Vikipedi

HDMI

yüksek kalitede ses ve görüntü verisi aktaran ara birim
(High Definition Multimedia Interface sayfasından yönlendirildi)

Yüksek çözünürlüklü çokluortam arayüzü veya kısaca HDMI (İngilizce: High Definition Multimedia Interface), 2003 yılında ses (audio) ve görüntü (video) verilerini sıkıştırılmadan dijital olarak aktarmak için geliştirilmiş bir arabirimdir. HDMI; blu-ray disk çalar, HD-DVD disk çalar, bilgisayar, oyun konsolu, dijital uydu alıcısı gibi cihazları uyumlu ses ve görüntü cihazlarına (ör. "HD Ready" LCD televizyon) bağlar. 2006 yılında HDTV, kameralar ve dijital fotoğraf makinelerinde de görülmeye başlamıştır.

Yüksek çözünürlüklü çokluortam arayüzü


Türü Dijital Ses ve Görüntü Bağlayıcısı
Üretim Tarihçesi
Tasarımcı HDMI Grubu
Tasarım Tarihi Aralık 2002
Üretici Hitachi, Panasonic, Philips, Sony, Toshiba,
Üretim Tarihi 2003
Yerini Aldığı Teknoloji Komponent video, DVI (Rakip teknoloji, kesin bir üstünlük sağlamadı.)
Yerine Geçen Teknoloji UDI (Birçok firma desteğini durdurdu.)
DisplayPort (2008 ve sonrası üretime geçmesi planlanan, birçok firma tarafından desteklenen yeni standard)
Özellikler
Çalışırken Takabilme/Sökebilme Evet
Harici Bağlantı Evet
Ses Sinyali PCM, DVD-Audio, Super Audio CD, Dolby TrueHD, DTS-HD Master Audio
Görüntü Sinyali 480i, 480p, 576i, 576p, 720p, 1080i, 1080p, 1440p vs.
Veri Sinyali -
Genişlik 350 Mpixel/s
Bant Genişliği 10.2 Gbit/s
Pin Sayısı 19
Pin Görünümü

HDMI Bağlayıcı Girişi (Dişi)
Tür Özellik
Pin 1 Veri TMDS Data2+
Pin 2 - TMDS Data2 Shield
Pin 3 Veri TMDS Data2–
Pin 4 Veri TMDS Data1+
Pin 5 - TMDS Data1 Shield
Pin 6 Veri TMDS Data1–
Pin 7 Veri TMDS Data0+
Pin 8 - TMDS Data0 Shield
Pin 9 Veri TMDS Data0–
Pin 10 - TMDS Clock+
Pin 11 - TMDS Clock Shield
Pin 12 - TMDS Clock–
Pin 13 CEC -
Pin 14 Yedek Reserved (N.C. on device)
Pin 15 - SCL
Pin 16 - SDA
Pin 17 - DDC/CEC Ground
Pin 18 Güç +5 V Power
Pin 19 Hot Plug Algılama Çalışırken Söküp Takabilme Algılaması

RF(koaksiyel kablo), composite video, component video, S-Video, SCART, VGA gibi analog görüntü arayüz standartları ile DVI gibi dijital arayüz standartlarına alternatif olarak telif haklarını güvence altına almayı amaçlayan ve erişim kontrolü sağlayan DRM (Digital Rights Management) teknolojisini beraberinde getirmektedir. DVI ile geri uyumlu olup, ek olarak ses de taşımaktadır. 1.4 sürümü ile ethernet iletişimini de yapmaktadır.

Piyasaya sürülen ilk HDMI bilesenli cihazı Pioneer üretti. Örnek Modeller Pioneer DV-668AV DVD Oynatıcı ve Pioneer PDP-434HDE plazma televizyon.

Genel

değiştir

HDMI standart, gelişmiş ve yüksek tanımlı video ile çok kanallı ses sinyallerinin tek kablo üzerinden taşınmasını destekler. DVB (-T,-S,-C) ve ATSC gibi MPEG sıkıştırma yapılmış video verisinin akışını tanımlayan dijital TV standartlardan bağımsızdır. Bu tür veriler bir dekoder ile tamamen çözülmüş (sıkıştırılmamış video) olarak HDMI çıkışına yönlendirilir.

Cihazlar farklı sürümlere (ör. 1.0 veya 1.3) göre üretilmektedirler. Tüm sürümler aynı kabloları kullanmakla beraber veri aktarım kabiliyetleri farklılık gösterir. Örneğin ilk sürüm 1080p 60 fps desteğine sahipken 1.4 sürümü 340 MHz bant genişliği ile 4K × 2K (4096*2160) desteğine sahiptir.

HDMI aynı zamanda 8-kanal, 192KHz, 24-bit sıkıştırılmamış ses desteği ile beraber Dolby Digital ve DTS desteğine de sahiptir. Sürüm 1.3 ile beraber Dolby TrueHD ve DTS-HD Master Audio gibi kayıpsız sıkıştırma yöntemleri de desteklenmeye başlamıştır.

HDMI dijital video (DVI-D veya DVI-I) taşıyan DVI arayüzü ile uyumludur. Bu arayüz (DVI) birçok bilgisayar ve ekran kartında kullanılmaktadır. Yani DVI-D çıkışı olan bir cihaz uygun adaptör veya kablo ile HDMI girişi olan bir monitöre bağlanabilir. Ancak ses bağlantısı veya uzaktan kumanda fonksiyonları mümkün olmayacaktır.

Hitachi, Matsushita Electric Industrial (Panasonic/National/Quasar), Philips, Sony, Thomson (RCA), Toshiba ve Silicon Image gibi üretici firmalar HDMI için destek vermektedirler.

Özellikler

değiştir

Standart ile beraber protokol, elektriksel karakteristik, kablo ve konnektör için mekanik ve elektriksel özellikler tanımlanmıştır.

Konnektör

değiştir

Her biri farklı alanlara hitap eden 3 farklı konnektör tanımlanmıştır.

Tip-A konnektör 19 pin'lidir. 13.9mm genişliğinde ve 4.45mm yüksekliğindedir. Elektriksel olarak tek-hatlı DVI-D ile uyumludur.

Tip-B daha yüksek çözünürlükleri (ör. WQSXGA (3200x2048)) destekler ve 29 pin'lidir. Çift-hatlı DVI-D ile elektriksel olarak uyumludur. 21.2mm genişliğe sahiptir.

Tip-C taşınabilir cihazlar için tasarlanmıştır. Tip-A gibi 19 pin'lidir ama boyutları daha küçüktür.

Kablo

değiştir

HDMI teknolojisi standart bakır kabloları kullanmak üzere tasarlanmıştır. Standart gerekli performansı tanımlamakla beraber kablo uzunluğunda herhangi bir kısıtlama belirtmemiştir.

CEC Kanalı

değiştir

CEC (Consumer Electronics Control) uygulamada opsiyonel olmakla beraber kablo bağlantısının yapılması zorunludur. Bu kanal;

  • AV Link protokolünü kullanır.
  • Uzaktan kumanda fonksiyonları için kullanılır.
  • Çift yönlü tek-kablo seri veri yolu ile haberleşir.

Bu özellik 2 şekilde kullanılmaktadır:

  • Kullanıcı tek kumanda ile birçok CEC destekli cihazı kontrol edebilir,
  • CEC destekli cihazlar birbirlerini kontrol edebilirler.

İçerik Koruma

değiştir

HDCP (High-bandwidth Digital Content Protection) uyumluluğu HDMI standardına uyumluluğun bir parçası olarak tanımlanmıştır.

Sürümler

değiştir
HDMI 1.0 HDMI 1.1 HDMI 1.2 HDMI 1.3 HDMI 1.4
Sürüm tarihi 09 Aralık 2002 20 Mayıs 2004 22 Ağustos 2005 22 Haziran 2006 28 Mayıs 2009
Fiş Tipi Tip A Tip A ve B* Tip A ve B* Tip A ve C (Mini HDMI)
max. Veri genişliği 165 MHz 165 MHz 165 MHz 340 MHz 340 MHz
max. Transfer 4,95 GBit/s 4,95 GBit/s, 10 GBit/s 4,95 GBit/s, 10 GBit/s 10,2 GBit/s 10,2 GBit/s
max. Resim Formatı 1080p, 60 Hz 1080p, 60 Hz 1080p, 60 Hz 1440p, 120 Hz
Renk Paleti 24 Bit RGB
30/36 Bit YCbCr (YCC) 		24 Bit RGB
30/36 Bit YCbCr (YCC) 		24 Bit RGB
30/36 Bit YCbCr (YCC) 		24/30/36/48 Bit RGB
30/36/48 Bit YCbCr (YCC)
Ses Formatı 8-Kanal, Dolby Dijital, dts, MPEG HDMI 1.0 gibi + DVD-Audio HDMI 1.1 gibi + SACD HDMI 1.2 gibi + Dolby TrueHD, dts-HD Ethernet bağlantısı
Gelişmeler - - HDMI 1.2a (14 Aralık 2005)
CEC desteği
Uzaktan kumanda desteği 		HDMI 1.3a (10 Kasım 2006)
Tip C Fişi Modifiye edildi,
daha iyi Uzaktan kumanda desteği

*(Tip B geliştirilmiş olmasına rağmen hiç piyasa sürülmedi.) En son sürümü ise 2.1'dir.

HDMI versiyonları 1.0 1.1 1.2
1.2a 		1.3 1.3a
1.3b
1.3b1
1.3c 		1.4
1.4a
sRGB Evet Evet Evet Evet Evet Evet
YCbCr Evet Evet Evet Evet Evet Evet
8 channel LPCM, 192 kHz, 24 bit audio capability Evet Evet Evet Evet Evet Evet
Blu-ray Disc and HD DVD video and audio at full resolution[F] Evet Evet Evet Evet Evet Evet
Consumer Electronic Control (CEC)[G] Evet Evet Evet Evet Evet Evet
DVD-Audio support Hayır Evet Evet Evet Evet Evet
Super Audio CD (DSD) support[H] Hayır Hayır Evet Evet Evet Evet
Deep color Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
xvYCC Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
Auto lip-sync Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
Dolby TrueHD bitstream capable Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
DTS-HD Master Audio bitstream capable Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
Updated list of CEC commands[I] Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet
Stereoscopic 3D over HDMI Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet
Ethernet kanalı Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet
Audio return channel (ARC) Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet
4K × 2K çözünürlük desteği Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet

Ayrıca bakınız

değiştir
  •  
    HDMI 1.4
  •  
    HDMI-DVI adaptör

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta HDMI ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

değiştir

HDMI Organizasyonu orijinal sayfasi1 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=HDMI&oldid=33065443" sayfasından alınmıştır