I. Kosova Muharebesi
I. Kosova Savaşı veya Birinci Kosova Meydan Muharebesi, Sultan I. Murad önderliğindeki Osmanlı ordusu ile Sırp kumandanı Lazar Hrebelyanoviç önderliğindeki çok uluslu Balkan ordusu arasında 28 Haziran 1389 tarihinde yapılan muharebe.
| I. Kosova Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sırbistan-Osmanlı savaşları | |||||||
 I. Kosova Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti |
 Moravya Sırbistanı Sırp asillerinden Brankoviç ailesi Bosna Krallığı Hospitalier Şövalyeleri Arnavut asillerinden Muzaka ailesi | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
I. Murad (ölü) Şehzade Bayezid Şehzade Yakup  |
Lazar Hrebelyanoviç (ölü).svg){kind=small} Vuk Branković Vlatko Vuković Palisna'lı John II. Teodor Muzaka Pal Kastrioti | ||||||
| Güçler | |||||||
| 30.000+[5] | 30.000+[5] | ||||||
Savaşın nedenleri
değiştir- Geçmişteki Sırpsındığı, Çirmen gibi savaşlarla sindirilen Balkan uluslarına mensup prenslerin, Osmanlı Devleti'nin kaybettiği Ploşnik Muharebesi ile umutlanmaları.
- Türk ve Müslüman kökenli olan Osmanlı Devleti'nin egemenliğinde yaşamayı istemeyen başta Sırp prensler olmak üzere çeşitli Balkan uluslarına mensup prenslerin Osmanlı aleyhine çalışma yapmaları ve kuvvet toplamaları.
- Balkan Yarımadası'nda bulunan krallık ve prensliklerin, Osmanlı Devleti'ne ödedikleri vergileri kaldırmak istemeleri.
- Osmanlı Devleti'nin durdurulmak istenmesi.
- Osmanlı Devleti'nin uyguladığı İskan politikası ile Anadolu'dan Balkan topraklarına yerleştirilen Türkmenler'in Anadolu'ya geri gönderilmek istenmesi.
- Osmanlı Devleti'nin, Balkan topraklarındaki egemenliğini sağlamlaştırmak istemesi.
- Müslüman Osmanlı Devleti'nin Avrupa'dan çıkartılmak istenmesi.
- Sırp Prenslerinin, Gazi Hoca Ömer tarafından tutsak edilip Bursa'ya getirdiği Tamara Hatun'u geri almak istemeleri.[6]
Arka plan
değiştir1387 yılında Osmanlı kuvvetleri Topliça Nehri vadisi Ploşnik mevkiinde Sırp despotu ve Bosna kralının 30 bin askerlik ordusu karşısında bozguna uğradı. Bu Balkanlarda Osmanlılar'a karşı kazanılmış ilk zaferdi ve altyapısı hazırlanan büyük bir ittifakı beraberinde getirdi. Hırvat, Leh, Macar, Çek ve bütün Balkan prenslikleri Osmanlılar'a karşı birleşti.[7] Bu arada Osmanlılar, 1388'de Bulgarların arkadan saldırmalarını engellemek üzere Çandarlızade Ali Paşa kumandasında bir ordu Bulgar kralının başkenti Tırnova'yı alarak Bulgarları saf dışı etti.[8]
Muharebe
değiştir
15 Haziran 1389[9][10] salı günü Kosova Ovası'nda I.Murad liderliğinde Kütahya ve Hamid sancakbeyleri ve diğer anadolu beyleri ile müttefik Balkan ordusu karşı karşıya geldi.
Osmanlıların Balkanlar'daki ilerlemeleri ve Sofya, Niş, Manastır gibi önemli yerleri ele geçirmeleri Haçlı Seferi'nin düzenlenmesine sebep olmuştu. Vezir Çandarlı Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, önce Bulgarları etkisiz hale getirdi. Osmanlı ordusu ilerlerken, Kosova'da Haçlılar ile karşılaştı. Haçlı ordusu Sultan Murat Hüdavendigar'ın okçu piyadeleri ile Sırp süvarileri arasındaki arbede, Sırp öncü süvarilerinin hücumunun ardından oklanarak kendilerinin ya da atlarının vurulması ile başlamış, daha sonra Osmanlı piyadelerinin karşı atağıyla devam etmiştir. Savunma hatları gün batımına kadar dayanan Osmanlı kuvvetleri, muharebenin sonunda bölgeye yüzyıllar sürecek olan Osmanlı hakimiyetini yerleştirmiştir. Savaşta Arnavut Katolik soylu ailesi Kastriotlar'dan Pal Kastrioti de ölmüştür. Savaş bazı kaynaklarca iddia edildiği gibi top kullanılarak kazanılmamıştır. Çünkü o tarihlerde Osmanlı Devleti'nde kurulmuş bir topçu ocağı bulunmuyordu.
İlk ortaya çıkan söylentiler ve tarihi belgelere bakıldığında Sultan I. Murad savaş esnasında öldürülmüştür. I. Murad, Bosna Kralı Tvrtko'nun Trogir senatosuna (1 Ağustos) ve Floransa konseyine yazdığı mektuplara göre savaş anında katledildi. I. Murad'ın katli Floransa'dan gelen yanıt mektubuna (20 Ekim 1389) göre 28 Haziran'da (Aziz Vitus günü/Vidovdan) gerçekleştirildi. Öldüren kişinin ismi zikredilmiyor ancak Osmanlı saflarını aşmayı başaran 12 asilzade şövalyeden biri olduğu yazmakta:[11]
| “ | Kılıçları ile yolu kahramanca yarıp, düşman hatlarını ve birbirine zincirli develerle oluşturulan etten çemberi aşarak Murad'ın çadırına ulaşan on iki derebeyin vefalı ellerine ne mutlu, ne mutlu. Her şeyden önce, böyle güçlü bir voyvodayı kılıcıyla boğazından ve karnından deşerek, böylesine kuvvetli bir biçimde öldürmüş kişiye ne mutlu. Ve de kutsaldır; şanlı şehadet uğuruna canlarını ve kanlarını vermek suretiyle o ölü liderin çirkin mevtasının mağduru olanlar. | „ |
—Floransa konseyinin I. Tvrtko Kotromanić'e yanıtı | ||
Osmanlı kaynaklarına göre ise savaş sonunda bir Sırp soylusu olan Miloš Obilić, sultanın elini öpüp Müslüman olmak istediğini belirterek I. Murat'a yaklaşmış ve onu ani bir hamleyle hançerleyerek şehit etmiştir. Ölümünden sonra Hüdavendigar lakabının verildiği sultanın iç organları orada gömülmüş, geriye kalan naaşı Bursa'ya götürülerek orada defnedilmiştir. Bunun da etkisiyle I. Kosova Savaşı tarihte Sırp milliyetçiliğinin ilk yeşerdiği ve bugün Sırpların çok önem verdiği bir muharebedir.
Sonuçları
değiştirOlay hızla Avrupa'da duyuldu. İlk söylentilerde sonuca pek dikkat edilmedi, herkes Osmanlı padişahının savaşta öldürüldüğü gerçeğine odaklanmıştı. Lazar Hrebelyanoviç'in ölmesiyle dul kalan eşi Milica, Moravya Sırbistanı'nın başına geçti. Oğlu Stefan Lazareviç belli yaşa gelinceye dek naip kraliçe görevini üstlendi. Naip kraliçe Milica, savaşın ardından Osmanlı devletinin yeni sultanı I. Bayezid'e barış göstergesi olarak en küçük kızı olan Mileva Olivera Lazarević'i gelin vermek zorunda kaldı. Macar politikasının Sırbistan'a yönelik tutumunda görülen ani değişim, Sırp askerî personelin tükenmesinin doğrudan bir sonucuydu. Macaristan Krallığı savaşın etkilerinden yararlanmaya ve kuzey Sırbistan'da yayılmaya çalışırken, Osmanlılar güney Sırbistan'daki askeri seferlerini 1390-91 gibi erken bir tarihte pekiştirdiler. Moravya Sırbistanı'nda, Sırp soylular bu tehditlere yanıt vermek amaçla iki gruba ayrıldılar. Kuzeyli derebeyler, topraklarını Macaristan'a karşı savunmak için Osmanlı yanlısı bir dış politika geliştirirken Osmanlı genişlemesi tarafından sert şekilde tehdit edilen güneydeki derebeyler, Macaristan yanlısı bir dış politika oluşturmaya çalıştı. Öyle ya da böyle, Osmanlı tebaasına dahil olmayan Sırp derebeyleri, Osmanlı hakimiyetine girdiler. Bu feodal derebeyler -Knez Lazar'ın kızı da dahil- yeni Osmanlı sultanı Bayezid ile evlilik bağları kurdular. Bu evliliklerin ardından, Lazar'ın oğlu Stefan Lazarević, Bayezid'in sadık bir müttefiki oldu ve Bayezid'in Niğbolu Savaşı da dahil olmak üzere gelecekteki askeri seferlerinin çoğuna önemli güç kattı. Bazı Sırp feodal derebeyleri Osmanlılara karşı savaşmaya devam ettilerse de Osmanlı feodal hiyerarşisine entegre edildiler. 20 Haziran 1459'da Smederevo'nun ele geçirilmesi, Orta Çağ Sırp devletinin sonunu belirtir niteliktedir.
Kaynakça
değiştir- Diyanet İslam Ansiklopedisi "Kosova Savaşları Maddesi, cilt 26, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2002
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, TTK Yayınları(10.baskı), Ankara 2010
- Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, Yeditepe Yayınları (2.Baskı), İstanbul 2012
- Joseph von Hammer, Büyük Osmanlı Tarihi, Üçdal Neşriyat, İstanbul 2003
- Fine, John V. A. (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
- ^ Kosovo: The Bradt Travel Guide , Gail Warrander, Verena Knaus s;8
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022.
- ^ The Last Crusaders: East, West and the Battle for the Centre of the World , Barnaby Rogerson
- ^ a b DİA,c.26, Kosova Savaşları maddesi, s.221
- ^ Düsturname-i Enverî'deki bir başka rivayete göre I. Murad'ın adamlarından Gazi Hoca Ömer tarafından tutsak edilip Bursa'ya getirildiği ve Tamara Hatun'u geri alamayan Sırp prenslerinin bu sebepten ötürü ayaklanıp I. Kosova Muharebesi'nin yapılmasına sebep olunduğu hikâye edilmektedir.
- ^ Hammer, Büyük Osmanlı Tarihi, c.1, s.246
- ^ Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi,TTK, cilt 1, s.250
- ^ Uzunçarşılı, a.g.e,c.1, s.254
- ^ Afyoncu Erhan, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, s.68
- ^ Wayne S. Vucinich, Thomas Allan Emmert. Kosovo: Legacy of a Medieval Battle. 8 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2022.