Macbeth (opera)

Macbeth Giuseppe Verdi'nin bestelediği Francesco Maria Piave 'nin libretto'sunu yazdığı 4 perdelik opera eseri. William Shakespeare'in aynı isimli trajik oyunu, Macbeth'i temel almıştır. Macbeth İtalyan bestecisi Verdi'nin önemli gençlik eserlerindendir.

Macbeth

Macbeth'in Bunquo'nun hayaletini görmesi Ressam:Théodore Chassériau
Özgün isim	Macbeth
Müzik	Giuseppe Verdi
Libretto	"Francesco Maria Piave" ve "Andrea Maffei" ekleriyle
Gala	14 Mart 1847
İlk gösterim yeri	Teatro della Pergola, Floransa, İtalya
Oyuncular	Macbeth: bariton Leydi Macbeth: Karısı,soprano Banco: bas Macduff:tenor Kraliçenin nedimesi:mezzo-soprano Malcolm: tenor Doktor: bas Macbeth'in uşağı: bas Haberci: bas Kiralık katil: bas Üç hayalet: 2 soprano ve 1 bas Duncano (Duncan), İskoçya Kralı (Sessiz) Fleanzio (Fleance)(Sessiz) Cadılar, ulaklar, soylular, hizmetkarlar, mülteciler - koro

İlk defa 14 Mart 1847 tarihinde Floransa'da "Teatro della Pergola" tiyatrosunda oynanmıştır. İlk temsilinin sonunda eser büyük beğeni toplamış, Verdi sahneye alkışlarla yaklaşık 20 kez çağrılmıştır. Türkiye'de Devlet Operasında ilk temsili Ankara'da 1962 yılındadır.

Hikâyedeki olaylar 11. yüzyılda İskoçya'da geçmektedir. Başrolü bir tenora değil, baritona vermek; kötü karakterli kişileri eserin kahramanı yapmak; eserde tek bir aşk öyküsünü değil, yükselme hırsı, vicdan huzursuzluğu gibi konuları işlemek ile Verdi bu eserde opera janrina bir sıra yenilik getirmiştir.

Hazırlanış, revizyon ve yapımlar

Bu eserin liberettosu Francesco Maria Piave tarafından 1838'de Torino'da basılmış olan Carlo Rusconi'nin İngilizceden Shakespeare'in Macbeth oyununun nesir olarak çevirisinden uyarlanmıştır. Giuseppe Verdi Macbeth liberettosunun müziğini hazırlamaya 1846-47 başladı. Operanın prömiyeri 14 Mart 1847'de Floransa'da Teatro della Pergola'da yapıldı. Verdi'nin Shakespeare'in orijinal eserini ancak bundan sonra gördüğü bildirilmektedir.

Prömiyer'den 20 yıl sonra Fransa'da Théâtre Lyrique (Théâtre-Lyrique Impérial du Châtelet)deki sahnelenmesi için ek müzik sağlaması talep edildi. Bunu fırsat bilen Verdi operanın tümünü gözden geçirip önemli değişiklikler yaptı. Bunlar bir bale divertismani ekleme ve Macbeth ve Leydi Macbeth için I. Perde ve III. Perde'deki müziğin değiştirilmesi şeklinde oldu. Bu revizyonlu yeni versiyon 21 Nisan 1865'te sahneye kondu.

Bu eserin modern yapımlarında birçok opera evi bu revizyonlu versiyonu kullanmayı tercih etmektedirler.

Verdi'nin opera eseri Shakespeare'in sahne dram eserini çok yakından yansıtır ama bazı çok ilginç değişiklikler yapılmıştır. Orijinal oyunda sadece üç tane cadı kadın bulunmaktadır. Verdi uyarlamasında ise büyük bir cadı kadınlar korosu bulunmakta ve bunlar üç kısımlı harmoni şeklinde müzik parçalarını söylemektedirler. Verdi'nin eserinde son perde de değişiktir. Perde'nin başında İngiltere-İskoçya sınırında İngiltere'ye giden mülteciler büyük korosu assemble olarak parçalar söylerler. Revizyonlu versiyonda ise IV. Perde finalinde yine gezici şairler, askerler ve İskoç kadınların söylediği bir galibiyet ilahisi bulunur.

1865'teki Paris yapımından sonra Macbeth operası gözden düşmüştür. İkinci Dünya Savaşı sonuna kadar bu eserin ancak 13 defa yapımı gerçekleşmiştir. Buna bir neden Verdi'nin sonradan Shakespeare'den uyarladığı Othello ve Falstaff eserlerinin çok daha popüler olmasıdır.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 14 Mart 1847 (Orkestra şefi: - )	Revize versiyon Prömiyerde roller, 19 Nisan 1865 (Orkestra şefi: - )
Macbeth	bariton	Felice Varesi	Mami
Leydi Macbeth	soprano	Marianna Barbieri-Nini	Rey-Balla
Banco	bas	Nicola Benedetti	Bilis Petit
Macduff	tenor	Angelo Brunacci	Montjauze
Kraliçenin nedimesi	mezzo-soprano	Faustina Piombanti	Mairot
Malcolm	tenör	Francesco Rossi	Huet
Doktor	bas	Giuseppe Romanelli	Guyot
Macbeth'in uşağı	bas
Haberci	bas
Kiralık katil	bas	Giuseppe Bertini	Caillot
Üç hayalet	2 soprano ve 1 bas
Duncano (Duncan), İskoçya Kralı	Sessiz
Fleanzio (Fleance)	Sessiz
Cadılar, ulaklar, soylular, hizmetkarlar, mülteciler - koro

Konu özeti

Not: 1847deki orijinal versiyon ile 1865 revize edilmiş versiyon arasında bazı farklar bulunmaktadır. Bu farklar kare parantezler (yani [..]) arasında gösterilmiştir."

Mekan - İskoçya

Zaman - 11. yüzyıl

I. Perde

1. Sahne: Bir fundalık kır

Bir grup cadı kadın bir savaş meydanının kenarında odun toplamaktadırlar. Savaşta galip gelen generaller, Macbeth ve Banco, sahneye girerler. Cadılar Macbeth'i Glamis'in lordu, Cavdor'un lordu ve bundan sonraki kral olarak selamlarlar. Banco'yu ise gelecekte ortaya çıkacak krallar hanedanının kurucusu olarak selamlarlar. Cadılar ortadan kaybolurlar. Kraldan gelen ulaklar Macbeth'e Cavdor'un Lordluğu verildiği haberini getirirler.

2. Sahne: Macbeth'in şatosu

Leydi Macbeth, kocasından gelen ve cadı kadınlarla karşılaşmasını anlatan mektubu okumaktadır. Leydi Macbeth kocası Macbeth'i İskoçya tahtına çıkarmaya azimlidir.

[Sadece revizyonlu versiyonda: Vieni! t'affretta! / "Gel! Çabuk ol!"].

Leydi Macbeth, İskoç Kralı Duncan'ın gelip şatosunda kalacağı haberini alır. Kralı o akşam öldürtmek istemekte azimlidir (Or tutti, sorgete - "Kalkın, bütün siz cehennem elçileri"). Macbeth o gün şatosuna dönünce karısı onun kralı öldürmek fırsatını kaçırmamasını ısrarla tekrar eder. Kral ve maiyetindeki soylular gelirler. Macbeth bu kral cinayetini işlemek için cesaret kazanmıştır.(Mi si affaccia un pugnal? - "Önümde gördüğüm şey bir hançer midir?"). Fakat sonra işin dehşetinden korkup fikrini değiştirir. Leydi Macbeth bu cinayeti sonuçlandırır. Kralın nöbetçilerini suçlu göstermek için de onların üzerlerine Duncan'ın kanını sürer ve cinayet silahı olan Macbeth'in hançerini onların giysileri arasına saklar. Macduff bu cinayeti ortaya çıkarır. Bir koro bu katilin intikamının alınması için dua ederler. (Schiudi, inferno - "Ey cehennem, ağzını ve kusrağını daha geniş aç")

II. Perde

1. Sahne: Şatoda bir oda

Macbeth artık kral olmuştur. Fakat cadılar kendisinin bir hanedan kurmayacağını ve Banco'nun yeni hanedan kuracağını kehanet olarak vermişlerdir. Bu kehanet Macbeth'i çok rahatsız etmektedir. Karısına, bu kehanetin gerçek olmasını önlemek için bir ziyafete çağırdığı Banco ve oğlunu bu ziyafetten önce öldürmeye karar verdiğini söyler.

[Sadece revize edilmiş versiyonda: Leydi Macbeth (La luce langue - "Işık gittikçe soluklaşıyor" adlı arya ile karanlık güçleri övmeye başlar,]

2. Sahne: Şatonun dışında

Bir grup katil pusuda beklemektedir. Banco endişeye düşmüştür (Come dal ciel precipita - "Nasıl karanlık göklerden düşüp inmekte"). Banquo pusuya düşürülür ve öldürülür ama oğlu olan Fleanzio'nun onların elinden kurtulup kaçmasını sağlar.

3. Sahne: Şatoda bir yemek salonu

Macbeth ziyaretçilerini şatosunun yemek salonda ağırlamaktadır. Leydi Macbeth (brindisi müziği) şeklinde bir şarkı söyler (Si colmi il çaliçe - "Şarap kaşesini doldur.") Gelen habercileri sofradan ayrılıp gören Macbeth Banco'nun bir suikaste kurban gittiği haberini alır. Fakat ziyafet masasına döndüğü zaman kendi yerinde Banco'nun hayaletinin oturduğunu görür. Macbeth hayalete bağırıp çağırmaya başlar. Hayaleti görmeyen misafirler Macbeth'in bu acayip hareketlerini onun delirmiş olduğuna yorarlar. Bütün misafirler korkularından büyük bir acelelikle ziyafetten ayrılırlar ve ziyafet birden son bulur.

III. Perde

Cadıların mağarası Bir karanlık mağarada cadı kadınlar bir büyük kaynayan kazan etrafında toplanmışlardır. Macbeth girer. Cadılar onun için büyü ile üç hayalet ortaya çıkartırlar. Birinci hayalet ona Macduff'dan korkmamasını söyler. İkinci hayalet kendisinin 'bir kadından doğmuş olan bir erkek tarafından öldürülemeyeceğini söyler. Üçüncüsü ise Birnam Koruluğu kendine karşı yürüyüşe geçmeden kendisinin yenik düşemeyeceğini açıklar. (Macbeth:'O lieto augurio - "O, mutlu kehanet!")

Ama Cadılar bundan sonra Macbeth'e Banco'nun hayaleti ve gelecekte tahta çıkacak 8 İskoçya kralı gösterirler ve orijinal kehanetin doğru olduğu açıklarlar. (Macbeth: Fuggi regal fantaşıma - "Haydi ayrıl git kral hayaleti") Macbeth birden baygın düşer ve ayıldığı zaman kendini şatosunda bulur. Macbeth ve karısı, Macduff ve Banco'nun bütün ailesi ve sülalesini ortadan kaldırmaya karar verirler (Ora di morte e di vendetta - "İntikam ve ölüm saati geldi").

IV. Perde

Lady Macbeth rolünde Birgit Nilsson ( 1947)

1. Sahne: İngiltere ile İskoçya sınırı yakınlarında İngiltere İskoçya sınırında bulunan ve İngiltere'ye kaçan İskoçyalı mülteciler korosu şarkı söylemektedir (Patria oppressa - "Ezilmiş ülkemiz"). Sınırdan biraz ileride Birnam Koruluğu bulunmaktadır. Macduff, zalim diktatör Macbeth emriyle karısının ve çocuklarının öldürülmelerinin intikamını almakta azimlidir. (Ah, la paterna mano - "Ah, babalık elleri"). Orada Kral Duncan'ın oğlu olan Malcolm ve onun İngiltere'de topladığı ordu ile buluşur. Malcolm askerlerine her askerin Bırnam Korusundaki ağaçlardan bir dal kesip Macbeth'in ordusunu hücum edecekleri zaman bu dalları ellerinde bulundurmalarını emreder. Malcolm ve bu ordu İskoçya'yı zalim diktatörlük boyunduruğundan kurtarmaya kararlıdır. (La patria tradita - "İhanete uğramış ülkemiz").

2. Sahne: Macbeth'in şatosu

Bir hizmetli ve bir doktor uykuda gezen Macbeth'in kraliçesinin ellerini yıkama hareketleri yaptığını sanki ellerine bulaşmış kanı temizlemeye çalıştığını görürler (Una macchia è qui tuttora! - "Burada bir leke daha")

3. Sahne : Savaş meydanı

Macbeth kendi yönetimini ortadan kaldırmak için bir ordunun kendine doğru yöneldiği haberini almıştır. Fakat hayaletlerin kehanet sözlerini hatırlayıp bu gelişmeden çok endişelenmez (Pietà, rispetto, amore - "İnanç, saygı, sevgi"). Kraliçesinin ölümünün haberini de alır ama bu habere hiç aldırmazlıktan gelir. Askerlerini toplar ve şatosuna doğru yürümekte olan orduyu gözler. Ellerinde ağaç dalı taşıyan orduya şaşırır kalır; Birnam Koruluğu şatosu önüne gelmiştir. İki ordu çarpışmaya girişirler. Macbeth çarpışmayı kaybeder.

[Orijinal versiyonun sonucu:] Macduff kaçan Macbeth'i kovalar ve onunla çarpışır; Macbeth yenik düşer. Macduff Macbeth'e annesinin doğal olarak doğum yapmadığını ama Sezaryen ameliyatla annesinin rahminden sanki '"sökülüp" alındığını ifşa eder. Öldürücü bir yara almış olan Macbeth son nefesinde kendinin düşüşüne nedenin cehennemden getirilmiş olan kehanetlere inanmak dolayısıyla olduğunu söyler. Macbeth sahnede ölür ve Macduff'ın askerleri Macduff'ı yeni kral olarak ilan ederler.

[Revizyonlu versiyonun sonucu:] Macduff kaçan Macbeth'i kovalar ve onunla çarpışır; Macbeth yaralanıp düşer. Macduff Macbeth'e doğumunun doğal olmadığı ve bir ameliyatla annesinin rahminden kesilip "sökülüp" alındığını ifşa eder. Macbeth bedbindir (Cielo! - "Yüce gökyüzü"). Ama ikisi çarpışmalarına devam ederler ve sahne arkasına kaybolurlar. Biraz sonra Macduff geri gelir ve askerlerine Macbeth'i öldürdüğünü ilan eder. Perde gezici şairler, askerler ve İskoç kadınların söylediği bir galibiyet ilahisi ile son bulur (Salva, o re! - "Kralımız çok yaşa

Önemli aryalar

• Vieni t'affretta - Leydi Macbeth - I. Perde, 2. Sahne
• Or tutti, sorgete - Leydi Macbeth - I. Perde, 2. Sahne
• La luce langue - Leydi Macbeth - II. Perde, 1. Sahne
• O voluttà del soglio - Leydi Macbeth - II. Perde, 1. Sahne
• Come dal ciel precipita - Banco - II. Perde, 2. Sahne
• Si colmi il calice di vino - Leydi Macbeth - II. Perde, 3. Sahne
• Fuggi regal fantasima - Macbeth - III. Perde
• O lieto augurio - Macbeth - III. Perde
• Ah, la paterna mano - Macduff - IV. Perde, 1. Sahne
• Una macchia è qui tuttora ! - Leydi Macbeth - IV. Perde, 2. Sahne
• Pietà, rispetto, amore - Macbeth - IV. Perde, 3. Sahne

Seçilmiş ses kayıtları

1847 Orijinal versiyon

Yıl	Cast (Macbeth, Leydi Macbeth, Banco, Macduff)	Orkestra şefi, Opera Evi and Orkestra	Marka
2003	Peter Glossop, Rita Hunter, John Tomlinson, Kenneth Collins	John Matheson BBC Konser Orkestrası ve BBC Singers	Audio CD: Opera Rara Kat: ORCV 301

1865 Revize versiyon

Yıl	Cast (Macbeth, Leydi Macbeth, Banco, Macduff)	Orkestra şefi, Opera Evi and Orkestra	Marka
1952	Enzo Mascherini, Maria Callas, Gino Penno, Italo Tajo	Victor de Sabata Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu	Audio CD: EMI Kat:
1959	Leonard Warren, Leonie Rysanek, Carlo Bergonzi, Jerome Hines	Erich Leinsdorf Metropolitan Opera Orkestra ve Korosu	Audio CD: RCA Kat:
1964	Giuseppe Taddei, Birgit Nilsson, Bruno Prevedi, Giovanni Foiani	Thomas Schippers, Coro e Orchestra dell'Accademia di Santa Cecilia	Audio CD: Decca kat:
1971	Dietrich Fischer-Dieskau, Elena Suliotis, Luciano Pavarotti, Nicolai Ghiaurov	Lamberto Gardelli, Londra Senfoni Orchestrasi ve Ambrosian Opera Korosu	Audio CD: Decca kat:
1976	Piero Cappuccilli, Shirley Verrett, Placido Domingo, [[Nicolai Ghiaurov	Claudio Abbado, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu	Audio CD: Deutsche Grammophon kat:
1976	Sherrill Milnes, Fiorenza Cossotto, José Carreras, Ruggero Raimondi	Riccardo Muti, New Philharmonia Orkestrasi ve Ambrosian Opera Korosu	Audio CD: EMI kat:
2008	Zeljko Lucic, Maria Guleghina, John Relyea, Dimitri Pittas	James Levine, Metropolitan Opera Orkestra, Koro ve Balesi	DVD : EMI Classics Kat: 5099920630492

Ayrıca bakınız

• Opera
• Giuseppe Verdi

Kaynakça

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Macbeth (opera)" maddesi kaynaklıdır: Online:* [1]6 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .(İngilizce) (Erişim:17.2.2009)
• Bu madde kısmen Fransizca Wikipedia "Macbeth (opera)" maddesi kaynaklıdır: Online:* [2] .(İngilizce) (Erişim:17.2.2009)

Dış bağlantılar

• Opera Türkiye websitesinde Verdi'nin "Macbeth" operası konu özeti. [3](Erişim:18.5.2010)
• Giesppeverdi websitesinde Verdi'nin "Macbeth" operası librettosu. [4] (İtalyanca)(Erişim:17.2.2009)
• [5]20 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Macbethin online librettosu (İtalyanca) (Erişim:17.2.2009)
• [6]25 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Macbethin online librettosu (İtalyanca) (Erişim:1.4.2009)
• [7] Istituto nazionale di studi verdiani (İtalyanca) ve (İngilizce) (Erişim:17.2.2009)
• YouTube websitesinde "Giuseppe Verdi, Macbeth" maddesinde Renate Bruson'un Macbeth başrolünü oynadığı "Teatro alla Scala", Milano temsilinin tüm video kaydı. Online:[8]25 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:17.6.2017)