Kanlı Pazar (1905)
Kanlı Pazar (Rusça: Кровавое воскресенье), 22 Ocak 1905'te (eski Rus takvimine göre 9 Ocak) Petersburg'da işçilerin Çar II. Nikolay'a bir dilekçe sunmak üzere Kışlık Saray'a doğru sakin ve barışçıl bir yürüyüşe geçmeleri üzerine çarın askerleri tarafından bu barışçı yürüyüşe katılan silahsız yaklaşık 100.000 işçiye toplu tüfekli acımasızca açılan ateş sonucu 1000'den fazla ölü, 2000'den fazla yaralı ile sonuçlanan tarihi olay. Bu yürüyüşü Papaz Georgy Gapon adında bir Ohranka ajanı örgütlemişti. Eylemciler iş gününün 8 saate indirilmesini, asgari ücretin daha adil olmasını ve fazla mesainin kaldırılmasını istemekteydi.
Nedenleri
değiştir1904 yılında Bolşevikler komitesi Joseph Stalin'in de katkılarıyla Bakü'de büyük ve iyi örgütlenmiş bir grevi yönetti. Grev başarıyla sonuçlandı ve petrol işçileriyle sanayicileri arasında Rus işçi sınıfı tarihinde ilk olarak bir toplu sözleşme imzalandı. Bu grev Rusya'nın çeşitli bölgelerinde işçi eylemlerini hızlandırdı. Bu gösterilerden korkan çarlık yönetimi, işçilerin aralarına ajanlar sokmayı başardı. Bu amaçla Ohranka ajanı olan Gabon adlı bir papazı Rus Fabrika İşçileri adında bir örgüt kurmakla görevlendirdi. Gabon zamanla bu patron sendikasında sözü geçen bir konuma da yükseldi. Ocak ayının başlarında Petrograd'da (şehir kurulduğu 1703 yılından 1914'e kadar Petrograd olarak adlandırılmıştır, 1914 sonrası isim Almanca olduğundan ve Rusya içinde savaştıkları Almanlara karşı tepki yüksek olduğundan St. Peterburg olarak değiştirilip 1924'e kadar bu adla anıldı. 1924'te ismi Leningrad ve 1990'da tekrar St. Peterburg olarak değiştirildi) maden işçileri 4 günlük bir greve gittiler. Papaz Gabon bu grevi Çar II. Nikolay lehine önemli bir eyleme dönüştürmeye karar verdi ve Çar'a 21 Ocak 1905'te şu mektubu gönderdi;
"Efendim!
Siz bakanlara inanmayınız. Onlar devletin hakiki durumunu göstermeyerek sizi aldatıyorlar. Halk size inanıyor. Yarın saat ikide Kış Sarayı önünde dileklerini size arz etmeye karar verdiler... Hiçbir şeyden korkmayınız. Halkın karşısına çıkarak masum dilekçelerini kabul ediniz. İşçilerin ve arkadaşlarımın temsilcisi olarak ben, şahsınıza dokunulmayacağı hakkında teminat veriyorum.
Gabon" [1]
Böylece 22 Ocak günü işçiler Çar'a isteklerini arzedecek, Çar da bu istekleri olumlu karşılayarak işçi hareketlerini yatıştıracaktı. Kalabalık ellerinde Çar'ın portreleri, Gabon da elinde Çar'a sunulacak ve çalışma saatlerinin 8 saat olması, fazla mesai olmaması, asgari günlük ücretin 1 ruble olması istenen dilekçe olduğu halde, ilahiler okuyup "Tanrı Çar'ı korusun" diye bağırarak saraya yürümeye başladılar. Ama aniden askerler tarafından kalabalığın üstüne ateş açılmaya başlandı. Bu olay sonucu çok sayıda kişi öldü ve yaralandı ve bu olay Kanlı Pazar olarak adlandırıldı.[2] Gabon'un Rus gizli servisi Ohranka ajanı bir provokatör olduğu anlaşılınca arkadaşı Pinhas Rutenberg tarafından öldürüldü. Savaşın bir diğer sebebi de Rus-Japon Savaşında çarlık ordularının ağır bir hezimete uğramasından doğan huzursuzluk ve ekonomik sıkıntılardır. Bu sıkıntıların başında birçok işyerinin ve fabrikanın kapanması ve 100.000 kişinin işsiz kalması vardır.
Sonuçları
değiştirBu olay tüm Rusya'da büyük tepkilere sebep oldu. Sadece o ay grevlere 450.000 işçi katıldı. Kitleler Kahrolsun zorbalık sloganıyla sokaklara dökülmüştü. Kanlı Pazar, sosyal demokrat partilerin (özellikle işçiler ve köylüler üzerindeki) etkinliği artırdı ve Çarın Duma'yı toplayarak 1905 Devrimi'ne yol açan olayların adeta bir kıvılcımı oldu.
Kaynakça
değiştir- ^ Rusya Tarihi, Anadol. Üniv. yay. Sayf. 169
- ^ Barışçıl amaçlarla gösteri yapan kalabalığın üzerine ateş açılması Gapon'u bile sinirlendirecektir. Ünlü Bolşevik lider Lenin Gapon'un bu saldırıdan sonra yaptığı Artık Bir Çarımız Yok! adlı açıklamayı önemseyecek ve Çarlık rejiminin kendi güdümündeki bir işçi sınıfı örgütlenmesine bile tahammülü olmadığını belirtecektir.1905 yılındaki yazısı 28 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.