Kültür Haftası
Kültür Haftası, Peyami Safa'nın ağabeyi İlhami Safa ile beraber 5 Ocak 1936'da yayımlamaya başladığı düşünce, kültür ve edebiyat dergisidir. Dergiyi çıkaran kişi Peyami Safa olmasına rağmen derginin mülkiyetini ve genel yayın müdürlüğünü Hafta dergisinde olduğu gibi İlhami Safa üstlenmiştir. Derginin ilk sayısı çok sayıda entelektüeli bir araya getirmiştir ve toplamda 21 sayı çıkmıştır. Toplamda dört yüksek lisans tezine de konu olmuştur.
Derginin çıkışı
değiştirPeyami Safa Hafta dergisinin 91. sayısında derginin kapanmak üzere olduğuna dair imalı sözler kullanarak yeni projelerinden bahsetti. Bu derginin 92. sayısında ise Kültür Haftası adlı haftalık dergiyi çıkarmaya başlayacağını belirterek geniş bir duyuru yaptı ve derginin özelliklerinden bahsetti. Duyuruda yeni dergisinin nasıl bir vizyona sahip olacağından ve yazar kadrosunun kimlerden oluşacağına dair bilgiler paylaştı. Bu duyuruya göre derginin bilim ve felsefe kısmında Mustafa Şekip Tunç, Ahmet Ağaoğlu, Münir Serim, Suut Kemal Yetkin, Sabri Ander, Sabahattin Eyüboğlu, Mazhar Şevket İpşiroğlu, Mümtaz Turhan ve Saki Safder, edebiyat bölümünde; Yahya Kemal, Necip Fazıl, Ahmed Hamdi, Ahmet Kutsi, Faruk Nafiz, Suat Derviş, Nizamettin Nazif, Fikret Adil, Peyami Safa ve Cahit Sıtkı Tarancı, güzel sanatlar bölümünde ise; Mesut Cemil, Mahmut Ragıp Gazimihal, Nurettin Şazi, Kemal Emin, İsmail Galip, M. Feridun, Nurullah Berk, Elif Naci ve Mualla Eyüboğlu'nun ağabeyi olan Bedri Rahmi Eyüboğlu yer alacaktı[1][2][3][4]
Derginin ilk sayısı 15 Ocak 1936 günü çıktı. İlk sayıda Faruk Nafiz Çamlıbel Tahtadan Heykel adlı şiirini arkadaşı Peyami Safa'ya ithaf etti. Ayrıca Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Eşik, Cahit Sıtkı Tarancı'nın da Sanatkârın Ölümü adlı şiirleri ilk sayıda yer aldı. Yahya Kemal ise Memleketten Bahseden Edebiyat başlıklı bir yazı yayımladı.[5] Hilmi Ziya Ülken Kültür Haftası'nın temellerinin 1932 yılında atıldığını belirtmektedir. Ülken'e göre Ahmet Ağaoğlu etrafında toplanan kişilerin yaptığı fikri münakaşalar Peyami Safa'nın bu dergiyi açmasına giden sürecin de başı olmuştur.[6]
Özellikleri
değiştirKültür Haftası çıkığı dönemin dergilerine göre daha sade bir yapıdadır. İlk sayısında "Kültür Nedir?" başlıklı bir yazı yayımlanarak dergi isminin nereden geldiği ve kültürün ne olduğu konusu üzerine duruldu. Ayrıca kültür ve medeniyet kavramları arasındaki ilişki ele alınarak derginin çıkış amacı belirtildi. İkinci sayıda Peyami Safa gördükleri yoğun ilgiden dolayı “Teşekkür ve İtiraf” başlıklı bir yazı kaleme alarak tüm satışları yapılan birinci sayının yeniden basılacağını belirtti. Derginin gördüğü ilgi sadece okuyucularıyla kalmayıp dönemin öne çıkan dergilerinden Yücel'inde ilgisini çekti. Yücel dergisi yayımladıkları bir yazıda, Kültür Haftası adında çok değerli ve ağırbaşlı bir arkadaş kazandıklarını belirterek derginin ilk sayısının içeriğinden bahsetti[7] Dergide hiçbir şekilde ürün reklamı yapılmadı ve çoğu sayısında en az bir kitabın tanıtımını yapmaya özen gösterildi. İlk sayısının başyazısı Kültür Haftası imzası ile çıkartıldı. Bu durum 18, 19, 20 ve 21. sayı dışındaki tüm sayılarda da geçerli oldu. 21 sayı süren derginin baş yazı başlıkları ise şu şekilde çıktı;
| No | Başyazı başlığı | No | Başyazı başlığı | No | Başyazı başlığı |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Kültür Nedir? | 8 | Bizde Resme Karşı Alakasızlık | 15 | Makine ve Kültür |
| 2 | Teşekkür ve İtiraf | 9 | Şiirde İlk Tomurcuklar | 16 | Ahlak ve Kültür |
| 3 | Şairin Evinde | 10 | Fikir Hayatında Vahdet | 17 | Dünya Görüşleri |
| 4 | Romana Dair Konuşuldu | 11 | Nazım Fikirleri | 18 | Tarihte Sosyal İnkişaf |
| 5 | İntihale ve Haşime Dair Konuşuldu | 12 | Ruhun Baskısı | 19 | Bir Cevaba Cevap |
| 6 | Köy Edebiyatına Dair Konuşuldu | 13 | Hendesi ve Mistik Düşünce | 20 | Tarihte Sosyal İnkişaf |
| 7 | Edebiyatımızın Fikirsizliği | 14 | Yeni Bir Hikâyecimiz | 21 | Küçük İş, Büyük İş |
Dergi sayılarına kapak resimleri çizilmemiştir. Her sayıda büyük harflerle derginin adı yazılmış, derginin sayısı ve tarihi verilmiştir. Dergi genel anlamda içeriği önemseyerek görselliğe önem vermemiştir. Derginin sadeliği künye bilgilerini de etkilemiş, derginin fiyatı, basımı ve dağıtımı belirtilmemiş, ilk 16 sayısı 20, son beş sayısı ise 16 sayfadan oluşmuştur. Bu dergiyle beraber aynı dönemde Necip Fazıl Kısakürek tarafından Ağaç dergisi çıkartılmıştır. Necip Fazıl Kültür Haftası'nı mevcut dergiler içinde eksi veya artıları ile incelemeye değer bir dergi olarak görmüştür.[8]
Kapanışı
değiştirDerginin önemli kişisi Peyami Safa 18. sayıdan itibaren dergide yazı yayımlamamış, bu da derginin kapanış sürecine girdiği şeklinde yorumlanmıştır. Dergide toplamda 34 şiir neşredilmiştir. Şiirlerini yayımlatan kişiler ise Fazıl Hüsnü Dağlarca, Faruk Nafiz, Ahmet Muhip Dıranas, Ahmet Hamdi, Cahit Sıtkı, Halit Fahri, Muzaffer Sayman, Cevdet Kudret, Sabri Esat Ander ve Âli Güneyli'dir. Dergide muhafazakâr anlayış kültür kavramı üzerinden yürütülmüştür. Bu dergiden elde edilen tecrübe Peyami Safa'nın sonraki dergisi Türk Düşüncesi'ne katkı sağlamıştır.[1][2][3]
Tartışmalar
değiştirDergiye göre Avrupa kafası modern bilime ve silahlanmaya geçtikten sonra kendisini Asya ve Afrika'dan üstün görmüştür. İlk sayıda kültür konusu işlenirken ikinci sayıda bu konuya medeniyet kavramı da eklenmiştir. Peyami Safa bu sayıda Türk toplumunun Vaka-i Hayriye'den beri bir değişim içinde olduğunu Memleket ve Edebiyat başlıklı yazısında ele almıştır. Ona göre bu değişim Türk milli kültürünü silip süpürmediği sürece korkulacak bir şey değildir. Safa bu değişimleri Garp marifetinin eşiğinde olmak şeklinde yorumlayarak değişimlerden milli gerekçelerle uzak kalmanın geriye doğru gitmek olacağını belirtmiştir.
Mustafa Şekip Tunç ilk sayıda dünya kültürlerinin çok açık bir şekilde birbirlerinden ayrıldığını belirterek Hint, Çin ve Avrupa kültürlerinin geniş coğrafyalara yayıldığını söylemiştir. Ahmet Ağaoğlu insanlığın Garp, İslam ve Budda-Brahma kültürleri arasında üçe bölündüğünü iddia etmiştir. Ona göre İslam ve Budda-Brahma kültürleri durağan ve mistik kaynaklıdır. Batı kültürü ise beşeri kaynaklıdır. Dergide Şark ve Garp meselesi derin olarak incelenen konulardan biridir. Peyami Safa “Şark-Garp Münakaşasına Bir Bakış” başlığı altında dört yazı kaleme almıştır.[1]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Yağlı, Semra Nurdan. "Kültür Haftası ve Türk Düşüncesi dergileri ışığında Türk düşüncesinde muhafazakârlık kavramı". 331194. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2017.
- ^ a b Demir, Fatih. "Kültür haftası ve ağaç dergileri üzerine bir inceleme". 218367. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2017.
- ^ a b Yılmaz, Murat. "Bir muhafazakâr dergi olarak kültür haftası". 253921. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2017.
- ^ Ayvazoğlu, Beşir (1996). Geleneğin Direnişi. İstanbul: Ötüken Yayınları. s. 216. ISBN 9754371768.
- ^ Ayvazoğlu, Beşir, a.g.e. s.231
- ^ Ülken, Hilmi Ziya (1998). Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları. s. 448.
- ^ “Görüşler ve Duyuşlar”, Yücel, C.II, sayı 12, Şubat 1936,s.244.
- ^ Necip Fazıl Kısakürek, “Memleket Mecmualarının Geçit Resmi”, Ağaç, S.8, s.15, 23 Mayıs 193