Kuzey Kıbrıs ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi
Kuzey Kıbrıs ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ya da Kıbrıslı Türklerin Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisinde Temsili, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi arasında süregelen ilişkileri içerir. Sadece Türkiye tarafından tanınan KKTC milletvekilleri Kıbrıs Türk Toplumu'nun Seçilmiş Temsilcileri sıfatı ile 2004 yılından bu yana asamble toplantılarına 2 temsilci ile gözlemci statüsünde dahil olmaktadır.
Kıbrıs Cumhuriyeti Döneminde Temsil (1960 - 1964)
değiştirKıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumların 1960 yılında kurmuş olduğu bir ortaklık cumhuriyeti olan Kıbrıs Cumhuriyeti, 24 Mayıs 1961 tarihinde Avrupa Konseyi'ne üye olmuş ve 21 Eylül 1961 tarihinde de Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisine üye göndermeye başlamıştır.[1] Bu temsiliyet, 3'ü asil ve 3'ü de yedek olmak suretiyle 6 koltuk temin edilerek sağlanmış, bunun 2 asil ve 2 yedek üyelik Rum toplumuna, 1 asil ve 1 yedek üyelik de Kıbrıs Türk toplumuna tahsis edilmiştir.[2]
Kıbrıs Türk toplumunu temsilen 21 Eylül 1961 tarihinde bağımsız Halit Ali Rıza[3] asil üye, Kıbrıs Türk Milli Partisi'nde Ümit Süleyman[4] ise yedek üye olarak meclis üyesi olmuşlardır. Halit Ali Rıza'nın asil üyeliği 1 Mayıs 1964 tarihine kadar sürmüş, Ümit Süleyman'ın yedek üyeliği ise 1 Ocak 1963 tarihinde sona ermiş ve yerine geçen Ulusal Cephe'den Burhan Nalbantoğlu[5] 1 Mayıs 1964 yılına kadar bu görevi üstlenilmiştir.[1]
1963 Kıbrıs Anayasası değişikliği önerisi ve 1963-1964 Kıbrıs olayları ile Kıbrıs Türkleri'nin Kıbrıs Cumhuriyeti'nin tüm kurumlarından tecrit edilmesi ile Kıbrıs Temsilciler Meclisi'nde de 1964 yılında ayrılmaları sonrasında 1964 yılının İlkbahar AKPA Genel Kuruluna katılmak için, sadece Kıbrıslı Rumlardan oluşan 6 kişilik bir heyet gönderilmiş, fakat bu heyeti AKPA tarafından onaylamamıştır.[1]
AKPA'nın 1964 Sonbahar Genel Kuruluna ise bu kez Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından Kıbrıslı Türkler için ayrılan koltuklar boş bırakılarak, sadece Rumları temsil eden 4 kişilik bir heyet gönderilmiş ve AKPA, bir sonraki Genel Kurul dönemine kadar sorunun çözüleceği düşüncesi ile bu listeyi onaylamıştır. Bu duruma rağmen bir sonraki genel kurul dönemine kadar Kıbrıslı Türklerin temsil sorunun çözülememesi nedeniyle Kıbrıs, AKPA'daki tüm temsiliyet hakkını kaybetmiş, Kıbrıslı Türklerin olmadığı bir Kıbrıs heyeti, Kıbrıslı Türklere tahsis edilen sandalyeler boş bırakılmasına rağmen onaylamamıştır. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Avrupa Konseyi'deki temsiliyeti sadece Bakanlar Komitesi ile sınırlı kalmıştır.[1]
Kıbrıs Türk toplumunun temsilcileri 21 Eylül 1961 ile 1 Mayıs 1964 tarihleri arasında AKPA’da yer almışlar, bu tarihten sonra artık bir Rum kurumuna haline dönüşen ve Kıbrıslı Türk temsilcilerin olmadığı bir meclis olan Kıbrıs Temsilciler Meclisi'nden AKPA'ya bir Kıbrıs Türkü gidememiştir.[1] Bunun yanında 1964'ten 1984'e kadar Kıbrıs Rum toplumu da asamble çalışmalarında temsil edilmemiştir. Türkiye'de gerçekleşen 12 Eylül Darbesi sonrasında kurulan askeri yönetim döneminden faydalanan Kıbrıslı Rumlar, asamblede yeniden yer alamaya başlamıştır.[6] Bugün hâla Kıbrıs Cumhuriyeti kontenjanında Kıbrıslı Türkler için ayrılan koltuklar boş bırakılmış durumdadır.[7]
Kıbrıslı Türkler Tekrar AKPA'da
değiştir1997 yılında alınan bir kararla 3 asil üyelikten Kıbrıslı Türklere düşen 1 koltuk için sadece Kıbrıs'la ilgili fikirlerini ifade etmek ve genel kurulun diğer toplantılarına katılmadan sadece komisyon toplantılarına katılmak üzere Kıbrıslı Türk üye getirildi.[8] AKPA'nın Kıbrıslı Rumların önergesiyle kabul ettiği kararla, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs heyeti içinde temsiliyeti öngörmüştü. Bu karar Kıbrıslı Türklerin AKPA'da Rumlardan onay alarak temsil edileceği şeklinde yorumlandığı için KKTC tarafınca uygulanamaz ilan edilmişti.[9]
2004 yılında adada çözüm yolunda adımlar sonucunda gerçekleşen Annan Planı'nın Kıbrıslı Türkler tarafından % 64,91 oranında kabul edilmesine rağmen, Kıbrıslı Rumlarca % 75,38'lik bir oranla reddedilmesi sonrasında, 29 Nisan 2004 tarihinde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından kabul edilen 1376 sayılı kararda Kıbrıs Türk toplumu seçilmiş temsilcilerinin AKPA çalışmalarına katılabilmelerine imkân verilmesine karar verilmiştir.[10]
Kabul edilen bu karar doğrultusunda Kıbrıs Türk toplumu seçilmiş temsilcileri ibaresi altında KKTC milletvekillerini davet eden AKPA, KKTC Cumhuriyet Meclisi üyesi olan ve KKTC'de yapılan genel seçimler ile seçilen kişileri, Kıbrıs Türk Toplumu adına çalışmalarına gözlemci sıfatı ile katmıştır.[9] Görev alan her iki KKTC milletvekili tüm komite çalışmalarına ve tüm Genel Kurul oturumlarına katılabilmekte ve buralarda söz alıp konuşabilmekte, ancak oy hakkı bulunmamaktadır.[11] Bunların yanı sıra, KKTC milletvekilleri, AKPM’ye katılan farklı ülke milletvekillerince siyasi görüşler doğrultusunda oluşturulan siyasi gruplara da katılabilmektedirler.[2]
2004 yılında kabul edilen bu kararlar birlikte KKTC ile defa Avrupa'ya ait kurumlarda Kıbrıs Türk Toplumu adıyla bile olsa milletvekilleri marifetiyle resmen temsil edilmiş olmuştur.[9] Diğer bir önemli husus ise KKTC'de yapılan seçimler sonucu seçilen milletvekillerinin AKPA tarafından Kıbrıslı Türkleri temsil etme noktasında kabul edilmesiyle KKTC seçimlerininde zimnen tanınması anlamına gelmektedir. Mevcut Kıbrıs Cumhuriyeti ile hiçbir ilişkileri bulunmayan ve Rumlardan onay alınmaksızın, bu milletvekillerini bünyesine almak suretiyle asamble, Kıbrıslı Türklere yönelik olan siyasi ambargoları kısmet hafifletmiş olmuştur.[12]
2004 yılından sonra Kıbrıs'lı Türkleri AKPA’da temsil etmiş olan milletvekilleri şunlardır:
- Özdil Nami - Cumhuriyetçi Türk Partisi
- Tahsin Ertuğruloğlu - Ulusal Birlik Partisi
- Mehmet Çağlar - Cumhuriyetçi Türk Partisi
- Hüseyin Özgürgün - Ulusal Birlik Partisi
- Ahmet Eti - Ulusal Birlik Partisi
AKPA üyeleri KKTC Cumhuriyet Meclisinin her genel seçimden sonra meclis genel kurulunda yaptığı seçimle belirlenmektedir. Halen Cumhuriyetçi Türk Partisi Milletvekili Mehmet Çağlar ve Ulusal Birlik Partisi Milletveki Tahsin Ertuğruloğlu 4 Aralık 2013 tarihinde seçildikleri AKPA'da, Mehmet Çağlar Sosyalist Grup'a, Tahsin Ertuğruloğlu da Avrupa Demokrat Grubu'na üye olmuşturç[2]
Mehmet Ali Talat'ın Meclis'e Hitabı
değiştirDönemin KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat 2008 yılının Kasım ayında Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinde Avrupalı Parlamenterlere Kıbrıs Türk halkının seçilmiş lideri sıfatı ile hitap etti. Konuşmasında izolasyonları eleştiren Talat, ambargolar karşısında sadece Türkiye'nin desteğiyle ayakta kaldık, Türkiye olmasaydı, Kıbrısta Kıbrıslı Türk kalmazdı demiştir.[13]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e "Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi ile İlişkiler". 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ a b c "Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nde (AKPM) KKTC'nin Temsiliyeti". 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "Halit Ali RIZA". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "Umit SÜLEYMAN". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "Burhan NALBANTOGLOU". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "KKTC Cumhuriyet Meclisi Başkanı Dr. Hasan BOZER". 2 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2014.
- ^ "Cyprus". 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2014.
- ^ "Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi 1113 Nolu karar". 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
- ^ a b c "Kıbrıslıtürkler Avrupa Parlamentosunda". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi 1376 Nolu karar". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ KKTC'li Türkler, Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi Genel Kurulu'na ilk defa katılacak[ölü/kırık bağlantı]
- ^ AKPM Genel Kurulu'na Hitabı
- ^ "AKPM'de konuşan ilk KKTC Cumhurbaşkanı". 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.