Karayazı
Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Haziran 2020) |
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Karayazı, Erzurum iline 120, Ağrı iline 100 km uzaklıktadır.Komşuları Karaçoban ve Tekman'a göre daha çok gelişme göstermektedir.İlçe merkezi 2350 rakımlı bir düzlük üzerine kurulmuştur.Köyceğiz göleti mesire alanıdır.Yükselen Otel ve Restoran en önemli konaklama merkezidir.İlçe kırsal gelişim sağlamaktadır.Tarımda gelişmiştir.En önemli geçim kaynağıdır.etmektedir.
| Karayazı | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Erzurum |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Onur Titiz |
| • Belediye başkanı | Bahar Göksu (DEM Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2372 km² |
| Rakım | 2450 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 28.502 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 27.612 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 442 |
| İl plaka kodu | 25 |
Coğrafi ve idari yapı
değiştirTürkiye'nin 2295 metre yükseklikte konumlanan bir yerleşim birimidir. İlçe güneyinde Karaçoban, Hınıs ve Malazgirt, doğusunda Eleşkirt, Tutak, batısında Tekman ve Köprüköy, kuzeyinde Horasan ilçeleri ile komşudur. İlçe M.Ö. III ncü yüzyılda medeniyetin kurulduğu Aras nehri civarında Salyamaç, Yolgören ve Çelikli köylerinde bulunan tarihi kalıntılardan anlaşılmaktadır. İlçe Bayraktar köyü civarında kurulmuştur. Evvelden Bayraktar diye tanınan ilçe 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu ya ayak basan Selçuklu hükümdarı Alparslan'ın öncülerinden Bayraktar Han tarafından kurulduğu bilinmektedir. İlçenin adı buna nedenle Bayraktar olarak kalmıştır. Karayazı ilçesinde şu an mevcut bir mahalle Bayraktar olarak devam etmektedir.
Osmanlı döneminde Bayraktar mahallesi Hınıs Sancağına bağlı olarak kalmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra yörenin özelliği nedeni ile idari bütünlüğün sağlanması ve hizmetlerin genişlettirilmesi amacıyla T.B.M.M tarafından ilçe kurulmasına karar verilmiştir.
İklim
değiştirAynı zamanda Türkiye'nin en soğuk yeridir. İlçe genelinde sert karasal iklim egemendir.
Kar en erken Ekim ayı sonlarına doğru yağmaktadır. Mayıs ayı sonuna kadar devam eder. Kar örtüsünün ortalama kalınlığı 75 cm. olmakla birlikte bu kalınlık İlçe dışında 150 cm.ye kadar çıkmaktadır.
İlçede yılın 90 günü açık, 200 günü yarı bulutlu/bulutlu, 75 günü ise kapalı geçmektedir.
Yoğun kar yağışı alan bölge, bu nedenle çok verimli meralara sahiptir.
Tarihçe
değiştirKarayazı eski ismi Şimdiki mahalle olarak geçen Bayraktar'dır.1938 yılına kadar Hınıs'a bağlı mahalle olarak kalmıştır.1944 yılında Karayazı Belediyesi kurulmuştur.
Tarih
değiştirDaha önce Pasinler'e bağlı bir köy iken 1938 yılında ilçe olmuştur. İlçe merkezi şimdi Köprüköy ilçesine bağlı olan Çullu mahallesi iken daha sonra bugünkü yerine taşınmıştır.23.06.1937 tarih ve 3223 sayılı kanun ile ilçe olmuş, 08.02.1938 tarih ve 7862 sayılı kararname ile Pasinler ilçesinden 39, Hınıs'ın Söylemez nahiyesinden 27, Hınıs'ın Göksu nahiyesinden 24, Eleşkirt ilçesinden 5, Tutak ilçesinden 22,Malazgirt ilçesinden 8 adet köy bağlanmıştır. İlçenin önemli tarihi şahsiyetlerinden bazıları Dengbej Reso, Evdale Zeynike, Kolağası Kerem Bey'dir. Kereme Kolağasi ya da Kerem bege Zirki Yolgören mahallesindendir. Rus işgali döneminde aşireti ile birlikte Ruslara karşı savaşmış ve Rus ordusuna ağır kayıplar verdirmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Erzurum'daki Azadi kongresine katılmış, Şeyh Said isyanında lider kadro içerisinde yer alıp, aktif rol oynamıştır. İsyanın başarısızlığa uğraması ile İran'a geçmiş, burada İran rejimi ile bir çarpışmada öldürülmüştür. Bir diğer önemli şahsiyet Dengbej Reso'dur. Dengbej Reso, Kürtler arasında tanınan ve bilinen bir dengbejdir.[1]
Nüfus
değiştir| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1940[2] | 14.414 | 502 | 13.912 |
| 1945[3] | 16.749 | 251 | 16.498 |
| 1950[4] | 17.999 | 436 | 17.563 |
| 1955[5] | 21.511 | 583 | 20.928 |
| 1960[6] | 25.845 | 950 | 24.895 |
| 1965[7] | 28.976 | 1.032 | 27.944 |
| 1970[8] | 32.100 | 1.916 | 30.184 |
| 1975[9] | 36.797 | 3.595 | 33.202 |
| 1980[10] | 41.498 | 3.887 | 37.611 |
| 1985[11] | 45.649 | 4.137 | 41.512 |
| 1990[12] | 47.935 | 5.560 | 42.375 |
| 2000[13] | 35.414 | 6.749 | 28.665 |
| 2007[14] | 34.332 | 5.960 | 28.372 |
| 2008[15] | 33.623 | 5.193 | 28.430 |
| 2009[16] | 33.380 | 4.756 | 28.624 |
| 2010[17] | 32.969 | 4.724 | 28.245 |
| 2011[18] | 32.664 | 4.784 | 27.880 |
| 2012[19] | 32.231 | 5.052 | 27.179 |
| 2013[20] | 31.747 | 31.747 | veri yok |
| 2014[21] | 30.591 | 30.591 | veri yok |
| 2015[22] | 29.137 | 29.137 | veri yok |
| 2016[22] | 28.792 | 28.792 | veri yok |
| 2017[22] | 28.337 | 28.337 | veri yok |
| 2018[22] | 28.502 | 28.502 | veri yok |
| 2019[22] | 27.762 | 27.762 | veri yok |
| 2020[22] | 27.612 | 27.612 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Görülecek yerler
değiştir- Cunni Mağarası
- Cunni Mağarası'nda Kayı Obasına ait bulgulara rastlanılmıştır.
- Karayazı'nın hemen arkasında bulunan Çakmak Dağı tam bir oksijen kaynağıdır. Soğuk Kaynak suları ile meşhur çakmak dağı; yayla havasıyla, doğal çiçekleri ve güzelliğiyle tam bir piknik alanıdır.
- Köyceğiz göleti
- Söylemez Baba kümbeti
- Gola yaylası: Gölköy olarak bilinen yayla 2353 Göksu geçidi'nin alt kısmında bulunmaktadır.
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Karayazı Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Erzurum Karayazı Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
değiştir- Karayazı28 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kuzey Doğu Anadolu'da Kayalara Hakedilmiş Eski Türk İşaretleri 2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.