Hain Ahmed Paşa
Hain Ahmed Paşa (ö. 1524), Osmanlı İmparatorluğu'nda devlet adamı, paşa ve beylerbeyi. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Rumeli Beylerbeyi ve Mısır Beylerbeyi olarak görev yaptı. Mısır'da merkezi otoriteye isyan ederek sultanlığını ilan etti, para bastırdı, hutbe okuttu ve El-Melik'ül Mansur Sultan Ahmed ismini kullandı. 1524'te Kadızade Mehmed Bey tarafından yakalandı ve idam edildi.
| Hain Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Mısır Beylerbeyi | |
| Görev süresi 1523-1524 | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Yerine geldiği | Çoban Mustafa Paşa |
| Yerine gelen | Kasım Paşa |
| Rumeli Beylerbeyi | |
| Görev süresi 1521-1523 | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Osmanlı Veziri | |
| Görev süresi 1521-1523 | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 1524 Kahire, Mısır, Osmanlı İmparatorluğu |
Yaşamı
değiştirGürcü asıllıdır.[1] Eğitimini Enderun'da yaptı. Yeniçeri ağası olarak çıkma yaptı. 1516-1517'de I. Selim'in Mısır Seferi'ne ikinci imrahor olarak katıldı. 1521'de Kanuni Sultan Süleyman'ın Belgrad seferine katıldı ve Belgrad'ın fethinde yararı görüldü. Bu seferden hemen sonra Rumeli Beylerbeyi oldu.[2] Aynı tarihte üçüncü vezir olarak divana üye oldu. Üçüncü vezir olarak 1522'de Rodos Seferi'ne katıldı. Bu seferin serdarlığını üstlendi. Adaya çıkartma ve kuşatma harekâtlarını komutan olarak yöneltti. St. Jean Şövalyeleri komutanı ile adanın teslim şartlarını görüştü.[2]
Seferden dönüşte saray entrikalarına karıştı. 1522 yılında Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa'nın görevden alınıp emekli edilmesinde etkili oldu. Hiyerarşik düzene göre Ahmed Paşa'nın sadrazam olması bekleniyordu. Ancak dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman teamüllere aykırı olarak, yakın arkadaşı Pargalı İbrahim Paşa'yı sadrazamlığa atamıştı. Teamüllere aykırı bu atama üzerine Ahmed Paşa, Mısır Beylerbeyliğine atanmak istedi ve bu isteği kabul edilip Mısır'a eyalet valisi tayin edildi.[1]
Mısır, eyalet valisi olan Hayrbay'ın 1522'de ölümünden beridir hoşnutsuzluk içinde idi. Ahmet Paşa Memlüklü emirleri ve Bedevi reisleri ile uzlaşarak Mısır'da asayiş ve düzeni sağladı. Fakat Kanuni Süleyman yeni sadrazamı Pargalı İbrahim Paşa'nın etkisiyle Kara Musa Paşa'yı Mısır eyalet valisi atadı. Azledilmiş olan Ahmed Paşa'nın idam edileceği söylentileri İstanbul'da, dolaşmaya başladı ve bu söylentiler çok süratle Mısır'a erişti. Bunun üzerinde Ocak 1524'te Ahmed Paşa Mısır'ın Osmanlı devletinden bağımsız olduğunu ve kendinin de "el-Melik Mansur" unvanı ile Mısır sultanı olduğunu ilan etti. Bu doğrultuda para bastırarak, kendi adına hutbe okuttu. Yeniçeriler elinde bulunan Kahire kalesini eline geçirdi. Bağımsız Mısır Sultanı olarak Hristiyan güçlerle ilişkiler kurdu.[1]
1524'te Osmanlı Devleti Ayas Paşa komutasındaki bir orduyu Mısır'a sevketti. Ayrıca Ahmed Paşa'nın Mısır'da bulunan maiyeti ve askerleri ile gizlice ilişki kurulup bunların Ahmet Paşa'ya karşı harekâta geçmesine çalışıldı. Sonunda Ahmet Paşa maiyetinde bulunan, Osmanlı devletine sadık olan ve Osmanlı devleti vezir unvanı ile şereflendirilen Trabzonlu Kadızade Mehmed Bey bir baskınla Ahmet Paşa'yı hamamda iken yakalayıp öldürmeye çalıştı. Ahmet Paşa yaralı olarak bu baskından kaçıp kurtuldu. Fakat yaralı olarak sığındığı Beni Bekr aşireti reisi, Ahmet Paşa'yı Kadızade Mehmet Bey'e teslim etti. Ahmet Paşa başı vurularak idam edildi.[1]
Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa isyanı bastırmak ve Mısır eyalet idaresini yenileştirmek için Mısır'a gelmiştir.
Ahmet Paşa bu kötü hareketi dolayısı ile hain lakabı ile anılmaya başlanmıştır. Sicil-li Osmani onu şöyle değerlendirir:[2]
Kibirli, haset, divane -meşrep ve kötü bir şahıstı.
Popüler kültürdeki yeri
değiştir2003 yapımı Hürrem Sultan dizisinde Hüseyin Avni Danyal tarafından canlandırılmıştır. 2011 yapımı Muhteşem Yüzyıl'da Murat Tüzün tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d Yayın Kurulu "Ahmet Paşa (Hain)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.146 ISBN 975-08-0072-9
- ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.I s.196 [1]
Dış bağlantılar
değiştir- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.I s.196 [2]
- Danışmend, İsmail Hâmi, (1971), Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi s.99-106
- Yayın Kurulu "Ahmet Paşa (Hain)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.146 ISBN 975-08-0072-9