Vikipedi

HiRISE

Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi, (HiRISE, açılımı: High Resolution Imaging Science Experiment), Mars Yörünge Kâşifi'nin bünyesinde bulunan yüksek çözünürlüklü bir kameradır. Arizona Üniversitesi'nin geliştirdiği bu kamera, 65 kg (143 lb) ağırlığında olup, yapımı yaklaşık 40 milyon dolara mal olmuştur. Derin uzay keşifi görevleri arasındaki en büyük diyafram açıklığına (aperture) (0.5 m (19.7 in)) sahip kamerası ile HiRISE, Mars yüzeyini 0.3m/piksel gibi bir detayla fotoğraflama yeteneğine sahiptir.

HiRISE'ın Mars Yörünge Kâşifi'ne monte edilmeden önceki hali

HiRISE, Mars'ta halen aktif olarak çalışan Curiosity[1] ve Opportunity uzay araçlarını da görüntülemiş ve görüntülemeye devam etmektedir.[2]

Tarihçe

değiştir
 
HiRISE ile çekilmiş ilk fotoğraflardan birinin kesilmiş hali

1980'lerin başında Ball Aerospace'de çalışan Alan Delamere, Mars'ın yüzeyini araştıracak ve yüksek çözünürlüklü fotoğraf örnekleri toplayabilecek bir sistem üzerinde çalışmaya başladı. 2001 yılının ilk aylarında Arizona Üniversitesi'nden Alfred McEwen ile bir araya Delamere, Mars Yörünge Kâşifi'ne eklenmesi planlanan bir kamera ile ilgili çalışmalara başladı ve ikilinin çalışması sonucu ortaya çıkan proje, 9 Kasım 2001 tarihinde NASA tarafından resmi olarak kabul edildi.[3]

HiRISE'ın yapımının sorumluluğunu Bell Aerospace üstlendi ve HiRISE 6 Aralık 2004 tarihinde NASA'ya teslim edildi.[4] Mars Yörünge Kâşifi'ne monte edilen HiRISE, 12 Ağustos 2005 tarihinde uzaya fırlatıldı.[5]

 
Mars yüzeyini görüntüleyen HiRISE'ın konsept çizimi

Mars Yörünge Kâşifi'nin yolculuğu sırasında HiRISE, içlerinde Ay ve Mücevher Kutusu yıldız kümesinin de yer aldığı test çekimlerini yaptı. Bu test çekimlerinin de yardımıyla, Mars yüzeyini daha iyi görüntüleyebilmesi amacıyla kamera ayarlarında bazı değişikliklere gidildi.

10 Mart 2006 tarihinde, MYK Mars yörüngesine ulaştı ve HiRISE'ı ilk fotoğraflarını çekmesi için hazır duruma getirdi.[6] MYK, aerodinamik direnç oluşturmak amacıyla Mars atmosferine yavaşlayarak girmeden önce (bu aşama 6 ay sürdü), HiRISE'ın Mars yüzeyini fotoğraflamak için iki fırsatı oldu (bunlardan ilki 24 Mart 2006 tarihindeydi).[7] HiRISE, 27 Eylül tarihinde başarıyla aktifleştirildi ve ilk yüksek çözünürlüklü fotoğrafını 29 Eylül tarihinde çekti.

6 Ekim 2006 tarihinde HiRISE, Opportunity kâşif robotu'nun incelediği Victoria Krateri'ni ilk defa fotoğrafladı.[8]

2007 Şubatı'nda, yedi detektör birden kameradanın iki kızılötesi kanalında birden bozulma olduğunun sinyallerini vermeye başladı. Kanallardan biri tamamen bozulmuşken, bir diğeri bozulma belirtileri göstermeye başladı. Bu problemler, kamera fotoğraf çekmek için daha yüksek sıcaklıklara ulaştığında geçici de olsa ortadan kayboluyordu.[9] Mart ayından bu yana kameradaki bu problemler kontrol altına alınmış olmasına rağmen, bu probleme yol açan nedenler halen bilinmemektedir.[10] Ancak daha sonra yapılan testler sonucunda, bu tarz bozulmaların analogdan dijitale geçiş dönüştürücülerinin (ADC'ler) ısıtılmasıyla düzeltilebildiği gözlemlenmiştir.

3 Ekim 2007 tarihinde, HiRISE Dünya'ya doğru döndürülmüş ve Dünya'nın ve Ay'ın aynı karede olduğu bir fotoğraf çekmiştir. Renkli ve tam çözünürlükte olan bu fotoğrafta, 142 milyon kilometre uzaklıktaki Dünya 90, Ay ise 24 piksel genişliğinde görüntülenmiştir.[11]

HiRISE, 25 Mayıs 2008 tarihinde Mars yüzeyinde paraşütle iniş yapmış Phoenix'i görüntüledi. Bu olay, başka bir gezegene iniş yapmak üzere olan bir uzay aracının, bir başka uzay aracı tarafından görüntülenmesi açısından bir ilk olmuştur.[12]

1 Nisan 2010 tarihinde NASA, HiWish programı adı altında halkın önerileri doğrultusunda HiRISE'ın çektiği ilk fotoğrafları yayınladı. Çalışmaya başladığı 2006 yılından 2010 yılına kadar, HiRISE Mars yüzeyinin yüzde birini görüntülemiştir.[13] Bu oranın düşüklüğünün sebebi, HiRISE'ın ufak bölgelerin yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını çekmesi amacıyla tasarlanmış olmasıdır.

  •  
    HiRISE'ın kapsadığı alanın THEMIS görüntüsü. Fotoğraftaki siyah bölge, HiRISE'ın merceğinin kapsadığı yaklaşık bölgeyi temsil ediyor. Bu fotoğraflanan bölge, Aureum Chaos isimli geniş bölgenin ufak bir kısmıdır.
  •  
    HiWish programı altında HiRISE tarafından fotoğraflanmış Aureum Chaos.
  •  
    Bir önceki fotoğrafın daha da yakından çekilmiş hali. Fotoğrafta görülen yuvarlak nokta görünümündeki şekiller kaya bloklarıdır.
  •  
    HiWish programı altında çekilmiş, dağ buzullarına sahip olması muhtemel bölge. Radar çalışmaları sonucu bu bölgenin saf buzullardan oluştuğu ortaya çıkmıştır. Buzullar, fotoğrafın sağ tarafında bulunan yüksek bölgeden başka bir yere hareket ediyor gibi görünmektedir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "HiRISE Operations Center - Images of Curiosity rover hirise images of msl (curiosity)" (İngilizce). uahirise.org. 29 Eylül 2012. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "VOA News - Mars Orbiter Photographs Old NASA Lander" (İngilizce). voanews.com. 9 Şubat 2012. 12 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "UA-Led Team's Ultra-High Resolution Camera Selected for 2005 Launch to Mars" (İngilizce). UANews.org. 9 Kasım 2001. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  4. ^ "Ultra-sharp, Mars-Bound HiRISE Camera Delivered" (Basın açıklaması). UANews. 6 Aralık 2004. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  5. ^ "UA Team Cheers Launch of Mars Reconnaissance Orbiter, HiRISE" (Basın açıklaması). UANews. 8 Ağustos 2005. 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  6. ^ "Mars Reconnaissance Orbiter Successfully Enters Orbit Around Mars!". NASA MRO website. 3 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  7. ^ "UA Team Cheers Launch of Mars Reconnaissance Orbiter, HiRISE" (Basın açıklaması). NASA. 24 Mart 2006. 13 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2006. 
  8. ^ "HiRISE | Victoria Crater at Meridiani Planum (TRA_000873_1780)". 23 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 
  9. ^ "Spacecraft Set to Reach Milestone, Reports Technical Glitches" (Basın açıklaması). NASA. 7 Şubat 2007. 27 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2007. 
  10. ^ Shiga, David (16 Mart 2007). "Ailing Mars camera is stable – for now". NewScientist.com news service. 20 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  11. ^ "Earth and Moon as Seen from Mars". NASA. 3 Mart 2008. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008. 
  12. ^ "Camera on Mars Orbiter Snaps Phoenix During Landing". JPL website. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  13. ^ "Microsoft and NASA Bring Mars Down to Earth Through the WorldWide Telescope (07.12.10) - NASA". 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wiki.x.io/w/index.php?title=HiRISE&oldid=32535207" sayfasından alınmıştır