’nın onun sayesinde kazandığı savaşlardan anlıyoruz. Özellikle süvari birlikleriyle gerçekleştirdiği pusular Roma birlikleri için öldürücü olmuştur.

Hakkında Türkçe yazılan eserler

• Scipio, Ross Leckie, Yurt Yayınları, çeviren: Özgür Çelebi, ISBN 975-9025-35-3
• Hannibal Roma Surlarında, Patrick Girard, Güncel Yayıncılık, çeviren:Sonat Nayman, ISBN 975-8621-10-6

Dış bağlantılar

• Livius.org: Mago Barca10 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.