Irak Ulusal Müzesi
Irak Ulusal Müzesi (Arapça: المتحف العراقي) Irak'ın başkenti Bağdat'da yer alan bir müzedir. Mezopotamya uygarlıklarına dair çok önemli eserlerin sergilendiği müze 2003 yılında Irak’ın işgalinin ardından ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından yağmalanmıştır. Irak Başbakanı Nuri El Maliki tarafından 23 Şubat 2009 tarihinde yeniden açıldığında bünyesindeki eserlerin yarısından fazlasının çalınmış olduğu ortaya çıkmıştır. Eserlerin yeniden müzeye kazandırılması için Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çok sayıda kuruluş çalışmalar yürütmektedir.
| Irak Ulusal Müzesi | |
|---|---|
| المتحف العراقي | |
 | |
 | |
| Açılış | 1926 |
| Konum | Bağdat, Irak |
| Koordinatlar | 33°19′42″K 44°23′07″D / 33.32833°K 44.38528°D |
| Koleksiyon boyutu | 170.000+ eser |
| Resmî site | www.iraqmuseum.org[1] |
Kuruluşu
değiştirMüze İngiliz gezgin ve yazar Gertrude Bell tarafından oluşturulmuş ve ölümünden hemen önce 1926 yılında açılmıştır. İlk ismi Bağdat Arkeoloji Müzesi'dir.
Eserler
değiştirBölgenin tarihinin zenginliğinin bir yansıması olarak müzede dünyada çok önemli sayılan çok sayıda eser bulunmaktadır. Mezopotamya'nın 5 bin yıllık tarihine dair sayısız eser müzede sergilenmektedir.
Yakın tarihçesi
değiştirMüze Körfez Savaşı sırasında saldırılardan zarar görmemesi için kapatılmış ve sonrasında ancak 28 Nisan 2000 günü Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in doğumgünü nedeniyle açılmıştır.
Yağmalanması
değiştir2003 yılındaki Irak'ın işgalinden önce çeşitli uzmanlar ABD Savunma Bakanlığı Pentagon ve İngiltere hükûmetine başvurarak olası savaşta kültür varlıklarının ve müzenin güvenliğinin sağlanmasını talep ettiler. Savaş sırasında işgal edilen Bağdat'ta süren çatışmalar müze civarında da yaşanmıştır. ABD Silahlı Kuvvetleri mensuplarının iddialarına göre müze içinde mevzilenen Irak askerlerinin püskürtülmes için binaya saldırılmış ve bina ele geçirilmiştir.[2]
Bu tarihten sonra özellikle müze yetkilileri savaştan dolayı kaçmak durumunda olduğundan müzede yoğun yağma, talan ve hırsızlık olayı yaşanmıştır. Müze yetkililerine göre yağmacılar müzedeki en görkemli eserlere gözlerini dikmişler ve bunları çalmışlardır. 5 bin yıldan eski Sümer vazosu olan Varka, yine en az 5 bin yaşındaki Akadlardan kalma Uruk heykeli yağmalanmıştı.[3]
Yağmalanan en önemli eserlerden bir tanesi olan 4.400 yıllık Sümer kralı Entemena'nın başsız heykeli ABD'de ele geçirilmiştir.[4]
Yağmaya tepkiler
değiştirABD hükûmeti Bağdat'ın işgal edilmesinin ardından müzenin güvenliğini almamakla suçlanmıştır.[5] Yağma üzerine ABD Başkanının Kültürel Danışmanları Gary Vikan ve Richard S. Lanier durumu protesto ederek görevlerinden istifa etmiştir.[6] Yağmaya karşı en önemli tepkilerden birisini Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac vermiş ve 16 Nisan 2003 günkü açıklamasında müzenin yağmalanmasını insanlığa karşı bir suç olarak nitelendirmiştir. ABD yetkililerinden General Richard Myers sürmekte olan savaşta insanların ölmekte olduğu bir dönemde başka önceliklerinin olduğunu belirtmiş, Savunma Bakanı Donald Rumsfeld yaşanan yağmanın talihsiz olduğunu ancak bunun savaş planlarının hatası olarak değerlendirilmemesi gerektiğini savunmuş, Dışişleri Bakanı Colin Powell ise çalınan eserlerin müzeye iadesi için çalışılacağını ifade etmiştir.
Yağmalanan eserlerin iade edilme çabaları
değiştirUNESCO 17 Nisan 2003 tarihinde Paris'te yaptığı acil toplantıda yağmada çalınan eserlerin dünya çapında antik eser camiası tarafından takip edilmesini gündeme alır. 7 Mayıs 2003 tarihinde ülke çapında yapılan araştırma ve aramalarda müzeden çalınmış eser yakalanır. Arıca yağmalanan eserlerin iade edilmesi için çıkartılan af ve ödül sistemi sayesinde çok sayıda eser iade edilir. Müzenin güvenliğinin sağlanmasına rağmen Irak'daki tarihi kazı alanlarının güvenliğinin alınmaması nedeniyle birçok tarihî eserin yurtdışına çıkartıldığı sanılmaktadır.
Savaş sonrası dönem
değiştir26 Ağustos 2006 tarihinde müzenin yöneticisi Dr. Donny George Youkhanna Suriye'ye ve sonrasında ABD'ye kaçar. Irak'da son dönemde artan İslami anlayışa dayanamadığını açıklayan uzman, müzede sadece İslami eserlerin kalması yönünde bir tasfiye yapılmak istendiğini belirtir.[7]
9 Haziran 2009 tarihinde müzedeki eserler İtalya'nın girişimleriyle sanal müze kapsamında internet ortamında sergilenmeye başlanır.[8]
Yeniden açılış
değiştirMüze kapılarını halka açmamış, sadece birkaç kez çeşitli siyasilerin gezmesi için açılmıştır. İlk açılış 3 Temmuz 2003 günü ABD yetkilisi Paul Bremer için yapılmıştır. 23 Şubat 2009 tarihindeki açılış ise Irak Başbakanı El Maliki şerefine yapılmıştır.[9] Müze yetkilileri ve uzmanlar müzeye yatırım yapılmadığını ve henüz açılmaya hazır olmadığını belirtmişlerdir.
Kaynakça
değiştir- ^ 15 Ağustos 2010 itibarıyla geçici olarak hizmet vermemektedir
- ^ Ocak 2005 tarihli Matthew Bogdanos makalesi 13 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Marine Corps Gazette (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 21 Mart 2007 tarihli 17 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Newsweek haberi (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 26 Temmuz 2006 tarihli 15 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The New York Times haberi (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 18 Nisan 2003 tarihli 5 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deutsche Welle haberi (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 18 Nisan 2003 tarihli 12 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi (İngilizce), 15 Ağustos tarihinde erişilmiştir
- ^ 26 Ağustos 2006 tarihli 7 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 9 Haziran 2009 tarihli Ansa.it haberi 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 24 Şubat 2009 tarihli 8 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. El Cezire haberi (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
değiştir- Sanal Müze 11 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca) (Arapça) (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
- BBC internet sitesinde yağmadan sonraki ilk görüntüler 1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 15 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir