Kırmızı Ringa Balığı
Kırmızı ringa balığı (İng. Red Herring), dikkatleri önemli bir sorudan uzaklaştırmaya sebep olan bir sahte argüman türüdür.[1] Hukukta, savunma avukatlarının savcının argümanlarını çürütmek yerine jüriyi etkilemeye çalıştığı ve "Chewbacca savunması" olarak bilinen yöntem de aynı sahte argüman türüne dayanır. Chewbacca savunması adı, Amerikan animasyon dizisi South Park'ın bir bölümü olan "Chef Aid" den gelmektedir.[2]
Kırmızı ringa balığı edebiyatta ve sinemada ise, okuyucuyu ya da izleyiciyi bilerek yanlış çıkarıma yöneltmek amacıyla kullanılan bir anlatım tekniğidir.
Edebiyattan örnekler
değiştirKırmızı Ringa Balığı tekniği dedektiflik romanlarında sıkça kullanılmaktadır. Dan Brown'ın Da Vinci Şifresi (2003) adlı romanında yer alan ve New York'taki Opus Dei örgütünün lideri olan Piskopos Aringarosa karakteri buna iyi bir örnektir. Aringarosa adı da İtalyanca Kırmızı Ringa Balığı kelimelerinden kurgulanmıştır.
İngiliz yazar J. K. Rowling'in Harry Potter serisinin çarpıcı karakterlerinden Professor Severus Snape de Kırmızı Ringa Balığı tekniğinin iyi örneklerinden birisidir.
Kavramın kaynağı
değiştirKırmızı Ringa Balığı terimi, 1807'de, köpekleri tavşanı kovalamaktan vazgeçirmek için kesif bir şekilde kokan tütsülenmiş balığın işe yaradığını söyleyen İngiliz gazeteci William Cobbett tarafından meşhur edilmiştir.[3] Cobbett'in bu iddiası Efsane Avcıları adlı televizyon şovunun 148. Bölümünde test edilmiş ve yanlış olduğu kanıtlanmıştır.[4]
Kavramın, ringa balığının tütsülendiğinde renk değiştirerek kırmızılaşmasından geldiği tahmin edilmektedir.
Türkçe gündelik dildeki "sazanlamak" tabiri, "Kırmızı Ringa Balığı"yla semantik yakınlık içerir.[5]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "red herring". Oxford Learner's Dictionaries. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The Chewbacca Defense". YouTube. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Where Did the Phrase 'Red Herring' Come From?". Mental Floss. 20 Mart 2019. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Red Herring". Discovery Channel. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Çağrı Mert Bakırcı (27 Ağustos 2011). "Kırmızı Sazan (Tahrik) Safsatası (Red Herring)". Evrim Ağacı. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.