Vikipedi

Kaman

Kırşehir'in ilçesi
Başlığın diğer anlamları için Kaman (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Kaman, Kırşehir iline bağlı bir ilçedir.

Kaman
İlçe
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKırşehir
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamNurullah Kaya[1]
 • Belediye başkanıEmre Demirci (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1.185 km²
Rakım1075 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam37.223
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu40300
İl alan kodu386
İl plaka kodu40

Özellikler

değiştir

İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak Bölümü'nde Kırşehir iline bağlı bir ilçe olan Kaman, doğusunda Akpınar ve Kırşehir, batısında Bala, güneyinde Şereflikoçhisar, kuzeyinde ise Keskin ve Akpınar ilçeleri ile çevrilidir. Kırşehir'in kuzeybatısında yer alan ilçe toprakları engebeli ve yüksek platolar halindedir. Kırşehir ile kaman arasındaki Baranlı Dağı (1.963 m) ilçenin doğu ve güneydoğusunda bulunur. Baranlı sıra dağları üzerinde Ali Üllez Dağı (1.528 m), Topakkaya Dağı (1.300 m) ve Buzluk Dağı (1.609 m) yer almaktadır.[3] En büyük akarsuyu ilçeden geçen Kızılırmak olup, Büyükdere, Kılıçözü ve Kırşehir Çayı ilçe topraklarını sulamaktadır. Kaman'da doğal göl bulunmamakta, yalnızca elektrik üretimi ve sulama amaçlı Hirfanlı Baraj Gölü'nden ve Darıözü sulama göleti gibi küçük ölçekli göletlerden yararlanılmaktadır.

Kırşehir'e 52 km, Ankara'ya 130 km uzaklıktadır. Denizden yüksekliği ortalama 1.075 m olan ilçenin yüzölçümü 1.365 km² olup, toplam nüfusu 64.415'tir. İlçeye karasal iklim hakimdir. Kışları kar yağışlı, soğuk ve sert, yazları ise kurak ve sıcaktır. En fazla yağmur ilkbaharda görülür. Kaman ilçe sınırları içerisinde orman yoktur. İlçenin ekonomisi; dokumacılık, tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; hububat, baklagiller, yem bitkileri, endüstri bitkileri, sebze ve meyvedir. Özellikle Kaman cevizi ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.[4] Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvanın yanı sıra tavukçuluk, arıcılık, balıkçılık ve devekuşu yetiştiriciliği yapılmaktadır. Hirfanlı Barajı'nda ve çeşitli göletlerde tatlı su balıkları bol miktarda olup, sazan, mercan, yayın, kadife, levrek, turna gibi türler bulunmaktadır.[5][6]

Kırşehir'in önemli bir ticaret ve halıcılık merkezi olan Kaman'da, tarım araçları üretimi ve metal eşya üretimi yapan atölyeler bulunmaktadır. İlçeye bağlı Ömerhacılı ile Hamit köylerinde renkli mermer taşı madeni işletilmekte, yabancı ülkelere de ihraç edilmektedir. Demirli köyü arazisinde ise onyx ve mermer yatakları bulunmaktadır. Ayrıca ilçe topraklarında demir, çimento hammaddesi ve flüorid yatakları vardır.

Kaman'a 8 km uzaklıktaki Çağırkan Kasabası sınırları içindeki Kalehöyük'de 1986 yılından bu yana Kültür Bakanlığı ile Japonya Ortadoğu Kültür Merkezi adına Japonlar tarafından yapılan kazılarda ele geçen eserlerden, Kaman ve yöresinin MÖ 3000 yılarına giden bir yerleşim yeri olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda MÖ 3000 yıllarında Hititler buraya yerleşmişlerdir. Eski Hitit ve Geç Hitit dönemlerinden sonra, yine Eski ve Geç Frig Dönemi'nin yörede yoğunlaştığı arkeolojik kazı ve yüzey araştırmalarından anlaşılmaktadır.[7]

MÖ 550'de Anadolu'nun tümüyle birlikte Kırşehir ve yöresi de Pers egemenliğine girmiştir. Kırşehir'de bu döneme ait önemli yerleşim kalıntı ve buluntularına rastlanmamasına rağmen, Kaman Kale Höyük kazısından Pers dönemine ait mühürler bulunmuştur. Antik Çağ'da burada Zama isimli bir yerleşim yeri olduğu kaynaklardan öğrenilmektedir. MÖ 333 yılında kurulan Kapadokya Krallığı döneminde otorite yetersizliği yüzünden Kırşehir ve yöresi yoğun baskı görmüştür. MS 18'de Roma İmparatoru Tiberius Kapadokya'yı resmen Roma'ya katarak eyalet durumuna getirmiştir. Roma döneminde Kırşehir yöresi putperestliğin yanı sıra Hristiyanlıkta hızla yayılmıştır. Kaman yöresinde Bizans dönemine ait yapı kalıntıları ile Ömerhacılı Kalesinin kalıntıları bulunmaktadır. Bu da yörede bir Bizans yerleşimi olduğuna işaret etmektedir.[8]

Malazgirt Savaşı'ndan (1071) sonra Oğuz boylarından bazı topluluklar Kaman'ın bulunduğu yere yerleşmişlerdir. Nitekim günümüzde Kaman'daki bazı köy isimleri Oğuzlar ile olan yakın ilişkiyi göstermektedir. 12. yüzyılda kısa bir süre Danişmentlilerin eline geçen yöreye yeniden Selçuklular hakim olmuştur. Moğolların Kösedağ Savaşı'ndan (1243) sonra, Anadolu'yu istila ettiği dönemde Kırşehir'den konaklama yeri olarak yararlanılmıştır. Memluk Sultanı Baybars 1277'de Anadolu'ya gelerek Elbistan'da Moğolları yenilgiye uğratmış, Selçuklu ordusunun bir bölümü bu savaş sırasında Memluklulara katılmıştır.[9]

Kırşehir ve yöresi 1365'te Eretna Beyliği'nin hakimiyetine girmiştir. Timur'un Ankara Savaşı'nda (1402) Yıldırım Bayezıt’ı yenmesi üzerine Karamanoğulları' na verilen Kırşehir ve yöresi, II. Murad döneminde (1402-1451) kesin olarak Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.[10]

Kaman, 1913 yılında bucak merkezi iken, 1944 yılında ilçe olmuştur. 1954 yılında Kırşehir’in ilçe haline dönüştürülmesi sonucu, Ankara’ya bağlanmış, Kırşehir’in yeniden il statüsü kazanması ile ilçe olarak tekrar Kırşehir’e bağlanmıştır.[11]

İlçeden günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Ömerhacılı Kale Kalıntıları ve Temirli Kilisesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede Hirfanlı Baraj ve Gölü bulunmaktadır.

Tarihi

değiştir

MÖ 3000 yılından bu yana yaklaşık 5000 yıllık bir yerleşim geçmişine sahip olan ilçe, Kaman adını Roma ve Bizans çağlarında yöreye gelen "CHNAMANE" adının Türkler tarafından Kaman olarak kullanılmasından almıştır. Bir rivayette ise MÖ 1200-2200 yılları arasında Kızılırmak civarında yaşamış olan Etiler' (Hititler) den gelmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Bir başka çalışmaya göre ise Osmanlı 1520 tahrir defterlerinde adı geçen "Kaman" adlı, Dulkadirlilerin bey soyundan inen bir türkmen cemaati şimdiki Gökeşme mevkine yerleşmiştir. Daha evvel Kaman'a yerleşmiş olan Cıbıruşağı, Camızuşağı, Yahyabeyuşağı Taşkınlar, Dağlar adlı Türkmen aileleri ise adı geçen daha büyük ve güçlü olan bu cemaati su kaynakları bakımından zengin olan bu bölgeye davet etmiştir. Kaman obası bu teklifi, "Geliriz, ama oranın adını da Kaman koyarız." diyerek kabul etmiştir. Kaynaklarda da bu yüzyıllardan sonra Kaman ismi bir yer olarak gözükmeye başlar. Kamanda yer alan yukarıdaki oymakların bugün yaşayan torunları olan aileler de bu teoriyi doğrulamaktadır. Adı geçen ailelerin soy adları, Cıbıroğulları(Şahin), Camızuşağı(Yaman), Yahyabeyuşağı (Turgut), Kaman (Kamanlıoğlu) Cemaati (Kaman, Maraş), Taşkın, Dağ olarak günümüzde de devam etmektedir.[12]

İlçe zaman dilimlerine göre uzun yılar Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Roma ve Bizanslılar ile Mengücekoğulları, Eretna, Karaman ve Dulkadiroğulları Beyliklerinin hakimiyetleri altında kalmıştır. Bugün 41 köy, 10 kasaba ve 1232 km2'lik bir yüzölçüme sahip olan Kaman; 11. yüzyılda Oğuz boylarının Türk ve İslam olarak Konar-Göçer veya yerleşik hayatı tercih ederek bu yörede yaşamaya başlamaları ve bu Türkmen özünü o günden bu yana devam ettirdiklerinin bir simgesidir. 1985 yılından bu yana Japonlarca kazı yapılan ve 5 binden fazla tarihî eser bulunan Kaman Çağırkan Kalehöyük Kazı Alanında halen çalışmalar devam etmektedir.

1924 yılında belediyelik olan Kaman, 1 Eylül 1944 tarihinde ilçe haline getirilmiştir. Kırşehir 'in ilçeye dönüştürülmesi sebebiyle kısa bir süre Ankara'nın bir ilçesi olmuştur. Kırşehir yeniden il olunca tekrar Kırşehir'e bağlanmıştır.

Coğrafi konum

değiştir

Çağdaş yaşam tarzı, doğal güzelliği ve tarihi değerleriyle Anadolu'nun incisi konumundaki, cevizin vatanı olarak bilinen Yeşil Kaman, bağlı bulunduğu il olan Kırşehir'e 52 km. uzaklıktadır. İlçe, kuzeyindeki Keskin, güneybatısında Şereflikoçhisar, doğusunda Akpınar ile güneydoğusunda merkez ilçe, batısında Çelebi tarafından çevrilmiştir. Tarihi İpek Yolu üzerindeki ilçe, Atatürk'ün Samsun'dan Ankara'ya gelişi (25 Aralık) sırasında kullandığı güzergahtadır. Kapadokya Bölgesi'nin ilk ayağı olan Kaman'ın 27 kilometre güneyinden Ankara-Pozantı yolu geçmektedir. Yine ilçenin 15 kilometre kuzeyinden D-765 Ankara-Kayseri yolu geçmektedir.

İklim ve bitki örtüsü

değiştir

Ormanlardan yeterince nasibini alamayan ve karasal ikliminin tümüyle yaşandığı Kaman ve yöresinde bitki örtüsü bakımından dağlar çıplaktır. Ancak köylerinin orman dışı arazilerden oluştuğu ilçede; kavak, söğüt ve diğer meyve ağaçları sadece yaz aylarında yörenin yeşillik görünümünü sağlamakla yetinirler. Merkez ve kasaba belediyelerince gerekli ağaçlandırma çalışmalarının sürdürülmekte olduğu Kaman'ın Ömerkahya, Yazıyolu ve Bayındır köyleri ile Hamit kasabası sınırları içerisinde yer yer meşe koruluklarını görmek mümkündür.

Nüfus

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
Kaman ilçesi (Kırşehir)
1945[13] 49.806 3.988 45.818
1950[14] 48.055 4.833 43.222
Kaman ilçesi (Ankara)
1955[15] 56.170 7.349 48.821
Kaman ilçesi (Kırşehir)
1960[16] 60.749 8.871 51.878
1965[17] 65.428 10.067 55.361
1970[18] 71.202 11.861 59.341
1975[19] 75.074 16.516 58.558
1980[20] 77.370 19.996 57.374
1985[21] 80.132 22.317 57.815
1990[22][a] 61.569 26.038 35.531
2000[23] 60.919 27.962 32.957
2007[24] 44.801 21.118 23.683
2008[25] 44.617 21.358 23.259
2009[26] 44.105 22.224 21.881
2010[27] 42.568 22.252 20.316
2011[28] 41.586 21.966 19.620
2012[29] 39.867 22.154 17.713
2013[30] 39.231 22.278 16.953
2014[31] 37.421 21.859 15.562
2015[32] 37.014 22.167 14.847
2016[32] 36.720 21.861 14.859
2017[32] 35.738 21.489 14.249
2018[32] 37.223 21.039 16.184
2019[32] 35.763 21.254 14.509
2020[32] 35.246 21.285 13.961

Baraj ve Göller

değiştir

İlçede tarım ve hayvancılığın ileri gitmesinde işlev gören 1 baraj gölü, 9 sulama göleti bulunmaktadır. Tüm yöre halkının yararlanmakta olduğu, başta Hirfanlı Baraj Gölü olmak üzere Karahabalı, Gökeşme, Darıözü, Bayramözü, Sarıömerli, Çiftlik, Karakaya, Savcılı Büyükoba göletleri bulunur.

Ceviz Festivali

değiştir

Kaman'ın cevizi meşhur olduğu için her yıl adına festival düzenlenmektedir. Kaman Ceviz Kültür ve Sanat Festivali, her yıl Ekim ayının ilk Cumartesi ve Pazar günleri düzenlenmektedir.[33]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2019. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  3. ^ "Kırşehir'in Zirvesi: Baranlı". kirsehir. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. [ölü/kırık bağlantı]
  4. ^ "Kaman Cevizine büyük ilgi". tarimtv. 28 Mayıs 2013. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  5. ^ "Hirfanlı Baraj Gölü'nde 50 Kiloluk Yayın Balığı Yakalandı". haberler. 9 Haziran 2013. 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  6. ^ "Kaman Tarihi". kaman.bel.tr. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  7. ^ "Kaman-Kalehöyük Arkeoloji Müzesi, Avrupa'daki Yılın Müzesi Yarışmasına Aday". haberler. 3 Ağustos 2011. 19 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  8. ^ "Kaman Tarihçesi". kirsehirkulturturizm. 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  9. ^ "Kaman Tarihi". kalehoyukarkeolojimuzesi. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  10. ^ "KırşehirTarihi". kirsehir.gov.tr. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  11. ^ "Kaman Tarihi". kaman.gov.tr. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. [ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ Sebahattin., Yaşar, (2005). XV. yüzyılda Kırşehir Varsakları : Büğüz köyü. Kırşehirliler Federasyonu. ISBN 975-98436-0-9. OCLC 76967013. 
  13. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  17. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  30. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  31. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  32. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kaman Nüfusu - Kırşehir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kırşehir Kaman Nüfusu". nufusune.com. 
  33. ^ "Kaman Ceviz Festivali'ne Hazır". sondakika. 29 Eylül 2011. 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 

Notlar

değiştir
  1. ^ Akpınar ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Kaman&oldid=33906047" sayfasından alınmıştır