Liçi

Liçi
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae;
Bölüm:	Magnoliophyta ; (Kapalı tohumlular);
Sınıf:	Magnoliopsida ; (İki çenekliler);
Takım:	Sapindales;
Familya:	Sapindaceae ; (Sabun ağacıgiller);
Cins:	Litchi; Sonn.
Tür:	L. chinensis;
İkili adlandırma
	Litchi chinensis; Sonn.

Liçi (Litchi chinensis) (Çince: 荔枝 liçi), başlıca olarak Çin'in güneyinde yetişen bir meyve. Geçmişte kral meyvesi olarak anılmış olan bu meyve Çin'de vergi olarak da halktan toplanmıştır.

Morfolojik özellikleri

Liçi ağacı, yaklaşık 15-20 m boyuna ulaşan, dört mevsim yeşil kalan bir ağaçtır. Meyvesi 3–4 cm uzunluğunda, yaklaşık 3 cm çapındadır. Kabuğu pembemsi kırmızı renkli ve serttir. Acımsı olan ve yenilmeyen kabuğu, oldukça incedir ve kolayca soyulur. Meyvesi yarı saydam-beyaz, üzüme benzer yumuşak kıvamda ve tatlıdır. Çekirdeği yaklaşık 2 cm uzunluğunda, 1–15 cm çapında, sert ve parlak kahverengidir. Çekirdeği hafifçe zehirlidir^{[kaynak belirtilmeli]} ve yenilmez.

Yetişme dönemi

Liçi meyvesi, çiçek açmasından yaklaşık 100 gün sonra, Temmuz - Ekim ayları arasında olgunlaşır. Liçi, C vitamini açısından oldukça zengindir.

Yetiştiği coğrafya

Liçi meyvesi Çin dışında, Hindistan, Vietnam, Filipinler, İsrail, ABD'nin Teksas, Florida, Hawaii eyaletleri ve Kaliforniya eyaletinin kıyı kesimleri ve Endonezya'da da yetişir. Türkiye'de ise şu anda yalnızca Mersin ve ilçelerinde yetiştirilmektedir. Liçi kışın serin ancak dondan korunaklı yağışlı bir iklim yazın ise sıcak ve nem ister. Yetişkin bir liçi ağacı en fazla -4 dereceye kadar olan soğukları tolere edebilir.

Besin değeri

Kabuklu ve kabuğu soyulmuş halde meyveler

Liçinin toplam ağırlığının %60'ı yenilebilir.^[1] Liçinin doymuş yağ oranı düşüktür ve sodyum ile kolestrol bulunmamaktadır. Polifenol oranı bazı meyvelere nazaran daha yüksektir, bununla birlikte bir kap liçi meyvesi günlük kalori ihtiyacı 2000 kilokalori olan bir insanın çinko ihtiyacının %14'ünü, fosfor ihtiyacının %9'unu, potasyum ihtiyacının %6'sını karşılar.^[2]

Ortalama 9 liçi meyvesi bir yetişkinin günlük C vitamini ihtiyacını karşılar.

Liçi ve longanın besin değerleri açısından karşılaştırması

Çeşit	Besin	Liçi (100 g)	Longan (100 g)
Proximates	Su	81.76 g	82.75 g
	Enerji	66 kcal	60 kcal
	Protein	0.83 g	1.31 g
	Toplam lipidler (yağlar)	0.44 g	0.1 g
	Kül	0.44 g	0.7 g
	Karbonhidrat (Farklılıklarına göre)	16.53 g	15.14 g
	Lif (toplam diet lifleri)	1.3 g	1.1 g
	Şeker	15.23 g
Mineral	Kalsium (Ca)	5 mg	1 mg
	Demir (Fe)	0.31 mg	0.13 mg
	Magnezyum (Mg)	10 mg	10 mg
	Fosfor (P)	31 mg	21 mg
	Potasyum (K)	171 mg	266 mg
	Sodyum (Na)	1 mg
	Çinko (Zn)	0.07 mg	0.05 mg
	Bakır (Cu)	0.148 mg	0.169 mg
	Manganez (Mn)	0.055 mg	0.052 mg
	Selenyum (Se)	0.6 mcg
Vitaminler	C Vitamini (toplam askorbik acid)	71.5 mg	84 mg
	Tiamin	0.011 mg	0.031 mg
	Riboflavin	0.065 mg	0.14 mg
	Niasin	0.603 mg	0.3 mg
	B-6 Vitamini	0.1 mg
	Folate	14 mcg
	Kolin	7.1 mg
	E Vitamini (alpha-tocopherol)	0.07 mg
	K Vitamini (phylloquinone)	0.4 mcg
Lipidler	Yağ Asitleri (toplam Doymuş)	0.099 g
	14:00	0.002 g
	16:00	0.07 g
	18:00	0.024 g
	Yağ Asitleri (toplam tekli doymamış)	0.12 g
	16:1 farklılaşmamış	0.001 g
	18:1 farklılaşmamış	0.119 g
	Yağ Asitleri (toplam çoklu doymamış)	0.132 g
	18:2 farklılaşmamış	0.067 g
	18:3 farklılaşmamış	0.065 g
Amino Asitler	Triptofan	0.007 g
	Lizin	0.041 g	0.046 g
	Methionine	0.009 g	0.013 g
	Threonine		0.034 g
	Isoleucine		0.026 g
	Leucine		0.054 g
	Fenilalanin		0.03 g
	Tirozin		0.025 g
	Valin		0.058 g
	Arginine		0.035 g
	Histidin		0.012 g
	Alanin		0.157 g
	Aspartik asit		0.126 g
	Glutamik asit		0.209 g
	Glisin		0.042 g
	Prolin		0.042 g
	Serin		0.048 g

Kaynak: USDA Nutrient Database

Alt türleri

"Litchi chinensis"in iki alt türü vardır:

Çin ve Hindiçin'de yetişen Litchi chinensis chinensis ile
Endonezya ve Filipinler'de yetişen Litchi chinensis philippinensis.

Resim galerisi

Liçinin kesitleri
Filizlenmekte olan bir liçi çekirdeği (3 aylık)
Liçi ağacı
Yeşermiş liçi salkımları
Genç bir liçi bitkisi

Kaynakça

İngilizce Vikipedi

Dipnotlar

^ USDA. "Litchis, raw". Nutrition Data. 14 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009.
^ Pierre Brat, Stéphane Georgé, Annick Bellamy, Laure Du Chaffaut, Augustin Scalbert, Louise Mennen, Nathalie Arnault and Marie Josèphe Amiot (Eylül 2006). "Daily Polyphenol Intake in France from Fruit and Vegetables". The Journal of Nutrition. 136 (9). ss. 2368-2373. PMID 16920856.

[1] USDA. "Litchis, raw". Nutrition Data. 14 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009.

[2] Pierre Brat, Stéphane Georgé, Annick Bellamy, Laure Du Chaffaut, Augustin Scalbert, Louise Mennen, Nathalie Arnault and Marie Josèphe Amiot (Eylül 2006). "Daily Polyphenol Intake in France from Fruit and Vegetables". The Journal of Nutrition. 136 (9). ss. 2368-2373. PMID 16920856.

[1]

[2]