Hemrin Dağı Muharebesi
Hemrin Dağı Muharebesi, Birinci Cihan Harbi'nin Irak Cephesi sahasında Bağdat'ın ele geçirilmesinin ardından 6. Ordu'nun harekâtını engellemeye yönelik başarısız bir İngiliz girişimiydi.
| Hemrin Dağı Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı Irak Cephesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Britanya İmparatorluğu •  Britanya Hindistanı • Birleşik Krallık |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Tümgeneral Henry D'Urban Keary |
Ali İhsan Bey | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
|
8th (Jullundur) 9th (Sirhind) Brigades | 13. Kolordu | ||||||
| Güçler | |||||||
| 8,000 |
4,500 20 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 1,200 | Bilinmiyor, Britanya İmparatorluğu'ndan daha az olduğu tahmin ediliyor. | ||||||
Arka plan
değiştirBritanya, 11 Mart 1917'de Bağdat'ı Osmanlı'dan geri aldı. İngiliz General Maude, şehrin kuzeyinde Halil (Kut) Paşa komutasındaki 10.000 ve Ali İhsan (Sâbis) Bey komutasındaki 15.000 Osmanlı askerinin varlığının bölgedeki İngiliz çıkarlarına önemli bir tehdit oluşturduğunu düşünüyordu.[1] İngilizler tarafından elde edilen istihbarat, Osmanlı'nın, Irak'ı kurtarmak için yeni bir ordu grubu hazırladığını gösteriyordu.[2] General Maude, Tümgeneral H. D'Urban Keary komutasındaki dört birliği Osmanlı'yı Bağdat'tan çıkarmak için Samarra Taarruzu'nu başlatmak üzere gönderdi. Kuvvetlerin ilk hedefi Bakuba köyüydü.[1][2] Başlangıçtaki geri çekilmenin ardından İngilizler, 17 Mart 1917'de köyü Osmanlı'dan geri aldı.[1][2] Taarruz sırasında İngilizler, Korgeneral Nikolay Baratov komutasındaki Rus kuvvetlerinin Ali İhsan (Sâbis) Bey'in kuvvetlerine saldırmak için eşzamanlı bir taarruz gerçekleştirdiğine inanıyordu. İngilizler, bu Rus kuvvetinin 1907 Rus Devrimi'nin yol açtığı firar ve ikmal eksikliği nedeniyle etkisiz hale geldiğinden habersizdi.[1][2] Ali İhsan (Sâbis) Bey, Diyala nehri üzerinde Rusların karşısındaki kolorduya komuta ediyordu. İhsan (Sâbis) Bey'in 2. Tümeni Ruslara karşı mevzi tutarken, 6. Tümen, İran'dan Irak'a geri döndü. Maude bu manevranın engellenmeden gerçekleşmesine izin veremezdi ve İhsan (Sâbis) Bey'i savaşmaya zorlamaya karar vererek biri Hemrin Dağı Muharebesi olmak üzere iki Osmanlı artçı harekâtına neden oldu.[3]
Hazırlık
değiştirOsmanlı Hazırlıkları
değiştirKeary'nin Diyala'daki ilerleyişi Osmanlı artçı birlikleri tarafından geciktirilmiş, Ali İhsan (Sâbis) Bey'de bu gecikmeyi, nehir yakınlarından Beyci'nin hemen kuzeyine kadar uzanan uzun ve nispeten alçak bir sırt olan Cebel Hamrin'ndeki mevzilerini güçlendirmek için kullanmıştır. Savaştan önce Osmanlı, dağın eteklerindeki iki kanala bakan üç sıra siper kazmışlardı.[2]
İngiliz Taarruz Planı
değiştirİngiliz kuvvetleri, "Hanekin kolu" olarak adlandırılan iki Hint Tümeni yani 8. ve 9. Hint Tugaylarından oluşuyordu.[2] Keary, 8. Hint Tugayı'nı Osmanlı mevzilerine doğrudan saldırmak için kullanmaya karar verirken, 9. Tugay doğuya doğru ilerledi. İngiliz hava keşifleri Osmanlı'nın doğu kanadını takviye etmek için kuvvet kaydırdığını tespit etti ama Keary buna rağmen ilerlemeye karar verdi.[2]
Muharebe, 25 Mart 1917 günü şafak vakti başladı. 9. Hint Tugayı yeterince doğuya yönelmemiş ve Osmanlı siperlerinin etrafından dolaşmak yerine takviye aldığı Osmanlı mevzilerine saldırmıştır. 9. Tugay önemli kayıplar verdi ve ancak 8. Tugay Osmanlı siperlerinin merkezine bir saldırı başlattığında geri çekilebildi. Günün sonunda Keary, daha fazla kayıp verilmesini önlemek için çatışmayı sonlandırmıştır.[2]
Sonuç
değiştirİhsan (Sâbis) Bey bu zaferi, 6. Ordu ile bağlantı kurmak amacıyla Diyala nehri boyunca geri çekilmek için kullandı. Keary, Rus kuvvetlerinin savaşta etkili olduğuna inanarak Ruslara doğru ilerlemeye devam etti. Kuvvetler arasında temas 1 Nisan'da sağlandı. Keary, Rusların etkili bir güç olmadığını öğrendi.[1] Diyala'nın doğusunda ya da İran'da herhangi bir Osmanlı tehdidi bulunmadığından, Keary, Maude komutasındaki ana İngiliz Ordusuna katıldı. İngilizler Hemrin Dağı Muharebesini kaybetse de, bu savaş Osmanlı'nın Britanya Hindistanı'nı tehdit etmek amacıyla İran'ı işgal etme girişimlerinin sonuncusu oldu.[2]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e Duffy, Michael. "The Battle of Jebel Hamlin [sic], 1917". First World War. FirstWorldWar.com. 27 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ a b c d e f g h i Tucker, Spencer (28 Ekim 2014). World War I: The Definitive Encyclopedia and Document Collection. illustrated, revised. ABC-CLIO, 2014. ss. 845-846. ISBN 9781851099658. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015.
- ^ Knight, Paul (2013). The British Army in Mesopotamia, 1914-1918. Jefferson, NC: McFarland & Co Inc. ss. 115-116. ISBN 978-0-7864-7049-5.