Vikipedi

Kürdistan bayrağı

Kürtlerin Ulusal Bayrağı
(Kürdistan Bayrağı sayfasından yönlendirildi)

Kürdistan bayrağı (Kürtçe: Alaya Kurdistanê, ئاڵای کوردستان, ya da Ala Rengîn),[1][2][3] Kürdistan'ı[4] temsil eden bayrak. Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak kanunlaşmıştır. Kürtler tarafından ulusal bayrak kabul edilmektedir.

Kürdistan Bayrağı
Kürdistan bayrağı
Kullanan(lar)Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Kabul tarihi1920, Kürdistan Teali Cemiyeti
1927, Ağrı Cumhuriyeti
1946, Mahabad Cumhuriyeti
1992, Kürdistan Bölgesi
LakabıAla rengîn, Kürt bayrağı.
TipiUlusal ve resmî bayrak
Oran 2:3
TasarımKırmızı, beyaz ve yeşil şeritlerden oluşmaktadır. Bayrağın beyaz şeridinde koyu sarımsı renkle toplam 21 saçaklı güneş bulunmaktadır.

20. yüzyılda birçok bağımsızlıkçı Kürt örgütü tarafından Kürtlerin ulusal bayrağı olarak kabul edilen bayrak, ilk olarak Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti tarafından kabul edilmiştir. Mahabad Cumhuriyeti kurucu cumhurbaşkanı Kadı Muhammed tarafından Mustafa Barzani'ye emanet edilen bayrak 1992 yılında Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak günümüze kadar gelmiştir.[5]

Kürt ulusal renklerinden oluşmaktadır. Arka planda, birbirine paralel ve eşit olarak sırasıyla kırmızı, beyaz ve yeşil üç renk şeridi, bunların odağında koyu sarımsı renkle toplam 21 saçaklı Kürt güneşi (Rojê Kurdî) bulunmaktadır. 21 sayısı hürmet edilen bir sayıdır, kadim ve yerli Kürt dini olan Yezdanizmde ve onun modern dallarında "yeniden doğuşu/dirilişi" simgeler.[6][7][8]

Tarih

değiştir

Bayrak ilk olarak 1920 yılında kurulan Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti tarafından renk ve şekli kabul edilerek millî bayrak olarak ilan edildi.[9] Ekrem Cemilpaşa Doza Kürdistan isimli eserinde buna ilişkin olarak şu bilgiyi aktarır: "Teşkilati ictimaiye cemiyeti uzunlama olarak üç renkten müteşekkil yukarıda kırmızı ortada beyaz üzerinde güneş ve altta yeşil renkli Kürt bayrağının renk ve şeklini tespit ederek milli bayrak olduğunu ilan etti."[9]

Gottfried Müller "Yanan Doğu" adlı kitabında günümüzdeki Kürdistan bayrağını büyük Kürt milliyetçisi Remzi Nafi ile 1943 yılında Berlin'de hazırladıklarını şu sözlerle belirtmiştir:[10]

"Berlin'den ayrılmadan önce eşime Kürtlerin bir sembole ihtiyacı olduğunu söyledim, operasyondan önce Remzi ile birbirimize ihanet etmeyeceğimize ve birbirimize her zaman sadık kalacağımıza yemin etmiştik. Alman bayrağına dokunarak yemin ettim, o gün Remzi'nin basacak, üzerine yemin edecek bir bayrağı yoktu ya da Kürdistan'ı temsil ettiğini düşündüğü bir bayrak yoktu. Aklımıza en güzel renklerin kırmızı, yeşil ve beyaz olduğu geldi. Kırmızı, Kürt şehitlerinin kanını ve Kürt özgürlüğü ve onuru için devam eden mücadeleyi simgeliyor. Yeşil, Kürdistan'ın güzelliğini ve manzarasını ifade eder. Beyaz, tüm Kürt halkları için barışı ve eşitliği ifade eder. Sonra merkezde güneşin Sarısı geldi, bir yaşam kaynağının ve halkın ışığının temsilcisi. Bu bayrağı Ramzi ile şekillendirdik. Bayrak, Kürtlere en büyük hediyemizdir. Bu bayraklar da uçaktan atladığımızda yanımızdaydı, hem Alman hem de Kürt bayrağı. Ama onları atlamadan kısa bir süre sonra buldular"

Kürt gazeteci ve Kürt milliyetçisi yazar Musa Anter Hatıralarım 1-2 isimli eserinde 1948 yılında arkadaşları ile beraber İstanbul'da kurdukları gizli bir örgütün yemin töreninde kullanmak üzere bayrak hazırladığını şöyle ifade eder:[11]

"Bir hatıra olarak söylüyorum, bu davaya sadakat için yemin etmek gerekiyordu. Herhalde Kurana el basmazdık. Yeminimizin de biraz milli olması kararlaştırıldı. Bu da Kürt bayrağı ve silahla olacaktı. Yusuf Bey’in tabancası vardı. Bir Kürt bayrağının yapılması ödevi de bana verildi. Kapalıçarşı’dan yarımşar metreden dört renk geniş kurdele aldım. Bayrak bugün de biliniyor: Beyaz, kırmızı, yeşil ve beyazın ortasında bir güneş şekli. Bayraktaki renkleri ve güneş sembolünün anlamı şöyleydi: Beyaz, barışı; kırmızı, kan ve ihtilali; yeşil, Kürdistan ve Mezopotamya’nın bereketini; güneş de, Kürt, milli dini olan Zerdüştlükten geliyordu."

Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin kurucusu Kadı Muhammed savunmasında, Albay Rıza Niko Zade çantasından kırmızı, yeşil ve beyaz renkli, üzerinde orak-çekiç şekli olan bir bez parçası çıkararak Kadı Muhammed'e göstererek "bu senin hükümetinin bayrağı değilmiydi" diye sorar ve bayrağa tükürerek ayaklarının altında çiğnemeye başlar. Kadı ona dönerek;[5]

"Birincisi, o Kürdistan bayrağı değildir. Bizim bayrağımızda orak-çekiç yoktur. İkincisi davranışın senin akılsız, idraksiz ve şuursuz bir kişi olduğunu göstermektedir. Emin olun sizin o bayrağı ayaklarınızın altında çiğnemeniz için elinize geçirmeniz mümkün değildir. Kürdistan bayrağı bir gün şu anda içinde beni yargıladığınız binanın tepesinde dalgalanacaktır. Ben Kürdistan bayrağını Mele Mustafa’ya teslim ettim. Mele Mustafa onu; dağdan dağa şehirden şehre, ülkeden ülkeye gezdirerek yine Kürdistan’ın yükseklerinde dalgalandıracaktır. Emin olun o gün gelecektir, çaresi yok bunun."

Kullananlar

değiştir

Kürdistan bayrağı şu an resmi olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından bölgesel yönetim bayrağı olarak kullanılmaktadır. Kürdistan bayrağı Türkiye Kürtleri, Irak Kürtleri, Suriye Kürtleri, İran Kürtleri ve diaspora Kürtleri tarafından da ulusal bayrak olarak kullanılmaktadır.[12][13][14][15]

PKK ve Kürdistan bayrağı

değiştir
 
Kerkük'te PKK ve Kürdistan bayrağı

Türkiye-PKK çatışması nedeniyle Türk milletinin bir kısmı Kürdistan bayrağını PKK bayrağı sanmaktadır[16][17] ve Türkiye'de Kürdistan bayrağı taşıyan birçok insana ve kuruluşa karşı defalarca çeşitli sözlü, fiziksel şiddet olayı yaşanmıştır.[18][19][20] PKK, Kürdistan bayrağını reddetmektedir. Kürdistan bayrağı, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağıdır ve Türkiye dahil tüm devletler tarafından tanınmakta olup suç teşkil etmemektedir.[21][22][23][24]

Kürdistan bayrağı Kürtlerin çoğunluğu tarafından ulusal bayrak kabul edildiği halde ulusal bayrak olarak kabul etmeyen tek grup PKK yandaşları ve PKK'nın bazı yöneticileridir.[25] PKK, kendini feshettiği ve KADEK adını aldığı 2002 Kongresinde Kürdistan bayrağını kullanmıştır. Yine Kongre Gel'in 1. ve 2. Kongrelerinde divan masasında, kongre salonun üstünde bu bayrak kullanılmıştır.[26] 2003-2004 tarihleri arasında Kürdistan bayrağını kabul edip ulusal bayrak olarak kullanmışsa da sonradan Irak Kürtlerinin Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni kurup resmi bayrağını Kürdistan bayrağı ilan etmesiyle birlikte Kürdistan bayrağını reddetmiştir ve 20.yüzyılda Türkiye Kürtleri tarafından oluşturulan Kürdistan bayrağının Barzani bayrağı olduğunu iddia etmiştir. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde iktidar partisi PYD'ye bağlı asayiş güçleri ve PKK'nın gençlik örgütü tarafından zaman zaman Kürdistan bayrakları yakılmıştır. Türkiye'de ise işçi bayramında HDP destekçisi bazı kişiler Kürdistan bayrağı taşıyan başka HDP'lilere saldırmışlardır.[27][28][29][30][31]

İran Kürdistanında Kürtler tarafından kullanılan bayrak Kürdistan bayrağıdır ancak Kürdistan bayrağını kabul etmeyen PKK'nın İran uzantısı PJAK tarafından yapılan açıklamada Kürdistan bayrağı olarak 1946'da kurulan Mahabad Cumhuriyeti'nin bayrağını kabul ettikleri belirtilmiştir.[32][33]

 
Öcalan'ın "Barzani bayrağı" olarak nitelendirdiği Kürdistan bayrağına alternatif olarak tasarladığı sovyet simgeli KCK bayrağı

PKK'nın ilk komutanı Agit kod adlı Mahsum Korkmaz, 13 Mayıs 1977 tarihinde Batman Lisesinde tarih öğretmeni ile derste tartıştıktan sonra öğretmene neden “Kürtlerden hiç söz etmiyorsun” dedikten sonra iki arkadaşı ile dışarı çıkar ve okulun önündeki bayrağı indirip, onun yerine kırmızı, yeşil ve beyaz zemin üzerine ortasında güneş olan bugün ki Kürdistan bayrağını kendi elleri ile çizip asmıştır. Mahsum Korkmaz “Batman Lisesinin üç öğrencisi indirip parçaladıkları Türk bayrağı yerine Barzani'nin bayrağını çekti” haberiyle gazeteye manşet olmuştur.[26][34]

Abdullah Öcalan Kürdistan bayrağı için şunları söyler;[28]

"Bu bayrak Barzani bayrağıdır, devletçi çözümün bayrağıdır. Halkı bu bayrağa bağlayarak küçük bir Kürdistan kuracaklar. O da ikinci İsrail olacak. Bu bayrağı red ediyoruz."

Kürdistan Bayrak Günü

değiştir

Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamentosu 19 Haziran 2009'da aldığı kararla 17 Aralık 1945'te Mahabad Belediyesi binasında Kürdistan bayrağının dalgalanmasına ithafen 17 Aralık tarihini Kürdistan Bayrak Günü olarak ilan etti.[35]

Renk Anlam![11][36] CMYK RGB
Yeşil Kürdistanın Tabiatı ve Dağları 100-0-89-60 29 8C 00
Kızıl Kürdistan Savaşçılarının Kanı 0-100-100-0 FF 00 00
Zerrin Aydınlık ve Özgürlük 0-25-100-0 FF C0 00
Beyaz Sulh FF FF FF

Galeri

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015. 
  2. ^ "Kürdistan Bayrağı (Ala Rengîn)". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015. 
  3. ^ "Esad'ın oyunu mı?". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015. 
  4. ^ Dana Caban, Kurds a Nation Frozen in Time, AuthorHouse, 2009, ISBN 9781438999777, p. 190.
  5. ^ a b "Qazi Muhammed: Gözümün nuru Mele Mustafa Barzani". İlke Haber. 31 Mart 2016. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022. 
  6. ^ Dr. M. R. Izady. "The National Flag of Kurdistan". Encyclopaedia Kurdistanica. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2008. 
  7. ^ "Kürtler 'Ala Rengin'i ne kadar biliyor?". 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Kürt partilerinden Kürdistan Bayrak Günü mesajı". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  9. ^ a b Zinnar Silopi, Doza Kürdüstan, 1969, Beyrut, Stewr Basımevi, Sayfa:60
  10. ^ "Remzi Nafi". 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ a b Anter, Musa (2007). Hatıralarım (I-II) (1. bas.). Avesta Yayınları. s. 65. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  12. ^ "Diyarbakır'da Kürt partilerine polis baskını!". www.rudaw.net. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  13. ^ "Kürdistan Gençlik Hareketi Derneği Diyarbakır'da Kürdistan bayrağı astı". www.odatv4.com (İngilizce). 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  14. ^ "Tahran'da Kürdistan bayrağı". 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  15. ^ "İran'dan 'Kürt bayrağı'na karşı açıklama". 4 Mart 2017. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  16. ^ "Farklı Ülkelerin Bayraklarıyla Karıştırılan Kürdistan Bayrağı". Malumatfuruş. 6 Mayıs 2023. 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024. 
  17. ^ "Türkiye mahkemelerinden Kürdistan bayrağı hakkında emsal karar". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024. 
  18. ^ Duvar, Gazete (18 Temmuz 2019). "Trabzon'da Kürdistan atkısıyla fotoğraf çektiren turistlere saldırı". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  19. ^ "Irkçı saldırıya maruz kalan tanık anlattı: Sorun Kürdistan yazısıydı". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  20. ^ Gazetesi, Evrensel. "MHP'li Başkan "Kürdistan Koalisyonu" şapkalarını yaktı - Ender İmrek". Evrensel.net. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  21. ^ "Türkiye'nin resmen tanıdığı IKBY bayrağı suç mu? – DW – 16.10.2022". dw.com. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  22. ^ Duvar, Gazete (23 Temmuz 2020). "Mahkeme kararı: Kürdistan bayrağı suç değildir". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  23. ^ "Türkiye mahkemelerinden Kürdistan bayrağı hakkında emsal karar". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  24. ^ "Mahkeme kararı: Kürdistan bayrağı suç değildir". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  25. ^ "PKK'den Kürdistan bayrağına tepki". 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ a b "PKK'nin Kürdistan Bayrağını reddi yüklendiği misyonun gerekliliği mi?". Darka Mazi (İngilizce). 19 Aralık 2022. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  27. ^ "KDP'den KCK'ye sert yanıt yanıt: Basiretsizliğinizi bize yüklemeyin!". www.rudaw.net. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  28. ^ a b "PKK ve Kürdistan bayrağı sorunu üzerine bir değerlendirme". Darka Mazi (İngilizce). 17 Aralık 2020. 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  29. ^ "Kürdistan'dan PYD'ye 'Bayrak' tepkisi". Kurdistan24. 5 Aralık 2016. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  30. ^ "General Mazlum Kobani'den Kürdistan bayrağının yakılmasına ilişkin açıklama". www.rudaw.net. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  31. ^ "CNK: HDP'li grup Kürdistan Bayrağı taşıyan üyelerimize saldırdı". www.rudaw.net. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  32. ^ "PJAK'ın yeni bayrak önerisine tepkiler". www.rudaw.net. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  33. ^ "PJAK'ın deklarasyonu PKK'nin Doğu Kürdistan devrimine ihanetinin belgesidir". Darka Mazi (İngilizce). 25 Ekim 2022. 25 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022. 
  34. ^ "Mazlum Doğan'ın Mahsum Korkmaz'la tanışma hikayesi…". ANF News. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  35. ^ "Bugün Kürdistan Bayrak Günü". Kurdistan24. 17 Aralık 2018. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2022. 
  36. ^ "Kürdistan Bayrağı (Ala Rengîn)". 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. 
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=Kürdistan_bayrağı&oldid=34467711" sayfasından alınmıştır