Vikipedi

Macaristan Krallığı

Orta Avrupa'da uzun yıllar hüküm süren bir krallık
(Macaristan krallığı sayfasından yönlendirildi)

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı;[8] ailesi (Árpád Hanedanı) 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.[8]

Magyar Királyság (Macarca)
Regnum Hungariae (Latince)
Königreich Ungarn (Almanca)
Macaristan Krallığı
İsimler ↓
1000–1918[a]
1920–1946
Macaristan Krallığı bayrağı
Bayrak
(1915–1918)
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Slogan
Regnum Mariae Patronae Hungariae (Latince)[1]
Mária királysága, Magyarország védőnője (Macarca)
Macaristan'ın Hamisi Meryem'in Krallığı (Türkçe)
Millî marş
Macarca: Himnusz (1844–1946)
"Hymn"
Royal anthem
God save, God protect Our Emperor, Our Country!
(1797–1918)
Macaristan Krallığı haritadaki konumu
Macaristan Krallığı konumu
BaşkentBudapeşte
Tarihi başkentler:
Resmî dil(ler)
Diğer konuşulan diller:
Carpathian Romani, Hırvatça, Lehçe, Rumence, Rutence, Sırpça, Slovakça, Slovence, Yidiş
Resmî din
Katoliklik (Latin and Doğu Katolik),[2] Kalvinizm, Lütercilik, Doğu Ortodoksluk, Üniteryenizm, Yahudilik
HükûmetFeodal monarşi (1000–1301)
Mutlak monarşi (1301–1868)
Üniter parlamenter Meşrutiyet (1848–1918; 1920–46)
Hükümdar 
• 1000–38 (ilk)
I. István
• 1916–18 (son)
IV. Karl
• 1920–44 (Regent)
Miklós Horthy
Palatin 
• 1009–38 (ilk)
Samuel Aba
• 1847–48 (son)
Stephen Francis Victor
Başbakan 
• 1848 (ilk)
Lajos Batthyány
• 1945–46 (son)
Zoltán Tildy
Yasama organıDiyet (1290lardan itibaren)
Tarihî dönem2. binyıl
• I. István'ın taç giymesi
25 Aralık 1000
24 Nisan 1222
11 Nisan 1241
29 Ağustos 1526
29 Ağustos 1541
26 Ocak 1699
15 Mart 1848
30 Mart 1867
4 Haziran 1920
• Monarşinin kaldırılması
1 Şubat 1946
Yüzölçümü
1200[3]282870 km2
1910[4]282,870 km2
1930[5]93,073 km2
1941[6]172,149 km2
Nüfus
• 1200[3]
2,000,000
• 1790[7]
8,000,000
• 1910[4]
18,264,533
• 1930[5]
8,688,319
• 1941[6]
14,669,100
Para birimi
Öncüller		 Ardıllar
Macaristan Prensliği
Macaristan Cumhuriyeti (1919–1920)
Macaristan Demokratik Cumhuriyeti
Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti
Romanya Krallığı
Yugoslavya Krallığı
Birinci Avusturya Cumhuriyeti
İkinci Macaristan Cumhuriyeti

16. yüzyılda Macaristan'ın orta ve güney bölgelerinin Osmanlı tarafından işgal edilmesi nedeniyle ülke üç parçaya bölündü: Habsburg Kraliyet Macaristanı, Osmanlı Macaristanı ve yarı bağımsız Erdel Prensliği.[8] Habsburg Hanedanı, 1526 Mohaç Muharebesi'nden sonra 1918'e kadar aralıksız olarak Macaristan tahtını elinde tutmuş ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yapılan kurtuluş savaşlarında da kilit rol oynamıştır.

1867'den itibaren, Macar krallığına bağlı bölgeler, Aziz Stephen Tacı Toprakları adı altında Avusturya-Macaristan'a dahil edildi. Monarşi, son kral IV. Karl'ın 1918'de tahttan indirilmesiyle sona erdi ve ardından Macaristan cumhuriyet oldu. Krallık, 1920-46'daki "Naiplik" döneminde nominal olarak restore edildi ve 1946'da Sovyet işgali altında sona erdi.[8]

Macaristan Krallığı, başlangıcından[9] Trianon Antlaşması'na kadar birçok etnik gruptan[10] oluşan bir devletti ve bugünkü Macaristan, Slovakya, Erdel ve Romanya'nın diğer kısımlarını, Karpat Ruthenia'yı (günümüzde Ukrayna'nın bir parçası), Voyvodina'yı (günümüzde Sırbistan'ın bir parçası), Burgenland bölgesini (günümüzde Avusturya'nın bir parçası), Međimurje'yi (günümüzde Hırvatistan'ın bir parçası), Prekmurje'yi (günümüzde Slovenya'nın bir parçası) ve günümüzde Polonya'nın bir parçası olan birkaç köyü kapsıyordu. 1102'den itibaren, şahsi birlik içinde olan ve Macaristan Kralı'nın yönetimi altında birleşen Hırvatistan Krallığı'nı da içeriyordu.

Demograflara göre Mohaç Muharebesi'nden önce nüfusun yaklaşık yüzde 80'i Macarlardan oluşuyordu, ancak 19. yüzyılın ortalarında yeniden yerleşim politikaları ve komşu ülkelerden sürekli göç nedeniyle 14 milyonluk nüfusun 6 milyondan azı Macardı.[11][12] Büyük toprak değişiklikleri, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Macaristan'ı etnik açıdan homojen hale getirdi. Modern Macaristan nüfusunun onda dokuzundan fazlası etnik olarak Macar'dır ve ana dili olarak Macarca konuşmaktadır.

Günümüzde, ilk kral I. István'ın bayram günü (20 Ağustos), Macaristan'da devletin kuruluşunun anısına düzenlenen ulusal bir bayramdır (Kuruluş Günü).[13]

İsimler

değiştir

Latince, Regnum Hungariae veya Ungarie'yi (Regnum, krallık anlamına gelir) oluşturur; Regnum Marianum (Meryem Krallığı); ya da kısaca Macaristan, krallığın başlangıcından 1840'lara kadar Latince resmi belgelerde kullanılan isimlerdi.

Almanca Königreich Ungarn adı resmi olarak 1784'ten 1790'a[14] ve tekrar 1849 ile 1860'lar arasında kullanıldı.

Macarca adı (Macarca: Magyar Királyság) 1840'larda kullanıldı ve daha sonra 1860'lardan 1946'ya kadar kullanıldı. Krallığın resmi olmayan Macarca adı Magyarország'dı[15] ve bu hâlâ günlük dilde kullanılan ve aynı zamanda Macaristan'ın resmi adıdır.[16]

Krallığın diğer ana dillerindeki isimler şunlardı: Lehçe: Królestwo Węgier, Rumence: Regatul Ungariei, Sırpça: Kraljevina Ugarska, Hırvatça: Kraljevina Ugarska, Slovence: Kraljevina Ogrska, Slovakça: Uhorské kráľovstvo ve İtalyanca (Fiume şehri için), İtalyanca: Regno d'Ungheria.

Avusturya-Macaristan'da (1867–1918), resmi olmayan Latince: Transleithania adı bazen Macaristan Krallığı'nın bölgelerini belirtmek için kullanıldı. Resmi olarak Aziz Stephen Tacı Toprakları terimi, Avusturya-Macaristan'ın Macar kısmı için dahil edilmişti, ancak bu terim o zamandan önce de kullanılıyordu.

Başkentler

değiştir
İsim Dönem
Székesfehérvár 1000–1543
Estergon 1000–1256
Budin 1256–1315
Temeşvar 1315–1323
Vişegrad 1323–1408
Budin 1408–1485
Viyana (Bécs) 1485–1490
Budin 1490–1536 (1541)
Lippa (günümüzde Lipova) – Doğu Macar Krallığı 1541–1542
Gyulafehérvár (günümüzde Alba Julia) – Doğu Macar Krallığı 1542–1570
Pressburg (Pozsony, günümüzde Bratislava) 1536–1784
Budin 1784–1849
Debrecen 1849
Budin 1849–1873
Budapeşte 1873–1944
Debrecen 1944
Budapeşte 1944–1946

Tarihi

değiştir

Kökenleri

değiştir
Ana maddeler: Hungarian conquest of the Carpathian Basin ve Macaristan Prensliği

Árpád liderliğindeki Macarlar, 895 yılında Karpat Havzası'na yerleştiler ve Macaristan Prensliği'ni (896–1000) kurdular.[17] Macarlar, Lechfeld Muharebesi'nde Kutsal Roma İmparatoru I. Otto tarafından durdurulana kadar Batı Avrupa'ya birçok başarılı saldırı düzenlediler.

Orta Çağ

değiştir

Yüksek Orta Çağ

değiştir
Ana madde: Macaristan Krallığı (1000-1301)
 
Kral I. István

Prensliğin yerini, 1000 Noel Günü'nde I. István'ın (Prens Géza'nın oğlu. Başlangıçta vaftiz edilene kadar Vajk olarak anılırdı) Estergon'da taç giymesiyle Hristiyan Macaristan Krallığı aldı. Krallığın ilk kralları Árpád Hanedanı'ndandı. Koppány'ye karşı savaştı ve 998'de Bavyera'nın yardımıyla onu Veszprém yakınlarında yendi. Katolik Kilisesi, Hristiyan Macarlar ve Alman şövalyeleriyle birlikte Orta Avrupa'da bir Hristiyan krallığının kurulmasını isteyen I. István'dan güçlü bir destek aldı. Macaristan Kralı I. István, 1083'te Katolik azizi ve 2000'de Doğu Ortodoks azizi olarak azizleştirildi. 11. yüzyıl civarında, Macaristan Krallığı bir Hıristiyan devleti haline geldi[18] ve Macar Krallığı'ndaki Katoliklik bir devlet diniydi.[19][20]

Ölümünden sonra kraliyet ailesi ile soylular arasında bir isyan ve üstünlük çatışması dönemi başladı. 1051'de Kutsal Roma İmparatorluğu'nun orduları Macaristan'ı fethetmeye çalıştı ancak Vértes Dağı'nda mağlup oldular. Kutsal Roma İmparatorluğu'nun orduları yenilgiye uğramaya devam etti; ikinci büyük savaş ise 1052'de şu anda Bratislava olarak adlandırılan kasabada yaşandı. 1052'den önce Kutsal Roma İmparatorluğu'nun destekçisi Peter Orseolo, Macaristan Kralı Samuel Aba tarafından devrildi.[21][22]

 
Diğer regalia ile birlikte Kutsal Macaristan Tacı

Bu isyan dönemi I. Béla'nın hükümdarlığı sırasında sona erdi. Macar tarihçiler I. Béla'yı gümüş dinar gibi yeni para birimini tanıttığı ve yeğeni Solomon'un eski takipçilerine gösterdiği iyilik nedeniyle överler. Yine Árpád Hanedanı'ndan olan ikinci büyük Macar kralı, krallığı istikrara kavuşturan ve güçlendiren I. Ladislaus'du. Aynı zamanda bir aziz olarak kanonlaştırıldı. Onun yönetimi altında Macarlar, Kumanlara karşı başarılı bir şekilde savaştılar ve 1091'de Hırvatistan'ın bazı kısımlarını ele geçirdiler. Hırvatistan'da yaşanan hanedan krizi nedeniyle, iddiasını destekleyen yerel soyluların yardımıyla, Hırvat krallığının kuzey kesimlerinde (Slavonya) hızla iktidarı ele geçirmeyi başardı. Kız kardeşinin varis bırakmadan ölen Hırvat kralı Zvonimir ile evli olması nedeniyle tahtta hak iddia eden biriydi.

 
Macaristan (Hırvatistan dahil) 1190'da, III. Béla'nın yönetimi sırasında

Ancak halefi Coloman'ın hükümdarlığına kadar tüm Hırvatistan'da krallık elde edilemeyecekti. Kral Coloman'ın 1102 yılında Biograd'da "Hırvatistan ve Dalmaçya Kralı" olarak taç giymesiyle Hırvatistan ve Macaristan'dan oluşan iki krallık tek taç altında birleşti.[23][24]

Bu ilişkinin kesin koşulları 19. yüzyılda tartışma konusu olmasına rağmen Coloman'ın iki krallık arasında bir tür kişisel birlik yarattığına inanılıyor. İlişkinin doğası zaman içinde değişiklik gösterdi; Hırvatistan genel olarak büyük ölçüde iç özerkliği korurken, gerçek güç yerel soyluların elindeydi.[25] Modern Hırvat ve Macar tarih yazımları çoğunlukla Hırvatistan Krallığı (1102-1526) ile 1102'den itibaren Macaristan Krallığı arasındaki ilişkileri kişisel bir birlik biçimi olarak, yani ortak bir kral tarafından birbirine bağlanmış olarak görüyor.[26] Ayrıca 16. yüzyılın en büyük Macar hukukçularından ve devlet adamlarından biri olan István Werbőczy, Tripartitum adlı eserinde Hırvatistan'ı Macaristan'dan ayrı bir krallık olarak ele alır.

Özellikle bu dönemdeki Arap ve Bizanslı seyyahlar ülkenin zenginliğini, sık meralarını, iyi işlenmiş topraklarını, sulardaki ve ormanlardaki hayvan bolluğunu övmüşlerdir. Buğdayın ucuz olduğunu, pazarların kalabalık olduğunu, şehirlerin geliştiğini, halkın zengin olduğunu söylediler. Her ne kadar toplumun tüm katmanlarına atıfta bulunulduğu pek inandırıcı olmasa da, belgeler gerçeklikten ilham almıştır.[27]

1222'de Macaristan Kralı II. András, hukukun ilkelerini belirleyen Altın Boğa'yı yayınladı.

Moğol istilası
değiştir
Ana madde: Avrupa'nın Moğollar tarafından istilası
 
Marchfeld Muharebesi sırasında IV. Ladislaus ve I. Rudolf'un Buluşması, Mór Than'ın tablosu (1873)

1241'de Macaristan Moğollar tarafından işgal edildi ve Subutay'ın öncü seferlerinde ilk küçük çatışmalar görünüşte Macar zaferleriyle sonuçlanırken, Moğollar nihayet Mohi Muharebesi'nde birleşik Macar ve Kuman ordularını yok etti. 1242'de Moğol istilasının sona ermesinin ardından, Macaristan Kralı IV. Béla tarafından gelecekteki istilaya karşı savunma sağlamak için çok sayıda kale inşa edildi. Macarlar minnettarlıkla onu "Vatan'ın İkinci Kurucusu" olarak alkışladılar ve Macar Krallığı yeniden Avrupa'da hatırı sayılır bir güç haline geldi. 1260 yılında IV. Béla, Babenberg Veraset Savaşı'nı kaybetti; ordusu, Kressenbrunn Muharebesi'nde birleşik Bohemya kuvvetleri tarafından mağlup edildi. Ancak 1278'de Macaristan Kralı IV. Ladislaus ve Avusturya birlikleri, Marchfeld Muharebesi'nde Bohemya ordusunu tamamen yok etti.

 
13. yüzyılın sonlarında yerel özerklikler (Kumanya, Erdel'deki Sekelistan, Szepes Kontluğu'ndaki Zipser Saksonlar ve Erdel'deki Transilvanya Saksonları dahil - Transilvanya Sakson Üniversitesi tarafından temsil edilir)

Geç Orta Çağ

değiştir
Ana madde: Macaristan Krallığı (1301-1526)

Árpád Hanedanı 1301'de III. András'ın ölümüyle sona erdi. Daha sonra Macaristan, 14. yüzyılın sonuna kadar Anjou Hanedanı tarafından, ardından 16. yüzyılın başlarına kadar hanedan olmayan birkaç hükümdar - özellikle Sigismund (Kutsal Roma imparatoru) ve Matyas Corvinus - tarafından yönetildi.

Anjou Çağı
değiştir
 
Kral I. Károly
 
Orta Çağ Macaristan'ın idari bölümleri

III. András'ın selefi IV. Ladislaus, 1290'da suikasta kurban gittiğinde, başka bir asilzade, Macaristan'ın itibari Kralı olarak atandı: Anjou'lu Charles Martel. Charles Martel, Napoli Kralı II. Carlo ile IV. Ladislaus'un kız kardeşi Macaristanlı Mary'nin oğluydu. Ancak III. András tacı kendisi aldı ve Charles Martel'in 1295'teki ölümünden sonra hiçbir sıkıntı yaşamadan ülkeyi yönetti. András'ın 1301'deki ölümü üzerine ülke, birbirine düşman olan güçlü lordlar arasında bölündü. Bu oligarklardan bazılarının koalisyonu önce anarşiden hızla kaçan III. Wenceslaus'u, ardından Kán ailesi tarafından ayrılmak zorunda kalan III. Otto'yu taçlandırdı. Tek aday olarak kalan Charles, sonunda 1310'da Kral I. Károly olarak taç giydi. Chronicon Pictum tarafından "Avrupa'nın Moğollar tarafından istilasından bu yana en acımasız muharebe" olarak tanımlanan Rozgony'deki ünlü muharebe, Károly'nin yeniden birleşme savaşını sona erdirdi.[28][29]

I. Károly, önemli ekonomik reformlar uyguladı ve III. Máté Csák liderliğindeki kraliyet yönetimine muhalif kalan soyluları mağlup etti. Macaristan krallığı, I. Károly döneminde refah ve istikrar çağına ulaştı. Krallığın altın madenleri yoğun bir şekilde işlendi ve kısa sürede Macaristan, Avrupa altın üretiminde önemli bir konuma ulaştı. Forint, dinarın yerine para birimi olarak tanıtıldı ve I. Károly'nin reformları uygulandıktan kısa bir süre sonra, Moğol istilasının ardından zor bir duruma düşen Krallığın ekonomisi yeniden gelişmeye başladı.

I. Károly, Aziz I. Ladislaus kültünü cesaret, adalet ve saflığın sembolü olarak kullanarak yüceltti. Ayrıca amcası Toulouse'lu Aziz Louis'e de saygı duyuyordu. Öte yandan, dişil kollar aracılığıyla soy mirasına alaka katan prensesler Saint Elizabeth ve Saint Margaret'in kültlerine de önem verdi.[30]

I. Károly, feodal beylerin eline geçen kraliyet gücünü geri getirdi ve ardından lordların kendisine sadakat yemini etmesini sağladı. Bunun için 1326 yılında dünyanın ilk seküler şövalye tarikatı olan ve Krallığın en önemli soylularının yer aldığı Aziz George Tarikatı'nı kurdu.

 
I. Lajos, Kahramanlar Meydanı, Budapeşte

I. Károly dört kez evlendi. Dördüncü karısı Polonya Kralı I. Władysławin kızı Elizabeth'ti. I. Károly 1342'de öldüğünde, Elizabeth'in en büyük oğlu I. Lajos olarak onun yerini aldı. Hükümdarlığının ilk yıllarında Lajos, annesi tarafından yakından tavsiye edildi ve bu da onu Krallıktaki en etkili kişiliklerden biri yaptı.

I. Károly, ikinci oğlu Andrew'un, Napoli Kralı Robert'ın torunu olan kuzeni Joanna ile 1332'de evlenmesini ayarlamıştı. Robert, krallığını Joanna'ya miras bırakarak 1343'te öldü, ancak Andrew'un iddiası hariç tutuldu. 1345'te bir grup asil Napolili komplocu, Andrew'u Aversa'da öldürdü. Lajos, hemen Napoli'ye savaş ilan ederek 1347-1348'de ilk seferi ve 1350'de ikinci seferi düzenledi. Sonunda 1352'de Joanna ile barış imzaladı. Lajos ayrıca Sırp İmparatorluğu ve Altın Orda Devleti'ne karşı da savaşlar açarak Macar hükümdarlarının önceki yıllarda kaybedilen sınırlardaki bölgeler üzerindeki otoritesini yeniden kurdu.

1370 yılında Lajos'un amcası Polonya Kralı III. Casimir, erkek çocuğu olmadan öldü. Louis onun yerine geçti ve böylece Macaristan ile Polonya'nın ilk birliğini kurdu. Bu, Lajos'un erkek sorunu olmadan öldüğü 1382 yılına kadar sürdü; iki kızı Mary ve Jadwiga daha sonra sırasıyla Macaristan ve Polonya tahtlarına çıktılar.

Sigismund çağı
değiştir
 
Macaristan Kralı Sigismund

Macaristan Kralı I. Lajos, Kutsal Roma İmparatoru IV. Karl ile her zaman iyi ve yakın ilişkiler sürdürdü ve sonunda Karl'ın oğlu Sigismund'u onun yerine Macaristan Kralı ilan etti. Sigismund, Macar hukuk sisteminde birçok iyileştirme yaratan ve Budin ve Visegrád saraylarını yeniden inşa eden ünlü bir kral oldu. Avusturya ve Bohemya'dan malzeme getirdi ve tüm Orta Avrupa'daki en lüks binanın inşa edilmesini emretti. Kanunlarında erken merkantilizmin izlerini görmek mümkündür. Soyluları kontrolü altında tutmak için çok çalıştı. Hükümdarlığının büyük bir kısmını, sınırlarını ve nüfuzunu Avrupa'ya genişletmeye başlayan Osmanlı Devleti ile mücadeleye ayırdı. 1396'da Osmanlılara karşı Niğbolu Muharebesi yapıldı ve bu, Sigismund ve Eu Kontu Philippe liderliğindeki Macar-Fransız kuvvetlerinin yenilgisiyle sonuçlandı. Ancak Sigismund, hayatının geri kalanında Osmanlı kuvvetlerini Krallık dışında başarılı bir şekilde kontrol altına almaya devam etti.

Macar soyluları arasında popülaritesini kaybeden Sigismund, kısa sürede kendi yönetimine karşı bir girişimin kurbanı oldu ve Anjou-Durazzo'lu Ladislaus (öldürülen Napoli Kralı II. Charles'ın oğlu) çağrıldı ve taç giydi. Tören Macar Kutsal Tacı ile ve Székesfehérvár şehrinde yapılmadığı için gayri meşru kabul edildi. Ladislaus, Macaristan topraklarında yalnızca birkaç gün kaldı ve kısa süre sonra oradan ayrıldı; artık Sigismund için bir rahatsızlık değildi. 1408'de, o dönemde Avrupa'nın o bölgesindeki ilgili hükümdarların ve soyluların çoğunu içeren Ejderha tarikatını kurdu. Bu gelecek olanın sadece ilk adımıydı. 1410'da Romalıların Kralı seçilerek Alman topraklarının en yüksek hükümdarı oldu. Bohemya'da doğan dini reformist bir grup olan Hussit hareketiyle uğraşmak zorunda kaldı ve teolog kurucusu Jan Hus'un yargılandığı Konstanz Konsili'ne başkanlık etti. 1419'da Sigismund, kardeşi Bohemyalı IV. Wenceslaus'un ölümünden sonra Bohemya Tacı'nı devraldı ve üç Orta Çağ devletinin resmi kontrolünü ele geçirdi, ancak Hussites'le barış anlaşması imzalanana ve 1436'daki taç giyme törenine kadar Bohemya'nın kontrolü için mücadele etti. Papa tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak taçlandırıldı ve 1437'deki ölümüne kadar hüküm sürdü; tahtı tek varisi olarak kızı Lüksemburglu Elizabeth ve kocasını bıraktı. Elizabeth'in evliliği, daha sonra 1437'de Macaristan Kralı Albert olarak taçlandırılacak olan Avusturya Dükü V. Albert ile ayarlandı.

Hunyadi ailesi
değiştir
 
Macaristan Kralı Matyas Corvinus'un Rönesans portresi (mermer kabartması: Giovanni Dalmata (atfedilen), Benedetto da Maiano (önceki atıf) 1476)
 
Matyas Corvinus'un batı fetihleri

Macar krallığının altın çağı, János Hunyadi'nin oğlu Matyas Corvinus (1458-1490) döneminde yaşandı. Lakabı "Adil Matyas" idi. Macar ekonomisini daha da geliştirdi ve mümkün olduğunca askerî harekât yerine akıllı diplomasi uyguladı. Matyas gerektiğinde sefer yürüttü. 1485'ten ölümüne kadar Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Macaristan'ın işlerine olan etkisini ve müdahalesini sınırlamak amacıyla Viyana'yı işgal etti.

Osmanlı'nın ilk işgali sırasında Macarlar fetihlere başarıyla direndiler. János Hunyadi, Macarların Türkleri Balkanlar'dan sürmeye çalıştığı Varna Haçlı Seferi'nin lideriydi. Başlangıçta başarılı oldular, ancak daha sonra Varna Muharebesi'nde Osmanlılar kesin bir Pirus zaferi kazandı. Polonya Kralı III. Władysław'ın bu muharebe sırasında başı kesildi.

1456'da János Hunyadi, Belgrad Kuşatması'nda Osmanlıları ezici bir yenilgiye uğrattı. Öğle çanı ölen Hristiyan savaşçıları anar. 15. yüzyılda Macaristan'ın Kara Ordu'su, Hussarların Macar süvarilerinin en yetenekli birlikleri olduğu modern bir paralı asker ordusuydu. 1479'da Pál Kinizsi komutasındaki Macar ordusu, Ekmek Otlak Muharebesi'nde Osmanlı ve Eflak birliklerini yok etti. Macaristan ordusu, Matyas'ın kral olduğu hemen hemen her dönemde düşmanlarını yok etti.

Matthias meşru varisi olmadan öldü ve yerine Polonya Kralı IV. Kazimierz'in oğlu II. Vladislaus Jagiellon (1490-1516) geçti. Buna karşılık Vladislaus'un yerine oğlu II. Lajos (1516-26) geçti.

1526 yılında Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı kuvvetleri, Mohaç Muharebesi'nde Macar ordusunu yok etti. II. Lajos kaçmaya çalışırken Csele Deresi'nde boğuldu. Macar ordusunun lideri Pál Tomori de savaşta öldü.

Erken Modern tarihi

değiştir
Ana madde: Macaristan Krallığı (1526-1867)

Bölünmüş krallık

değiştir
Ayrıca bakınız: Macaristan-Osmanlı savaşları, Osmanlı döneminde Macaristan, Kraliyet Macaristan, Doğu Macar Krallığı ve Erdel Prensliği

Osmanlı karşısında ağır bir yenilgiye uğraması (Mohaç Muharebesi) nedeniyle merkezi otorite çöktü. Macaristan'ın yönetici seçkinlerinin çoğunluğu János Zápolya'yı seçti (10 Kasım 1526). Küçük bir aristokrat azınlık, Avusturya Arşidükü olan ve Louis ile evlilik yoluyla akraba olan Kutsal Roma İmparatoru I. Ferdinand'ın yanında yer aldı. Louis'in mirasçıları olmadan ölmesi durumunda Habsburg'ların Macar tahtını alacağına dair daha önceki anlaşmalar nedeniyle Ferdinand, Aralık 1526'da artık diyet ile kral seçildi.

Bu dönemde sınırlar sık sık değişse de bu üç bölümü aşağı yukarı şu şekilde tespit etmek mümkündür:

  • Ferdinand'ın Macaristan kralı olarak tanındığı kuzey ve batı bölgelerinden oluşan Kraliyet Macaristan. Bu bölüm, Macaristan Krallığı'nın devamlılığını tanımlayan bir bölüm olarak görülüyor. Osmanlı Macaristan'ı ile birlikte bölge, neredeyse sürekli devam eden savaşlardan büyük zarar gördü.
  • Osmanlı Macaristanı: Büyük Alföld (yani güneydoğu Transtuna ve Banat da dahil olmak üzere günümüz Macaristan'ının çoğu), kısmen kuzeydoğu günümüz Macaristan'ı olmadan.
  • Zápolya ailesi yönetimindeki Doğu Macar Krallığı. Genellikle Osmanlı etkisi altında olan bu bölge, Erdel'den farklıydı ve bazen Partium olarak anılan diğer çeşitli bölgeleri de içeriyordu. Daha sonra bu varlığa Erdel Prensliği adı verildi.

29 Şubat 1528'de Macaristan Kralı János Zápolya, Osmanlı Padişahının desteğini aldı. Ferdinand, Macar krallığının elinden geldiğince büyük bir bölümünde kendi egemenliğini savunmak için harekete geçtiğinde, üç taraflı bir çatışma ortaya çıktı. 1529'a gelindiğinde krallık iki kısma ayrılmıştı: Habsburg Macaristan ve "doğu Macaristan Krallığı". Bu dönemde Macar topraklarında Srem'in önemli kaleleri dışında Osmanlı yoktu. 1532'de Nikola Jurišić, Kőszeg'i savundu ve güçlü bir Osmanlı ordusunu durdurdu. 1541'e gelindiğinde Budin'in düşüşü, Macaristan'ın üç bölgeye daha da bölünmesine işaret etti. Ülke 17. yüzyılın sonuna kadar bölünmüş durumdaydı.

1547 yılında V. Karl ile Kanuni Sultan Süleyman arasında İstanbul Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla, Avusturya Arşidükü I. Ferdinand ve V. Karl, Macaristan'ın tamamen Osmanlı kontrolünü tanıdılar[31] ve Osmanlılara, kuzey ve batı Macaristan'daki Habsburg mülkleri için yıllık 30.000 altın florin haraç ödemeyi kabul ettiler.[32][33]

1 Mayıs 1566'da Kanuni Sultan Süleyman, Habsburg kontrolündeki Macaristan'ı işgal etti; Osmanlı kuvvetleri, 46 yıllık hükümdarlığı sırasında yönettiği en büyük ordulardan biriydi.[34] 27 Haziran'da Belgrad'a ulaşıp II. János ile görüştükten sonra Kanuni Sultan Süleyman, Hırvat-Macar asilzadesi Nikola Šubić Zrinski'nin (Hırvat Ban'ı) Siklós'taki bir Osmanlı askeri kampına saldırı düzenlediğini öğrendi.[35][36] Kanuni Sultan Süleyman, Eger'e yönelik saldırısını şimdilik erteledi ve Nikola Šubić Zrinski'nin Zigetvar'daki kalesine doğru yola çıkmaya başladı. 2 Ağustos'tan 7 Eylül'e kadar Osmanlı kuvvetleri, Zrinski'nin 2.300 savunucusuna karşı en az 150.000 kişilik bir kuvvetle kaleyi kuşatmıştı. Kuşatma Osmanlılar için bir zafere dönüşürken, 25.000 Osmanlı askerine ve son Zigetvar Muharebesi öncesinde yaşlılık ve hastalık gibi doğal sebeplerden dolayı Kanuni Sultan Süleyman'a mal oldu.[35]

Sonraki yüzyıllarda, Hristiyan güçlerinden oluşan bir koalisyonun önderlik ettiği Uzun Savaş veya On Üç Yıl Savaşları (29 Temmuz 1593 - 1604/11 Kasım 1606) gibi Osmanlı kuvvetlerini geri püskürtmek için çok sayıda girişimde bulunuldu. 1644'te Miklós Zrínyi'nin Kış Harekâtı, doğu Slavonya'daki önemli Osijek Süleyman Köprüsü'nü yakarak Macaristan'daki Türk tedarik hattını kesintiye uğrattı. Saint Gotthard Muharebesi'nde (1664) Avusturyalılar ve Macarlar Türk ordusunu mağlup etti.

1683'te Osmanlı'nın Viyana kuşatmasının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Habsburglar Türklere karşı saldırıya geçti. 17. yüzyılın sonuna gelindiğinde tarihi Macaristan Krallığı'nın geri kalanını ve Erdel Prensliği'ni istila etmeyi başardılar. 1686 yılında başkent Budin, diğer Avrupalıların da yardımıyla bir süreliğine Osmanlı İmparatorluğu'ndan geri alındı.

Kuruç çağı

değiştir
Ana madde: Rákóczi Bağımsızlık Savaşı
 
Kuruc-Labanc Muharebesi, kuruç gezici araba ve binicilere saldırmaya hazırlanıyor, y. 1705
 
Macaristan Krallığı kontlukları, 1880 civarı
 
Macarların, Macaristan Krallığı ve Hırvatistan-Slavonya Krallığı'ndaki dağılımı (1890)
 
Macar Trianon heyeti tarafından kamuoyuna duyurulan Macaristan'ın etnik haritası. Nüfus yoğunluğu 20 kişi/km2'nin[37] altında olan bölgeler boş bırakılır ve ilgili nüfus, nüfus yoğunluğu bu sınırın üzerinde olan en yakın bölgede temsil edilir.
  Macarlar
  Almanlar
  Slovaklar
  Rutenler
  Rumenler
  Sırplar
  Hırvatlar
  Yoğunluğu 20 kişi /km2'den küçük olan alanlar
 
1910 nüfus sayımına göre Macaristan Krallığı'ndaki etnik ve siyasi durum

Rákóczi Bağımsızlık Savaşı (1703-1711), Macaristan'da mutlakiyetçi Habsburg yönetimine karşı verilen ilk önemli özgürlük mücadelesiydi. II. Francis Rákóczi'nin (Macarca II. Rákóczi Ferenc) liderliğindeki, güç ilişkilerindeki eşitsizliğe son vermek isteyen bir grup soylu, zengin ve üst düzey ilerici tarafından gerçekleştirildi. Temel amaçları farklı toplumsal düzenlerin haklarını korumak ve ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasını sağlamaktı. Olumsuz güç dengesi, Avrupa'daki siyasi durum ve iç çatışmalar nedeniyle özgürlük mücadelesi sonunda bastırıldı, ancak Macaristan'ın Habsburg İmparatorluğu'nun ayrılmaz bir parçası olmasını engellemeyi başardı ve sadece bir formalite olmasına rağmen anayasası korundu.

Osmanlı'nın ayrılmasından sonra Habsburglar Macar Krallığı'na hakim oldu. Macarların yenilenen özgürlük arzusu, Rákóczi Bağımsızlık Savaşı'na yol açtı. Savaşın en önemli nedenleri yeni ve yüksek vergiler ile Protestan hareketinin yeniden canlanmasıydı. Rákóczi, efsanevi kahraman Ilona Zrínyi'nin oğlu olan Macar bir asilzadeydi. Gençliğinin bir kısmını Avusturya esaretinde geçirdi. Kuruçlar Rákóczi'nin birlikleriydi. Başlangıçta Kuruç ordusu üstün hafif süvarileri nedeniyle birçok önemli zafer elde etti. Silahları çoğunlukla tabanca, hafif kılıç ve fokos idi. Saint Gotthard Muharebesi'nde (1705) János Bottyán, Avusturya ordusunu kesin bir şekilde mağlup etti. Macar albay Ádám Balogh, Macaristan Kralı ve Avusturya Arşidükü I. Joseph'i neredeyse ele geçiriyordu.

1708'de Habsburglar nihayet Trencsén Muharebesi'nde ana Macar ordusunu mağlup etti ve bu, Kuruç ordusunun etkinliğini azalttı. Macarlar çatışmalardan bitkin düşerken, Avusturyalılar İspanya Veraset Savaşı'nda Fransız ordusunu mağlup ettiler. İsyancılara karşı Macaristan'a daha fazla asker gönderebilirler. Erdel, 17. yüzyılın sonlarından itibaren yeniden Macaristan'ın bir parçası oldu ve valiler tarafından yönetildi.[38][39]

Aydınlanma çağı

değiştir
Ana madde: Macaristan Krallığı (1526-1867)

1711'de Avusturya İmparatoru VI. Karl, Macaristan'ın bir sonraki hükümdarı oldu. 18. yüzyıl boyunca, Macaristan Krallığı'nın kendi diyeti (parlamentosu) ve anayasası vardı, ancak Vali Konseyinin üyeleri (Helytartótanács, Palatin makamı) Habsburg hükümdarı ve üstün ekonomik kurum olan Macar tarafından atanıyordu. Daire, doğrudan Viyana'daki Mahkeme Dairesine bağlıydı.

Macarca dil reformu II. Joseph döneminde başladı. Macaristan'ın reform çağı, Macaristan'ın en büyük köprülerinden biri olan Széchenyi Zincirli Köprü'yü inşa eden Macar soylu István Széchenyi tarafından başlatıldı. Resmi dil, Macarcanın tanıtıldığı 1836 yılına kadar Latince olarak kaldı.[40][41] 1844 ile 1849 arasında ve 1867'den itibaren Macarca yalnızca kullanılan resmi dil haline geldi.

1848 Macar Devrimi

değiştir
Ana madde: 1848 Macar Devrimi

1848 Avrupa devrimleri Macaristan'a da sıçradı. 1848 Macar Devrimi, uzun süredir bastırılan siyasi değişim arzusunu, yani bağımsızlığı telafi etmeye çalıştı. Macar Ulusal Muhafızları, 1848'de genç Macar vatanseverler tarafından kuruldu. Edebiyatta bu, devrimin en büyük şairi Sándor Petőfi tarafından en iyi şekilde ifade edildi.

Avusturya ile savaş patlak verdiğinde, Macar generali Artúr Görgey'in seferlerini de içeren Macar askeri başarıları Avusturyalıları savunmaya zorladı. Devrimin en ünlü çatışmalarından biri olan Pákozd Muharebesi, 29 Eylül 1848'de Korgeneral János Móga liderliğindeki Macar devrimci ordusunun Hırvat Ban Josip Jelačić'in birliklerini mağlup etmesiyle gerçekleşti. Yenilgiden korkan Avusturyalılar Rusya'dan yardım istedi. İki imparatorluğun birleşik güçleri devrimi bastırdı. 1848'de istenen siyasi değişiklikler, 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması'na kadar yeniden bastırıldı.

Nüfus 1910 (Hırvatistan-Slavonya Krallığı olmaksızın Macaristan Krallığı)[42]

Etnik köken Sayı Yüzde
Macar 9 944 627 54.44%
Rumen 2 948 186 16.14%
Slovak 1 946 357 10.65%
Alman 1 903 357 10.42%
Rutenler 464 270 2.54%
Sırp 461 516 2.52%
Hırvat 194 808 1.06%
Diğer 401 412 2.19%
Toplam 18 264 533 100%

Nüfus 1910 (Aziz Stephen Tacı Toprakları)[42]

Transleithania'da (Macaristan) konuşulan diller (1910 nüfus sayımı)
Toprak Macarca Rumence Almanca Slovakça Hırvatça Sırpça Rusince Diğer Toplan
Tuna Sağ kıyısı 72% (2,221,295) 0% (833) 18% (555,694) 0.6% (17,188) 5.5% (168,436) 0.5% (15,170) 0% (232) 3.4% (105,556) 14.8% (3,084,404)
Tuna Sol kıyısı 32.7% (711,654) 0% (704) 6.6% (144,395) 58.8% (1,279,574) 0.1% (2,294) 0% (200) 0% (393) 1.7% (36,710) 10.4% (2,175,924)
Tuna-Tisa 81.2% (3,061,066) 0.1% (4,813) 9.5% (357,822) 2.1% (79,354) 0.1% (4,866) 4.1% (154,298) 0.3% (11,121) 4.1% (96,318) 18% (3,769,658)
Tisa Sağ kıyısı 53.5% (945,990) 0.1% (1,910) 5.6% (98,564) 25% (441,776) 0% (486) 0% (247) 14.3% (253,062) 1.6% (27,646) 8.5% (1,769,681)
Tisa Sol kıyısı 61.8% (1,603,924) 24% (621,918) 3.2% (83,229) 3.1% (81,154) 0% (327) 0% (321) 7.5% (194,504) 0.3% (8,547) 12.4% (2,594,924)
Tisa-Maros 22.2% (474,988) 39.5% (845,850) 19.9% (427,253) 2.1% (44,715) 0.2% (4,950) 13.6% (290,434) 0.1% (3,188) 2.4% (50,391) 10.3% (2,141,769)
Erdel 34.3% (918,217) 55% (1,472,021) 8.7% (234,085) 0.1% (2,404) 0% (523) 0% (421) 0.1% (1,759) 1.8% (48,937) 12.8% (2,678,367)
Fiume 13% (6,493) 0.3% (137) 4.6% (2,315) 0.4% (192) 26% (12,926) 0.9% (425) 0% (11) 54.8 (27,307, çoğunlukla İtalyanca) 0.2% (49,806)
Hırvatistan-Slavonya 4% (105,948) 0% (846) 5.1% (134,078) 0.8% (21,613) 62.5% (1,638,354) 24.6% (644,955) 0.3% (8,317) 2.6% (67,843) 12.6% (2,621,954)
Toplam 48.1% (10,050,575) 14.1% (2,949,032) 9.8% (2,037,435) 9.4% (1,967,970) 8.8% (1,833,162) 5.3% (1,106,471) 2.3% (472,587) 2.2% (469,255) 100% (20,886,487)

Avusturya-Macaristan (1867–1918)

değiştir
Ana madde: Aziz Stephen Tacı Toprakları
 
Franz Joseph ve Elisabeth'in Matyas Kilisesi'nde tac giymesi, Budin, 8 Haziran 1867

1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması'nın ardından Habsburg Monarşisi, Avusturya-Macaristan'ın "ikili monarşisi" haline geldi. Avusturya-Macaristan ekonomisi, İkili Monarşi'nin varlığı sırasında çarpıcı biçimde değişti. Teknolojik değişim sanayileşmeyi ve kentleşmeyi hızlandırdı. Kapitalist üretim tarzı, elli yıllık varlığı boyunca İmparatorluğun her yerine yayıldı ve modası geçmiş Orta Çağ kurumları ortadan kaybolmaya devam etti. 20. yüzyılın başlarında İmparatorluğun büyük bir kısmı hızlı bir ekonomik büyüme yaşamaya başladı. Kişi başına düşen GSMH 1870'den 1913'e kadar yılda kabaca %1,45 arttı. Bu büyüme düzeyi, İngiltere (%1,00), Fransa (%1,06) ve Almanya (%1,51) gibi diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında oldukça olumluydu.

Macar Krallığı'nın topraklarına (Erdel'in tamamen dahil olduğu Macaristan Krallığı'nı ve ayrı bir kimlik ve iç özerkliği koruyan Hırvatistan-Slavonya Krallığı'nı içeren) Avusturya İmparatorluğu ile eşit statü verildi. Avusturya-Macaristan'ı oluşturan iki devletin her biri, başta hükümdarlık meclisi, savunma, dış ilişkiler ve ortak harcamalara ilişkin maliye olmak üzere belirli kurumların ortak yönetim altında kalmasıyla önemli ölçüde bağımsızlığa sahipti. Bu düzenleme, İttifak Devletleri'nin I. Dünya Savaşı'nda yenilgiye uğradığı 1918 yılına kadar sürdü.

Geçişler (1918 - 1920)

değiştir

İki kısa ömürlü cumhuriyet

değiştir
Ana maddeler: Macaristan Demokratik Cumhuriyeti ve Macaristan Sovyet Cumhuriyeti

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti veya Macaristan Konseyler Cumhuriyeti (Macarca: Magyarországi Tanácsköztársaság[43] veya Magyarországi Szocialista Szövetséges Tanácsköztársaság[44]), Macaristan'da kurulmuş kısa ömürlü bağımsız bir komünist devlettir.

Bu sadece 21 Mart'tan 1 Ağustos 1919'a kadar sürdü. Devlet, Béla Kun tarafından yönetiliyordu ve Fransa, İngiltere veya ABD tarafından tanınmıyordu.[45] Rusya'daki Ekim Devrimi'nin Bolşevikleri iktidara getirmesinden sonra kurulan dünyada ikinci sosyalist devletti. Macaristan Konsey Cumhuriyeti, Romanya Krallığı (bkz. Macaristan-Romanya Savaşı), Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı ve gelişen Çekoslovakya ile askeri çatışmalar yaşadı. 1 Ağustos 1919'da Macarların Rumen kuvvetlerine teslim olmalarını müzakere etmek için temsilciler göndermeleri ve Béla Kun'un diğer yüksek rütbeli Komünistlerle birlikte Avusturya'ya kaçmasıyla çöktü.[46]

1919'da Romanya Krallığı ile bir federasyon kurma girişimi de, Romanya Kralı'nın sonunda Macar Tacını kabul etmeyi reddetmesiyle başarısız oldu.[47]

Krallığın yeniden kurulması

değiştir

1920'de Romanya işgal güçlerinin geri çekilmesinin ardından ülke, ulusu komünistlerden ve tehdit hissettikleri diğer kişileri arındıran Macar anti-komünistler ve monarşistler iç çatışmaya girdi. 29 Şubat 1920'de, Romanya işgal güçlerinin sonuncusunun çekilmesinin ardından, Macaristan Krallığı yeniden kuruldu, sağcı siyasi güçlerden oluşan bir koalisyon birleşti ve Macaristan'ın anayasal monarşi statüsünü eski durumuna getirdi. Yeni Kralın seçimi iç çatışmalar nedeniyle ertelendi ve monarşiyi temsil etmek üzere eski Avusturya-Macaristan donanma amirali Miklós Horthy naip atandı.

Trianon Antlaşması (1920)

değiştir
 
Trianon Antlaşması: Macaristan topraklarının %72'sini, deniz erişimini, en büyük 10 şehrinin yarısını ve değerli metal madenlerinin tamamını kaybetti; 3.425.000 etnik Macar, kendilerini anayurtlarından ayrılmış halde buldu.[48][49][50]

1920 yılında Trianon Antlaşması ile belirlenen yeni sınırlar, Macaristan Krallığı topraklarının %72'sini komşu devletlere bırakmıştır. Bu durumdan başlıca yararlananlar Romanya, yeni kurulan Çekoslovakya devletleri ve Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı; ancak Avusturya, Polonya ve İtalya da daha küçük topraklar elde etti. Toplamda (ve her biri ayrı ayrı) komşu ülkelere tahsis edilen alanlar, Macar olmayan nüfusun çoğunluğunu barındırıyordu, ancak 3,3 milyondan fazla etnik Macar, Macaristan'ın yeni sınırlarının dışında kaldı. Pek çok kişi bunu, ABD Başkanı Woodrow Wilson'ın, bölgelerin etnik yapısına saygı göstermeyi amaçlayan On Dört Nokta'sında ortaya koyduğu şartlara aykırı olarak görüyor. Başkan Wilson anlaşmazlığını vurgulamak için konferanstan ayrılırken ve ABD Kongresi anlaşmayı onaylamadığı için, Amerika Birleşik Devletleri ile Macaristan Krallığı 29 Ağustos 1921'de ayrı bir barış anlaşması imzaladı.[51]

1920 ile 1946 arasında

değiştir
Ana madde: Macaristan Krallığı (1920-1946)

Savaşlar arası dönem

değiştir
 
Miklós Horthy 1920'den 1944'e kadar Macaristan'ın naibiydi

Yeni uluslararası sınırlar, Macaristan'ın sanayi tabanını hammadde kaynaklarından ve eski tarım ve sanayi ürünleri pazarlarından ayırdı. Macaristan kereste kaynaklarının %84'ünü, ekilebilir arazilerinin %43'ünü ve demir cevherinin %83'ünü kaybetti. Dahası, Trianon sonrası Macaristan, Krallığın mühendislik ve basım endüstrisinin %90'ına sahipken, kerestenin yalnızca %11'i ve demirin %16'sı elinde tuttu. Ayrıca ekilebilir arazilerin %61'i, kamu yollarının %74'ü, kanalların %65'i, demiryollarının %62'si, sert yüzeyli yolların %64'ü, pik demir üretiminin %83'ü, sanayi tesislerinin %55'i, altının %100'ü, gümüş, bakır, cıva ve tuz madenleri ile savaş öncesi Macaristan Krallığı'nın kredi ve bankacılık kurumlarının %67'si Macaristan'ın komşularının topraklarında bulunuyordu.[52][53][54]

Ülkenin savaş öncesi endüstrisinin büyük bir kısmı Budapeşte yakınında yoğunlaştığından, Macaristan endüstriyel nüfusunun yaklaşık %51'ini ve endüstrisinin %56'sını elinde tutuyordu. Horthy, Temmuz 1920'de Kont Pál Teleki'yi Başbakan olarak atadı. Hükûmeti, "siyasi güvensiz unsurların" (bunlar genellikle Yahudilerdi) üniversitelere kabulünü sınırlayan bir Numerus clausus çıkardı ve kırsal kesimdeki hoşnutsuzluğu gidermek için, yaklaşık 3.850 km²'lik alanın en büyük mülklerden küçük topraklara bölünmesiyle büyük bir toprak reformu vaadinin yerine getirilmesine yönelik ilk adımları attı. Ancak Teleki hükûmeti, IV. Karl'ın Mart 1921'de Macaristan'ın tahtını geri alma girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından istifa etti. Kral Karl'ın dönüşü, Habsburg restorasyonunu destekleyen muhafazakarlar ile bir Macar kralının seçilmesini destekleyen milliyetçi sağcı radikaller arasında bölünmüş hiziplere yol açtı. Parlamentonun herhangi bir bağlantısı olmayan sağcı üyesi Kont István Bethlen, bu çatlaktan yararlanarak kendi liderliğinde yeni bir Birlik Partisi kurdu. Horthy daha sonra Bethlen'i başbakan olarak atadı. IV. Karl, Ekim 1921'de ikinci kez tahtı geri almakta başarısız olduktan kısa bir süre sonra öldü. (Karl'ın tahtı geri alma girişimleri hakkında daha fazla ayrıntı için bkz. Macaristan'da IV. Karl'ın Miklós Horthy ile çatışması.)

 
István Bethlen, Macaristan başbakanı

Bethlen, başbakan olarak 1921 ile 1931 yılları arasında Macar siyasetine hakim oldu. Seçim yasasını değiştirerek, genişleyen bürokrasi içinde destekçilerine iş sağlayarak ve kırsal bölgelerdeki seçimleri manipüle ederek siyasi bir makine oluşturdu. Bethlen, Yahudilere ve solculara yönelik terör kampanyalarını durdurmaları karşılığında radikal karşı-devrimcilere maaşlar ve hükûmet işleri vererek ülkede düzeni sağladı. 1921'de Sosyal Demokratlar ve sendikalarla (Bethlen-Peyer Paktı adı verilen) bir anlaşma yaptı; diğer şeylerin yanı sıra, Macar karşıtı propaganda yaymaktan, siyasi grev çağrısı yapmaktan ve köylülüğü örgütlemekten kaçınma taahhütleri karşılığında onların faaliyetlerini yasallaştırmayı ve siyasi tutukluları serbest bırakmayı kabul etti. Bethlen, 1922'de Macaristan'ı Milletler Cemiyeti'ne katılmasını sağladı ve 1927'de İtalya ile bir dostluk antlaşması imzalayarak uluslararası izolasyondan kurtardı. Trianon Antlaşması'nın revizyonu, Macaristan'ın siyasi gündeminin en üst sıralarına yerleşti ve Bethlen'in uyguladığı strateji Macaristan'ın ekonomisinin güçlendirilmesinden ve daha güçlü uluslarla ilişkiler kurmasından oluşuyordu. Anlaşmanın revizyonu Macaristan'da o kadar geniş bir desteğe sahipti ki Bethlen bunu ekonomik, sosyal ve siyasi politikalarına yönelik eleştirileri en azından kısmen saptırmak için kullandı.

Büyük Buhran yaşam standardında bir düşüşe neden oldu ve ülkenin siyasi havası daha da sağa doğru kaydı. 1932'de Horthy, Macaristan politikasının gidişatını Almanya ile daha yakın işbirliği yönünde değiştiren Gyula Gömbös başbakan olarak atadı. Gömbös, Almanya ile Macaristan ekonomisini krizden çıkaran ancak Macaristan'ı hem hammadde hem de pazar açısından Alman ekonomisine bağımlı hale getiren bir ticaret anlaşması imzaladı. 2 Kasım 1938'de, Birinci Viyana Hediyesi sonucunda Çekoslovakya'nın bir kısmı - Güney Slovakya ve Karpat Ruthenia'nın bir kısmı - 11.927 km2'lik bir alan ve 869.299 nüfuslu (% 86,5'i Macar olan) Macaristan'a iade edildi. 1941 nüfus sayımına göre). 5 Kasım ile 10 Kasım tarihleri arasında Macar silahlı kuvvetleri yeni devredilen bölgeleri barışçıl bir şekilde işgal etti.[55] Hitler daha sonra askeri ittifak karşılığında Slovakya'nın tamamını Macaristan'a devredeceğine söz verdi, ancak teklifi reddedildi. Bunun yerine Horthy, etnik çizgilere göre kararlaştırılacak bir bölgesel revizyon izlemeyi seçti. Mart 1939'da Çek-Slovak Cumhuriyeti feshedildi, Almanya işgal etti ve Bohemya ve Moravya Protektorası kuruldu. 14 Mart'ta Slovakya bağımsız bir devlet olduğunu ilan etti.

15 Mart'ta Karpat-Ukrayna bağımsız bir devlet olduğunu ilan etti. Macaristan, Karpat-Ukrayna'nın bağımsızlığını reddetti ve 14 Mart ile 18 Mart arasında Macar silahlı kuvvetleri Karpat Rutenyası'nın geri kalanını işgal etti ve Avgustyn Voloshyn hükûmetini devirdi. Buna karşılık Macaristan, klerikal faşist Jozef Tiso'nun liderliğindeki Nazi kukla devleti Slovakya'yı tanıdı.[56] Eylül 1940'ta, birliklerin Macaristan-Romanya sınırının her iki tarafına yığılmasıyla, İkinci Viyana Hediyesi ile savaş önlendi. Bu ödül, 1941 nüfus sayımına göre Edel'in kuzey yarısını, toplam alanı 43.492 km2 olan ve toplam nüfusu 2.578.100 olan ve %53,5 Macar çoğunlukta olan Macaristan'a devretti. Hitler, Edel'i Romanya ve Macaristan arasında bölerek Macaristan'daki gerilimi hafifletmeyi başardı. Ekim 1940'ta Almanlar, Romanya ile Macaristan arasında, II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar devam eden bir karşılıklılık politikası başlattı. Alt Karpatya bölgesine (en sonunda) Rusin azınlık tarafından kendi kendini yönetme niyetiyle özel özerk statü verildi.

II. Dünya Savaşı sırasında (1941–1945)

değiştir
Ana madde: II. Dünya Savaşı'nda Macaristan
 
1942'de II. Dünya Savaşı sırasında Macaristan Krallığı

1938 Birinci Viyana Hediyesi'nde Almanlar ve İtalyanlar tarafından güney Çekoslovakya ve Alt Karpatya'nın bir kısmı ve ardından 1940 İkinci Viyana Hediyesi'nde kuzey Transilvanya'nın verilmesinin ardından Macaristan, 1941'de Mihver Devletleri'nin yanında ilk askeri manevralarına katıldı. Böylece Macar ordusu Yugoslavya'nın işgalinin bir parçası oldu, biraz daha toprak kazandı ve bu süreçte Mihver Devletleri'ne katıldı. 22 Haziran 1941'de Almanya, Barbarossa Harekâtı ile Sovyetler Birliği'ni işgal etti. Macaristan, Alman çabalarına katılarak 26 Haziran'da Sovyetler Birliği'ne savaş ilan etti ve Mihver safında 2. Dünya Savaşı'na girdi. 1941'in sonlarında Doğu Cephesindeki Macar birlikleri Uman Muharebesi'nde başarı elde etti. 1943'e gelindiğinde, Macar Kraliyet Ordusu Don nehrinde çok ağır kayıplar verdikten sonra, Macar hükûmeti Müttefiklerle teslim olma konusunda pazarlık yapmaya çalıştı. Bu ikiyüzlülüğün bir sonucu olarak 19 Mart 1944'te Alman birlikleri, Margarethe Operasyonu olarak bilinen operasyonla Macaristan'ı işgal etti. O zamana kadar, Hitler'in stratejik konumu nedeniyle ülkeyi Nazi Üçüncü Reich'ın yanında savaşta tutma niyetine göre Macar siyasetinin bastırılacağı açıktı. 15 Ekim 1944'te Horthy, Macaristan'ı savaştan çıkarmak için göstermelik bir çaba gösterdi. Almanlar Panzerfaust Harekâtı'nı başlattı ve Horthy rejiminin yerini Alman yanlısı Ok Haç Partisi lideri Ferenc Szálasi yönetimindeki kukla bir faşist hükümet aldı, böylece savaşta bağımsız eylem olasılığı etkili bir şekilde sona erdi. Ancak hükûmet biçimi ancak iki yıl sonra cumhuriyet olarak değiştirildi.

Cumhuriyete geçiş

değiştir

Sovyetler Birliği, 1944'te Macaristan'ı işgal ettikten sonra, Sovyetlerin önemli maddi varlıklara el koymasına ve iç işleri kontrol etmesine olanak tanıyan zorlu koşullar uygulamaya koydu.[57] Kızıl Ordu'nun "sınıf düşmanlarına" zulmetmek için polis teşkilatları kurmasının ardından Sovyetler, yoksul Macar halkının ertesi seçimlerde Komünistleri destekleyeceğini varsaydı.[58] Komünistler oyların yalnızca %17'sini alarak kötü bir performans sergilediler ve bunun sonucunda Başbakan Zoltán Tildy başkanlığında bir koalisyon hükûmeti kuruldu.[59] Ancak Sovyet müdahalesi, Tildy'yi göz ardı eden, komünistleri önemli bakanlıklara yerleştiren ve muzaffer Bağımsız Küçük Çiftlik Sahiplerini, Tarım İşçilerini ve Sivil Partiyi yasaklamak da dahil olmak üzere kısıtlayıcı ve baskıcı önlemler uygulayan bir hükûmetle sonuçlandı.[58] 1945'te Sovyet Mareşali Kliment Voroşilov, özgürce seçilen Macar hükûmetini İçişleri Bakanlığı'nı Macar Komünist Partisi'nin bir adayına bırakmaya zorladı. Komünist İçişleri Bakanı László Rajk, siyasi muhalefeti korkutma, asılsız suçlamalar, hapis ve işkence yoluyla bastıran ÁVH gizli polisini kurdu.[60] 1946'da hükûmet biçimi cumhuriyete değiştirildi. Monarşinin kaldırılmasından kısa bir süre sonra Sovyetler Birliği, Macar lider Mátyas Rákosi'ye "daha belirgin bir sınıf mücadelesi çizgisi" benimsemesi için baskı yaptı.[61] Ortaya çıkan, 23 Ekim 1956'ya kadar süren, Sovyet işgalinin Macar ayaklanması ile ortadan kaldırıldığı ve 10 Kasım 1956'ya kadar zafer kazanan komünist bir devletti. Daha sonra Sovyet işgali yeniden tesis edildi ve Komünistlerin iktidardaki tekellerinden vazgeçmeyi kabul ettiği 1989 yılına kadar devam etti ve Mart 1990'da serbest seçimlerin yolu açıldı. Bugünkü cumhuriyette, Krallık devletin gelişmesinde uzun bir aşama şekilde kabul edilmektedir. Bu süreklilik duygusu, monarşinin hâlâ yürürlükte olduğu dönemdekiyle aynı olan, Kutsal Macaristan Tacı ve Macaristan arması gibi cumhuriyetin ulusal sembollerine de yansıyor. Birkaç tatil, resmi dil (Macarca) ve başkent Budapeşte de muhafaza edildi. Ülkenin resmi Macarca adı 2012'den beri Magyarország'dır (kısaca Macaristan);[16] aynı zamanda monarşinin de ortak adıdır.[15] Macar devletinin milenyum yılı 2000 yılında anıldı ve 2000 Milenyum Yasası ile kanunlaştırıldı.[62]

Ayrıca bakınız

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ Macar kralının 1526'daki Mohaç Muharebesi'nde ölümünden sonra, Macar soylu grupları Macaristan'ı ikiye bölen iki kral seçtiler: Kraliyet Macaristan ve Doğu Macar Krallığı. 1541-1699 yılları arasındaki Osmanlı işgali sırasında Macaristan Krallığı üç ayrı parçaya bölündü: (aşağı bakınız...)

Kaynakça

değiştir
Özel
  1. ^ Adeleye, Gabriel G. (1999). World Dictionary of Foreign Expressions. Ed. Thomas J. Sienkewicz and James T. McDonough, Jr. Wauconda, IL: Bolchazy-Carducci Publishers, Inc. 0-86516-422-3.
  2. ^ Macar halkının çoğunluğu 10. yüzyılda Hıristiyan oldu. Macaristan'ın ilk kralı Aziz I. István, Batı Hristiyanlığı'nı benimsedi. Macaristan, 16. yüzyılda Reform gerçekleşene kadar yalnızca Katolik olarak kaldı ve bunun sonucunda Lütercilik ve ardından kısa süre sonra Kalvinizm yayılmaya başladı.
  3. ^ J. C. Russell, "Population in Europe 500–1500," in The Fontana Economic History of Europe: The Middle Ages, ed. Carlo M. Cipolla (London: Collins/Fontana Books, 1972), p. 25.
  4. ^ Emil Valkovics:Demography of contemporary Hungarian society 1 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1996, p. 15
  5. ^ Kollega Tarsoly, István, (Ed.) (1996). "Magyarország". Révai nagy lexikona (Macarca). 21. Budapeşte: Hasonmás Kiadó. s. 572. ISBN 963-9015-02-4. 
  6. ^ Élesztős László, (Ed.) (2004). "Magyarország". Révai új lexikona (Macarca). 13. Budapeşte: Hasonmás Kiadó. ss. 882, 895. ISBN 963-9556-13-0. 
  7. ^ Historical World Atlas. With the commendation of the Royal Geographical Society. Carthographia, Budapest, Hungary, 2005. 963-352-002-9
  8. ^ a b c d Kristó Gyula – Barta János – Gergely Jenő: Magyarország története előidőktől 2000-ig (History of Hungary from the prehistory to 2000), Pannonica Kiadó, Budapest, 2002, 963-9252-56-5, pp. 37, 113, 678 ("Magyarország a 12. század második felére jelentős európai tényezővé, középhatalommá vált."/"By the 12th century Hungary became an important European factor, became a middle power.", "A Nyugat részévé vált Magyarország.../Hungary became part of the West"), pp. 616–644
  9. ^ "Hungary | Culture, History, & People". Encyclopedia Britannica. 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  10. ^ Stickel, Gerhard (2010). National, regional and minority languages in Europe: contributions to the annual conference 2009 of EFNIL in Dublin. Peter Lang. ISBN 978-3631603659. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015 – Google Books vasıtasıyla. 
  11. ^ Leslie Konnyu, Hungarians in the United States: an immigration study, American Hungarian Review, 1967, p. 4 [[iarchive:hungariansinunit00konn|]] https://books.google.hu/books?ei=flgWTb7eI8yChQeli6W3Dg&ct=result&id=40RCAAAAIAAJ&dq=population+1490+Magyars+80%25&q=+80+stock&redir_esc=y#search_anchor 19 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ László Kósa, István Soós, A companion to Hungarian studies, Akadémiai Kiadó, 1999, p. 16 [1] 16 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ "Saint Stephen's Day in Hungary in 2020". Office Holidays. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  14. ^ Hintersteiner, Norbert (9 Şubat 2017). Naming and Thinking God in Europe Today: Theology in Global Dialogue. Rodopi. ISBN 978-9042022058. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2014 – Google Books vasıtasıyla. 
  15. ^ a b "Magyarország geográfiai szótára". www.fszek.hu. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. 
  16. ^ a b Fundamental Law of Hungary (2012), Wikisource
  17. ^ Acta orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Volume 36 29 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Magyar Tudományos Akadémia (Hungarian Academy of Sciences), 1982, p. 419
  18. ^ Alex Kish, George (2011). The Origins of the Baptist Movement Among the Hungarians: A History of the Baptists in the Kingdom of Hungary From 1846 to 1893. BRILL. s. 18. ISBN 9789004211360. 
  19. ^ N. Ciolan, Ioan (1993). Transylvania: Romanian History and Perpetuation. Military Publishing House. s. 41. ISBN 9789733203162. Catholicism in the Hungarian Kingdom was a state religion 
  20. ^ Hóman, Bálint (1983). King Stephen the Saint. University of Wisconsin Press. s. 18. ISBN 9789733203162. The Roman Catholic Church was placed under State protection, while the Catholic religion became the state religion of the Hungarian Kingdom 
  21. ^ "Aba Sámuel". www.csongrad-megye.hu. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2008. 
  22. ^ [2] 6 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  23. ^ Larousse online encyclopedia, Histoire de la Croatie: 27 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
  24. ^ "Croatia (History)". Britannica. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2014. 
  25. ^ Fine, John Van Antwerp (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. s. 288. ISBN 0-472-08149-7. 
  26. ^ Barna Mezey: Magyar alkotmánytörténet, Budapest, 1995, p. 66
  27. ^ Engel, Pál (1990). "Magyarország a 12. században" [Hungary in the 12th century]. Glatz, Ferenc; Burucs, Kornélia (Ed.). Beilleszkedés Európába a kezdetektől 1440-ig [Integration into Europe from the start until 1440]. Magyarok Európában I. Háttér Lap- és Könyvkiadó. s. 174. ISBN 963-7403-892. 
  28. ^ Sugar, Peter F.; Hanák, Péter (1990). A History of Hungary (İngilizce). Indiana University Press. s. 36. ISBN 978-0-253-20867-5. 
  29. ^ Geréb, László (1993). Képes krónika. Magyar Hírlap and Maecenas. ISBN 963-8164-07-7. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024. 
  30. ^ A szentek élete I. (szerk. Dr. Diós István), Szent István Társulat, 1984.
  31. ^ Cartography in the traditional Islamic and South Asian societies by John Brian Harley p.245 [3]
  32. ^ Ground warfare: an international encyclopedia by Stanley Sandler p.387 [4]
  33. ^ "The Cambridge history of Islam by Peter Malcolm Holt p.328". 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  34. ^ Turnbull, Stephen R (2003). The Ottoman Empire, 1326–1699. New York (USA): Osprey Publishing Ltd. s. 55. ISBN 0-415-96913-1. 
  35. ^ a b Shelton, Edward (1867). The book of battles: or, Daring deeds by land and sea. London, UK: Houlston and Wright. ss. 82-83. 
  36. ^ Turnbull, Stephen R. (2003). The Ottoman Empire, 1326–1699. New York, USA: Osprey Publishing Ltd. ss. 55-56. ISBN 0-415-96913-1. 
  37. ^ Spatiul istoric si ethnic romanesc, Editura Militara, Bucuresti, 1992
  38. ^ "Transylvania | Location & History". Encyclopedia Britannica. 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  39. ^ "Grand Principality of Transylvania". TheFreeDictionary.com. 10 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  40. ^ "1836. évi III. törvénycikk a Magyar Nyelvről". 1000ev.hu. Wolters Kluwer Kft. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  41. ^ "A Pallas nagy lexikona "Hivatalos nyelv"". www.mek.iif.hu. Országos Széchenyi Könyvtár – Hungarian Electronic Library. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  42. ^ a b Fajth, Gáspár; Dr Gyulay, Ferenc; Dr Klinger, András; Dr Harcsa, István; Kamarás, Ferenc; Dr Csahók, István; Dr Ehrlich, Éva (1992). Történeti statisztikai idősorok 1867–1992 I.: Népesség-népmozgalom (Macarca). Hungarian Central Statistical Office. ISBN 9789637070433. 2 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2019. 
  43. ^ "A Forradalmi Kormányzótanács XXVI. számú rendelete – Wikiforrás". hu.wikisource.org. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  44. ^ Official name of the state between 23 June and 1 August according to the constitution, bakınız: A Magyarországi Szocialista Szövetséges Tanácsköztársaság alkotmánya (Macarca) 30 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  45. ^ Brecher, Michael; Wilkenfeld, Jonathan (1 Ocak 1997). A Study of Crisis. University of Michigan Press. ISBN 0472108069. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016 – Google Books vasıtasıyla. 
  46. ^ "Hungary Hungarian Soviet Republic – Flags, Maps, Economy, Geography, Climate, Natural Resources, Current Issues, International Agreements, Population, Social Statistics, Political System". 2002. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2016. 
  47. ^ Béla K. Király, Gunther Erich Rothenberg, War and Society in East Central Europe: Trianon and East Central Europe antecedents and repercussions, p. 114
  48. ^ Francis Tapon: The Hidden Europe: What Eastern Europeans Can Teach Us 23 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Thomson Press India, 2012
  49. ^ Molnar, A Concise History of Hungary 26 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 262
  50. ^ Richard C. Frucht, Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture 15 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp. 359–360M1
  51. ^ 1921. évi XLVIII. törvénycikk az Amerikai Egyesült-Államokkal 1921. évi augusztus hó 29. napján Budapesten kötött békeszerződés becikkelyezéséről – XLVIII. Act of 1921 about the enactment the peace treaty signed in Budapest on 29. August 1921 with the United States of America – http://www.1000ev.hu/index.php?a=3&param=7504 21 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  52. ^ Flood-light on Europe: a guide to the next war by Felix Wittmer, published by C. Scribner's sons, 1937, Item notes: pt. 443, Original from Indiana University, Digitized 13 November 2008 p. 114
  53. ^ History of the Hungarian Nation by Domokos G. Kosáry, Steven Béla Várdy, Danubian Research Center, Published by Danubian Press, 1969, Original from the University of California, Digitized 19 June 2008 p. 222
  54. ^ The European powers in the First World War: an encyclopedia by Spencer Tucker, Laura Matysek Wood, Justin D. Murphy, Edition: illustrated, Published by Taylor & Francis, 1996 0-8153-0399-8, 978-0-8153-0399-2, p.697 [5] 11 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  55. ^ Thomas, The Royal Hungarian Army in World War II, pg. 11
  56. ^ "Slovakia". U.S. Department of State. 2 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2019. 
  57. ^ Wettig 2008, s. 51
  58. ^ a b Wettig 2008, s. 85
  59. ^ Norton, Donald H. (2002). Essentials of European History: 1935 to the Present, p. 47. REA: Piscataway, New Jersey. 0-87891-711-X.
  60. ^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) "Chapter II.N, para 89(xi) (p. 31)" (PDF). 20 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.  (1.47 MB)
  61. ^ Wettig 2008, s. 110
  62. ^ "Text of the Millennium Act". 12 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Genel
  • Wettig, Gerhard (2008), Stalin and the Cold War in Europe, Rowman & Littlefield, ISBN 978-0-7425-5542-6 

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Macaristan Krallığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Macaristan_Krallığı&oldid=33464422" sayfasından alınmıştır